به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانونهای مساجد خبرگزاری شبستان، رضا معمی مقدم، مدیرکل فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور در یادداشتی به مناسبت هفته جهانی مسجد به ظرفیت های بالقوه مساجد پرداخته است، متن این یادداشت به شرح زیر است:
ایران با بیش از ۸۵ هزار مسجد هشتمین کشور پیشرو اسلامی در جهان از نظر تعداد عبادتگاههاست، اما تعداد قابل ملاحظهای از این مساجد امروز در سکوت به سر میبرند. بر اساس آمار رسمی حدود ۸۵۰۰۰ باب مسجد در ایران وجود دارد. بررسی دادههای بنیاد هدایت، از ۵۴,۷۷۰ مسجد فعال در کشور، تنها حدود ۲,۷۶۶ مسجد بسیار فعال و ۱۹,۵۲۴ مسجد فعال برنامههای منظم عبادی و فرهنگی دارند. نزدیک به ۱۶ هزار مسجد نسبتاً فعال و بیش از ۱۶ هزار مسجد ضعیف یا غیرفعال گزارش شدهاند.
این آمار نشان میدهد بخش قابل توجهی از مساجد ظرفیتهای بالقوه خود را به کار نگرفتهاند و به عبادتگاههای بیمخاطب تبدیل شدهاند وضعیت رسمی فعالیتها نیز تأییدکننده این بحران است: تنها ۳۰.۶ درصد مساجد در سه نوبت (احتمالا یکی از سه نوبت) نماز جماعت البته فارغ از تعداد جمعیت برگزار میکنند، در حالی که ۱۶ درصد مساجد اصلاً نماز جماعت ندارند و ۱۲.۵ درصد صرفاً در مناسبتهای خاص مانند محرم و رمضان برنامه عبادی دارند.
با وجود کاهش حضور در فعالیتهای رسمی، جامعه همچنان در مناسک فرهنگی-مذهبی مشارکت بالایی دارد. آمارهای اخیر نشان میدهد:
۱۴.۲ درصد مردم هر هفته در مجالس مذهبی و هیئتها شرکت میکنند،
۱۲.۳ درصد ماهی یک یا دو بار،
۵۸ درصد تنها در مناسبتهای خاص نظیر محرم و شبهای قدر حضور دارند،
و ۱۴.۷ درصد افراد اصلاً در هیئتها شرکت نمیکنند.
با اینکه یکی از چالشهای اساسی، کاهش حضور جوانان در مساجد است. با این حال، در مراسم اعتکاف اخیر، بیش از ۷۰ درصد شرکتکنندگان را نوجوانان و جوانان تشکیل دادند که نسبت به سالهای گذشته بیش از ۲۰۰ درصد رشد داشته است یاحضور پررنگ و میلیونی نوجوانان و جوانان در اربعین، این آمار نشان میدهد نسل جدید عطش معنوی دارد، اما حضور مستمر و پایدار در مساجد نیازمند برنامهها و محیطهای جذابتر می باشد.
مساجد فراتر از محل نماز، مراکز فرهنگی و اجتماعی جامعه هستند. آنها میتوانند نقش مهمی در بازسازی اخلاق، تقویت همبستگی اجتماعی، پرورش فرهنگ مشارکت و ایجاد شبکههای حمایت اجتماعی ایفا کنند. با این حال، کمبود منابع مالی، نیروی انسانی متخصص، زیرساختهای ناکافی و نبود برنامهریزی جامع باعث شده بسیاری از مساجد کارکردهای خود را به طور کامل ارائه ندهند و به عبادتگاههای بیمخاطب تبدیل شوند.
برای خروج از این بحران، ضرورت دارد که برنامههای جامع و هدفمند طراحی شود. از جمله تأمین منابع مالی برای بازسازی و نوسازی مساجد، تربیت امامان جماعت و مدیران فرهنگی با رویکردهای نوین، طراحی برنامههای متناسب با نیازهای نسل جوان و تقویت همکاری نهادهای دولتی و خصوصی برای حمایت مالی و معنوی. این اقدامات میتواند مساجد را از حالت سکون و بیمخاطبی خارج کرده و آنها را به مراکز فعال فرهنگی و اجتماعی تبدیل کند.
در پایان، بازسازی مساجد و بهرهبرداری از ظرفیتهای آنها نه تنها هویت دینی و اخلاقی جامعه را تقویت میکند، بلکه زمینه همبستگی، انسجام اجتماعی و مشارکت عمومی را فراهم میآورد. اگر این عبادتگاهها بتوانند دوباره مخاطبان خود را جذب کنند، مساجد بیش از پیش به قلب تپنده جامعه تبدیل خواهند شد و نقش تاریخی و معنوی خود را در تربیت اخلاقی و اجتماعی مردم ایفا خواهند کرد.
نظر شما