به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲، یکی از مهمترین وقایع تاریخ معاصر ایران است که منجر به سرنگونی دولت منتخب دکتر محمد مصدق و بازگشت شاه، محمدرضا پهلوی به قدرت شد. این واقعه تأثیر عمیقی بر روند سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور گذاشت و بسیاری از تحولات پس از آن را شکل داد. تحلیلگران سیاسی معتقدند این کودتا نمونهای بارز از دخالت استعمار خارجی، به همراه همکاری عوامل داخلی، در انکار استقلال، آزادی و کرامت انسانی مردم ایران بود.
در این گزارش به بررسی مجموعهای از آثار پژوهشی پرداختهایم که هر یک از زاویهای متفاوت به کودتا، نقش سرویسهای اطلاعاتی بیگانه، تأثیرات داخلی و نیز شخصیتهای سیاسی و اجتماعی دوره پهلوی نگاه کردهاند.
نقش سازمانهای اطلاعاتی آمریکا و انگلیس در کودتای ۲۸ مرداد
کتاب «نقش سرویسهای اطلاعاتی انگلیس و آمریکا در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲» نوشته علیاکبر عاصیان، بر اساس اسناد محرمانه و مدارک مستند، به تحلیل دقیق نقش CIA و MI6 در طراحی و اجرای کودتا میپردازد. این اثر با تشریح برنامهریزی، تأمین مالی و اقدامات عملیاتی سرویسهای اطلاعاتی، ضمن بررسی ابعاد داخلی و خارجی کودتا، منبعی معتبر برای پژوهشگران تاریخ سیاسی ایران محسوب میشود.
«ماه عسل رژیم پهلوی و بهائیان پس از کودتای ۲۸ مرداد»
این کتاب پژوهشی، به بررسی رشد فرقه بهائیت و نفوذ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آن در دوره پهلوی میپردازد. در این اثر، پیوندهای بهائیان با ساختار حکومت و نهادهای مختلف همچون ارتش و دستگاههای اطلاعاتی، همراه با تحلیل دیدگاه امام خمینی (ره) نسبت به این فرقه، مورد توجه قرار گرفته است. معرفی چهرههای شاخص بهائی در دربار و نهادهای نظامی از نکات برجسته کتاب است.
گفتوگو و بررسی شخصیت مصدق
کتاب «مصدق ۱۳۳۲-۱۳۲۲»، گفتوگویی است میان محمد صادقی و فریدون مجلسی که با بهرهگیری از منابع دست اول تاریخی، نقش و فعالیتهای سیاسی مصدق را در دهه پایانی حکومتش بازخوانی میکند. همچنین، «کارنامه مصدق» نوشته ارسلان پوریا، با نگاهی منصفانه و بیطرفانه، دوران نخستوزیری مصدق و تأثیر حزب توده را تحلیل کرده و سندی تاریخی از آن دوره فراهم آورده است.
نگاههای شخصی به زندگی مصدق
کتاب «در خلوت مصدق» اثر شیرین سمیعی، با توجه به نسبت خانوادگی نویسنده با مصدق، تصویری متفاوت و نزدیک به زندگی شخصی و خانوادگی این شخصیت سیاسی ارائه میدهد. همچنین کتاب «رنجهای سیاسی دکتر محمد مصدق» به قلم جلیل بزرگمهر، وکیل مصدق، از خلال جلسات متعدد گفتگو با او، خاطرات و دیدگاههای مصدق را درباره شرایط سیاسی و چالشهای آن دوران بازگو میکند.
تحلیل بحران دموکراسی در ایران ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲
کتاب «بحران دموکراسی در ایران ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲» نوشته فخرالدین عظیمی، عوامل ساختاری و اجتماعی که مانع تثبیت حکومت پارلمانی در ایران پس از سقوط رضاشاه شدند را واکاوی میکند. این اثر، با تأکید بر ضعفهای مجلس و سلطنت، تصویری از بنبست سیاسی آن دوران ارائه کرده است.
روایت زندگی مصدق در «پاییز پدر نفت»
کتاب «پاییز پدر نفت» نوشته محمود فلکی، در قالب یک داستان مستند به زندگی و فعالیتهای سیاسی مصدق میپردازد. نویسنده در این کتاب، با تأکید بر واقعیتهای تاریخی، تلاش کرده از پرداخت صرف به جنبههای سیاسی، تصویری جامعتر از شخصیت و مبارزات مصدق ارائه کند.
خاطرات طراح کودتا؛ کرومیت روزولت
یکی از منابع منحصر به فرد درباره کودتای ۲۸ مرداد، کتاب «خاطرات کرومیت روزولت» است. نویسنده، نوه رئیسجمهور آمریکا تئودور روزولت، طراح اصلی کودتا در ایران بود. این خاطرات که به قلم خود او و با ترجمه محسن عسکری جهقی منتشر شده، نگاهی داخلی و تاریخی به روند برنامهریزی و اجرای کودتا دارد.
کودتای ۲۸ مرداد همچنان یکی از موضوعات داغ و بحثبرانگیز تاریخ معاصر ایران است که از زوایای مختلف مورد پژوهش قرار گرفته و آثار متعددی درباره آن منتشر شده است. این گزارش تلاش کرد تا مروری دقیقتر بر مهمترین کتابها و اسناد مرتبط با این رویداد تاریخی ارائه دهد.
نظر شما