به گزارش خبرگزاری شبستان از استان قم، پیادهروی اربعین، یکی از بزرگترین گردهماییهای معنوی جهان اسلام، عرصهای است که زنان در آن نقشی بیبدیل ایفا میکنند. آنان که ادامهدهنده راه حضرت زینب کبری(س) هستند، با صبر، ایثار و مقاومت خویش پیامآور استقامت و ایماناند. این حضور نه تنها نشاندهنده توانمندیهای زنان مسلمان در عرصههای دینی و اجتماعی است، بلکه چالشی برای نگرشهای سنتی و فرصتی برای ترویج ارزشهای والای زنانه همچون محبت، شجاعت و تقوا به شمار میرود. در گفتگو با با دکتر معصومه ظهیری دبیر ستاد راهبری زن و خانواده و استاد حوزه و دانشگاه به بررسی جایگاه زنان در پیادهروی اربعین، تأثیرات آن بر جامعه و چالشهای پیش روی آنان پرداخته ایم.
از منظر دینی و معرفتی، فلسفه پیادهروی اربعین چیست و چه جایگاهی در فرهنگ شیعه دارد؟
پیادهروی اربعین ریشه در سیره اهلبیت(ع) دارد. امام صادق(ع) میفرمایند: * «مَنْ خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ(ع) إِذَا خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ بِرِجْلِهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَا عَنْهُ سَیِّئَةً» * (کاملالزیارات، ص۲۷۸). این حدیث نشان میدهد که پیادهروی به سوی کربلا، خود یک عبادت است.
همچنین، زیارت اربعین از نشانههای مؤمن شمرده شده است. امام حسن عسکری(ع) میفرمایند: «عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ... وَ زِیَارَةُ الْأَرْبَعِینَ» (تحفالعقول، ص۴۸۶). این روایت، جایگاه اربعین را در فرهنگ شیعه تثبیت میکند و هرکس محبت اهل بیت را داشته باشد با آنان محشور می شود. علاوه بر ابراز محبت الگوگیری و ادامه راه هم در این حرکت بزرگ جلوه گری می کند.
با توجه به سیره اهلبیت (ع)، پیادهروی اربعین چه نسبتی با آموزههای اصیل عاشورا دارد؟
حرکت کاروان اسرا به سوی شام و بازگشت آنان در روز اربعین، الهامبخش این پیادهروی است. حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) با پای پیاده از کربلا گذشتند و پیام عاشورا را زنده نگه داشتند. پیادهروی اربعین نیز ادامهدهنده همان مسیر است؛ همانگونه که امام خمینی(ره) فرمودند: «اربعین حسینی، تجدید عهد با شهدای کربلاست.» میثاقی ماندگار که هرساله تجدید میشود ابد والله ما ننس حسینا هرگز فراموش نمیشوی
زنان در اربعین، همپای مردان،حرکت، خدمترسانی و مدیریت میکنند. این حضور، الگویی از زن مسلمان ارائه میدهد که با تعریف غربی از زن متفاوت است
چگونه میتوان پیادهروی اربعین را به عنوان یک عبادت جمعی در امتداد زیارت اربعین تبیین کرد؟
قرآن میفرماید: «وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالًا» * (حج:۲۷). این آیه به زیارت پیاده اشاره دارد. پیادهروی اربعین نیز یک حج اکبر است؛ زیرا در روایات، زیارت امام حسین(ع) برابر با حج دانسته شده است (ثوابالاعمال، ص۱۷۸). این حرکت جمعی، تجلی «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا» (آل عمران:۱۰۳) است.
این سفر، مدرسه اخلاق است. صبر (بقره:۱۵۵)، ایثار (حشر:۹)، وحدت (انفال:۴۶) و خدمترسانی به دیگران (مائده:۲) در این مسیر تجلی مییابد. امام خامنهای میفرمایند: «اربعین، نمایشگاه عظیم معنویت و انسانیت است.»
چرا برخی رسانههای غربی نسبت به این رویداد بیتوجه هستند؟ تحلیل شما چیست؟
قرآن میفرماید: «یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ» (توبه:۳۲). رسانههای غربی از نمایش قدرت معنوی شیعه هراس دارند. اربعین، الگویی ضد استکباری است و آنان نمیخواهند جهان شاهد وحدت مسلمانان باشد. بزرگترین اجتماع شیعی در دنیا که همگان را متعجب و دیگران را نیز همراه نموده وبه تحسین زبان گشوده اند.
نقش و جایگاه زنان در پیادهروی اربعین چگونه است و این حضور چه پیامهایی برای جامعه دارد؟
زنان در این مسیر، ادامهدهنده راه حضرت زینب(س) هستند. ایشان فرمودند: * «مَا رَأَیْتُ إِلَّا جَمِیلًا» (بحارالانوار، ج۴۵، ص۱۳۴). حضور زنان، پیامدهنده صبر، مقاومت و نقش محوری زن در نهضتهای الهی است. پایه ولباس اربعین امتداد راه استقامت در راه خدا نهراسیدن واز سختیها شانه خالی نکردن است و این تمرینی است برای مدیریت درونی مقاومت در مسیر حق وزیر بار ظلم نرفتن ودرس حق را شناختن با حق بودن و ماندن در راه حق است. و مادرانگی زنان هم تعلیم است هم خوب عمل کردن.
از منظر شما، حضور پرشور زنان در این پیادهروی بزرگ چه تأثیری بر تغییر نگاههای سنتی نسبت به زنان در فضای دینی و اجتماعی داشته است؟
زنان در اربعین، همپای مردان، خدمترسانی و مدیریت میکنند. این حضور، الگویی از زن مسلمان ارائه میدهد که با تعریف غربی از زن متفاوت است. همپای قافله اسرا به کاروان سالاری زینب کبری هیچ زن و کودکی اظهار عجز و ناتوانی نکرد امروز غزه با کودکان وزنانش پیام استقامت را مخابره می کند تا در تاریخ این استقامت درس گرفته از زیر بار ظلم نرفتن بماند.
این سفر، فرصتی برای تقویت «تَقْوَی اللَّهِ» (حجرات:۱۳) و خودسازی است. زنان در این مسیر، با الگوگیری از حضرت زینب(س)، هویت دینی خود را تقویت میکنند.
چالشهای خاص زنان در مسیر پیادهروی اربعین چیست و چگونه میتوان این چالشها را برطرف کرد؟
امام علی(ع) فرمودند: * «النِّسَاءُ قَرَائِنُ الرِّجَالِ» * (نهجالبلاغه، نامه۳۱). باید با برنامهریزی دقیق، فضایی امن برای حضور آنان فراهم شود که الحمدلله تدارکات و امکانات مناسب به همت مردم پایه بودن کار اربعین فراهم است، البته قبل سفر و حین سفر آموزشهای لازم باید ارایه شود.
چگونه پیادهروی اربعین میتواند به الگویی برای ترویج ارزشهای زنانه همچون صبر، ایثار و محبت در جامعه تبدیل شود؟
قرآن کریم زنانی مانند حضرت مریم(س) را به صبر و عبادت میستاید (تحریم:۱۲). پیادهروی اربعین نیز این ارزشها را زنده میکند. امتداد وزنده نگه داشتن این حرکت در قالب روایت، جهاد تبیین بلاغ مبین که هرسه عنوان درس آموخته از مکتب زینب کبری س واسرای کربلاست بهترین شیوه برای انتقال پیام حریت وازاده زیستن از کربلای حسینی است که فرمود هدف از این خون دادن در راه خدا جهل زدایی و ضلالت زدایی از امت است الی یوم القیامه و این در صفحات تاریخ هرساله باز خوانی شده سوریان و جریان دارد و علم بدوشان این قافله زینبیان زمانند.
نظر شما