خبرگزاری شبستان_ خراسان جنوبی؛ استان خراسان جنوبی به عنوان قطب اصلی تولید زرشک در جهان، سالانه هزاران تن زرشک تولید میکند، اما متأسفانه بخش زیادی از این محصول به دلیل فرآیندهای غیراستاندارد خشکسازی، با افت کیفیت و کاهش ارزش اقتصادی روبهرو میشود.
تیم استارتاپی «B & D» مستقر در مرکز رشد دانشگاه بیرجند موفق به طراحی و ساخت نمونه اولیه دستگاه نوین خشککن زرشک شده است، دستگاهی که با کاهش زمان خشکسازی و حفظ کیفیت محصول، تحولی در صنعت فرآوری زرشک ایجاد خواهد کرد.
کیارش ارژنگی، بنیانگذار این استارتاپ در گفتوگو با خبرنگار شبستان اظهار کرد: ایده اولیه طراحی دستگاه خشککن مکانیزه زرشک توسط عارف کامکار، شریک و همکار پروژه، مطرح شد و پس از بررسی دقیق روشهای سنتی و صنعتی موجود، با بهرهگیری از توان علمی، فنی و تحقیقاتی، طراحی یک دستگاه نوین با دقت، سرعت و کارایی بالاتر را در دستور کار قرار داد.
وی با اشاره به خشک کردن زرشک به دو روش خرمن و تالار گفت: در روش خرمن، زرشک در فضای باز و در معرض هوا و نور خورشید قرار میگیرد در این روش علاوه بر افزایش بار میکروبی محصول، در فرآیند خشکشدن، زرشک ضربه میبیند و به شکل اناری خشک میشود.
بنیانگذار این استارتاپ مدتزمان لازم برای خشکشدن زرشک در خرمن را حدود دو هفته عنوان کرد و گفت: در این روش علاوه بر آلودگی میکروبی، خطراتی مانند سرقت، باد و باران نیز وجود دارد که کیفیت و امنیت محصول را تهدید میکند.
ارژنگی افزود: در روش تالاری، زرشک در اتاقکهایی با متراژهای مختلف بهصورت افقی چیده میشود، تهویه نامناسب، فشار وارده بر شاخهها و رطوبت بالا موجب کپکزدگی، خشک شدن زرشک بهصورت مچاله، کاهش کیفیت و افزایش بار میکروبی محصول میشود.
وی مدتزمان خشکشدن زرشک در تالار را بر اساس اقلیم منطقه بین ۶ تا ۹ ماه اعلام کرد و گفت: با اجرای ایده و طرح ما، زرشک با شاخه وارد دستگاه شده و در دما و فشار مشخص بین ۱۸ تا ۲۲ ساعت به صورت ۱۰۰ درصد پفکی خشک میشود.
این تیم جوان همزمان با توسعه ایده خود، در نخستین رویداد ملی زرشک با عنوان «زرناب» که به میزبانی دانشگاه بیرجند برگزار شد، شرکت کرد و موفق شد با ارائه طرح خود، مقام اول این رقابت استارتاپی را کسب کند، این موفقیت، انگیزه مضاعفی برای ادامه مسیر و ورود به فاز پژوهشی پروژه شد.
وی با اشاره به روند شکلگیری این طرح افزود: در این رویداد که با محوریت زرشک برگزار شد، از بین حدود ۵۰ ایدهی اولیه، ۱۲ ایده به مرحله نهایی راه یافتند و تیم ما با داوری متخصصان کشاورزی، صنعتی و کسبوکار، بهعنوان ایده برتر انتخاب شد.
بنیانگذار این استارتاپ گفت: با اجرای این ایده و طرح، زرشک با شاخه وارد دستگاه شده و در دما و فشار مشخص بین ۱۸ تا ۲۲ ساعت به صورت ۱۰۰ پفکی خشک میشود.
ارژنگی با اشاره به انجام تحقیقات گسترده از شناخت بازار تا تحلیل فنی گیاه زرشک یادآورشد: در مرحله تحقیقاتی که نزدیک به ۶ ماه به طول انجامید، مطالعات جامعی در حوزههای مختلف از جمله تحلیل روشهای سنتی خشکسازی، شناخت دقیق بازار هدف، تحلیل ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی زرشک و ارزیابی فرآیندهای صنعتیسازی و تجاریسازی و...انجام شد.
وی با اشاره به فاز مطالعاتی این طرح افزود: این فاز مطالعاتی، زیرساخت فنی و تجاری لازم برای طراحی و تولید دستگاه را فراهم کرد تا تیم وارد مرحله ساخت نمونه اولیه شود.
وی برآورد قیمت برای ساخت دستگاه را بالغ بر یک میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: نمونه صنعتی در دستور کار با ارتفاع یک متر و طول ۵ متر پیش بینی شده است و دستگاه قادر به خشک کردن یک تن و ۸۰۰ کیلوگرم زرشک طی ۱۸ تا۲۲ ساعت خواهد بود.
وی به چالشهای مسیر و محدودیت منابع و تأمین مالی اشاره کرد و گفت: با آغاز تابستان، تصمیم بر عملیاتی شدن فرآیند ساخت دستگاه گرفته شد که متاسفانه ساخت دستگاه در ابعاد صنعتی، مستلزم سرمایهگذاری قابلتوجهی بود که فراتر از توان مالی تیم قرار داشت بنابراین تصمیم بر ساخت یک نمونه شبیهساز کوچکتر گرفته شد تا علاوه بر آزمایشهای نرمافزاری، عملکرد دستگاه به صورت عملی نیز ارزیابی شود.
وی با بیان اینکه ساخت نمونه آزمایشی حدود ۵۰ میلیون تومان هزینه دارد، تاکیدکرد: با وجود مشکلات متعدد، از جمله نبود حمایت مالی از سوی نهادهای دولتی و تأمیننشدن تسهیلات این تیم موفق شده تاکنون حدود ۳۰ درصد از مراحل ساخت نمونه اولیه با اعتباری بالغ بر ۲۰ میلیون تومان را به پایان برساند.
این فعال فناور گفت: علیرغم تایید طرح و ایده اولیه توسط معاونت علمی پژوهشی بسیج و قول مساعد تخصیص اعتبار بلاعوض، در صف واریزی قرار گرفتهایم و در این بین با بنیاد علوی نیز پیگیریهایی صورت گرفت در جلسات اولیه قول مساعد ارائه تسهیلات اعلام شد اما پیگیریها به دلیل شرایط کشور، نیمهتمام مانده است.
وی ضمن انتقاد از برخی نهادهای استانی گفت: در دو رویداد استارتاپی، یکی با محوریت زرشک و دیگری در حوزه هوش مصنوعی، قول مساعد برای اعطای تسهیلات با کارمزد چهار درصدی و ...داده شد که متاسفانه تاکنون هیچگونه حمایتی بهصورت عملی انجام نشده است.
ارژنگی با اشاره به اینکه این تیم در حال حاضر در مرکز رشد دانشگاه بیرجند مستقر است، افزود: به دلیل شرایط دانشجویی اعضای تیم، مستقر شدن در مرکز رشد دانشگاه منطقیتر بود، اما در برنامه آتی ورود به پارک علم و فناوری استان نیز پیشبینی شده است.
این کارآفرین جوان تاکید کرد: طرح خشککن نوین زرشک میتواند با بهینهسازی فرآیندخشکسازی، حفظ ارزش غذایی و کیفیت محصول، و کاهش چشمگیر زمان فرآوری، نقش مهمی در توسعه اقتصاد زرشک در استان خراسان جنوبی ایفا کند و امید است با حمایت دستگاههای مسئول، زمینه تولید انبوه و بهرهبرداری صنعتی این فناوری فراهم شود.
ارژنگی با بیان اینکه مراحل حقوقی ثبت شرکت در دست انجام است ابراز امیدواری کرد: به زودی فعالیت رسمی بهعنوان یک مجموعه ثبتشده آغاز خواهد شد.
وی تاکیدکرد: با وجود تمام موانع، همچنان به راه خود ادامه میدهیم و امیدواریم با حمایت نهادهای مسئول و سرمایهگذاران بخش خصوصی، بتوانیم به نقطهای برسیم که دستگاه ما در خدمت کشاورزان، باغداران و فرآوریکنندگان زرشک قرار گیرد و گامی مؤثر در اقتصاد کشاورزی استان و کشور برداشته شود.
نظر شما