خبرگزاری شبستان-هرمزگان، خورشیدزاده، پیشکسوت روزنامهنگاری هرمزگان، با وجود مشغلههای فراوان در حوزه مشاوره و آموزش رسانه، به مناسبت روز خبرنگار (۱۷ مرداد) در گفتگویی صمیمی با شبستان شرکت کرد. او که از سال ۱۳۶۴ با روزنامه صبح ساحل همراه شد و بیش از ۲۵ سال سردبیری این نشریه را بر عهده داشت، از روزهایی میگوید که روزنامهنگاری در استانی محروم از امکانات با حروف سربی و پشتکار عاشقانه شکل گرفت.
او تجربه ۷ سال مشاور رسانه ای ۲ تن از استانداران، مشاور رسانه ای مجمع نمایندگان هرمزگان، عضویت در شورای حل اختلاف مطبوعات، عضویت در شورای اطلاع رسانی استان، عضویت در شورای اطلاع رسانی مناطق آزاد و ۲ دوره ریاست خانه مطبوعات هرمزگان را در کارنامه دارد.
خورشیدزاده هم اکنون بهعنوان مشاور رسانهای و مدرس فعالیت میکند و تجربیات گرانبهایش چراغ راه نسل جدید است. او فضای رسانهای دهه ۶۰ را دورانی پرمشقت توصیف میکند و عنوان می کند: هرمزگان چاپخانه مناسب نداشت و ما با حروف سربی و صفحهآرایی دستی کار میکردیم. منبع خبری جز تلکس ایرنا نبود و مجبور بودیم تمام محتوا را خودمان تولید کنیم. خورشیدزاده با تلاش و تربیت نیروی انسانی، صبح ساحل را در دهه ۸۰ به تیراژ ۱۲ هزار نسخه و پرمخاطبترین نشریه استان رساند.
او که تجربه همکاری با روزنامههای کشوری مانند ایران و ابرار و تحصیل در رشته مدیریت عالی رسانه را در کارنامه دارد، عشق به روزنامهنگاری و تأثیرگذاری اجتماعی را انگیزه اصلی خود میداند و می گوید: دیدن بازتاب مطالبم در جامعه، به من انرژی میداد.
امروز اما رسانههای محلی هرمزگان با چالشهای بزرگی مواجهاند. خورشیدزاده بحران مشروعیت و محبوبیت را ناشی از محدودیتهای غیرضروری حاکمیت و رفتار غیرحرفهای برخی رسانهها میداند و معتقد است: رسانهای که برای مخاطب شکل نگرفته، به ارگان روابط عمومی ادارات تبدیل میشود. او رشد شبکههای اجتماعی را نیز چالشی برای روزنامهها میبیند که با ارائه اخبار آنی، آنها را از میدان رقابت خارج کرده است. راهکار او تولید محتوای تحلیلی، گزارشهای میدانی و تقویت حضور در فضای مجازی است.
خورشیدزاده ویژگی یک خبرنگار حرفهای را مطالعه مداوم، قلم فاخر و ذهن خلاق میداند و به نسل جدید توصیه میکند از بهروز شدن غافل نشوند. او آینده روزنامهنگاری را در پوستاندازی میبیند و مدعی است که روزنامهها محدود میشوند، اما با تولید محتوای خلاقانه، روزنامهنگاران بهعنوان مهندسان افکار عمومی ماندگار خواهند ماند. این پیشکسوت که در حال تدوین کتاب خاطراتش است، با گرامیداشت یاد شهدای رسانه، روز خبرنگار را به اهالی رسانه تبریک گفت و برایشان آرزوی توفیق کرد.
خبرنگار شبستان به بهانه ۱۷ مرداد، روز خبرنگار به سراغ علیرضا خورشیدزاده رفته است و گفتگویی اختصاصی با این پیشکسوت خوش اخلاق و متواضع حوزه مطبوعات و رسانه انجام داده است که حاصل آن به شرح ذیل است؛
خبرنگار شبستان: با سلام و عرض تبریک به مناسبت روز خبرنگار، جناب آقای خورشیدزاده، از شما که با وجود مشغلههای فراوان وقت خود را در اختیار ما قرار دادید، تشکر میکنیم. لطفاً برای شروع، از آغاز فعالیت خود در حوزه روزنامهنگاری و مسیری که طی کردید، بگویید.
علیرضا خورشیدزاده: با سلام و تشکر از شما و مجموعه شبستان. ضمن گرامیداشت یاد شهدا و درگذشتگان حوزه رسانه، روز خبرنگار را به همه اهالی رسانه، بهویژه خبرنگاران عزیز که شاکله اصلی این حرفه هستند، تبریک میگویم. من فعالیت روزنامهنگاریام را از سال ۱۳۶۴ آغاز کردم. از کودکی در خانوادهای بزرگ شدم که با کتاب، مجله و روزنامه عجین بود. از ۱۳ سالگی مطالبم در نشریه کیهان بچهها منتشر میشد و در ۱۵ سالگی با دعوت مرحوم کرمی، به روزنامه صبح ساحل پیوستم. این همکاری تا سال ۱۳۹۷ ادامه یافت و طی این ۳۵ سال، از حروفچینی سربی تا سردبیری و قائممقامی مدیرمسئول، در همه بخشهای یک روزنامه فعالیت داشتم. از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۷، بیش از ۲۵ سال سردبیری صبح ساحل را بر عهده داشتم و با تلاش تیمی، این روزنامه را به یکی از معتبرترین و پرمخاطبترین نشریات محلی با تیراژ ۱۲ هزار نسخه در اواخر دهه ۸۰ تبدیل کردیم.
خبرنگار شبستان: شما از پیشگامان روزنامهنگاری حرفهای و تماموقت در هرمزگان پس از انقلاب بودید. شرایط آن زمان را چگونه توصیف میکنید؟
علیرضا خورشیدزاده: دهه ۶۰ دوران بسیار سختی برای روزنامهنگاری بود. در کل کشور تعداد روزنامهها محدود بود؛ کیهان، اطلاعات، جمهوری اسلامی و چند نشریه محلی. اینترنت، شبکههای اجتماعی، یا حتی تلفن همراه و فکس وجود نداشت. تنها منبع خبری، تلکس خبرگزاری پارس (ایرنا) بود. در هرمزگان هم وضعیت دشوارتر بود؛ چاپخانه مناسب نداشتیم و حروفچینی سربی و صفحهآرایی دستی انجام میشد. فقط چند نفر مثل حسین آقای نارنجی، علی دمادم، محمدصادق طاهری و بنده بهصورت پارهوقت فعالیت میکردیم. در صبح ساحل، تمام محتوای یک روزنامه ۸ یا ۱۶ صفحهای را خودمان تولید میکردیم. با ورود سیستمهای کامپیوتری در اواسط دهه ۷۰ و تربیت نیروی انسانی، شرایط بهتدریج بهبود یافت.
خبرنگار شبستان: شما سالها در نقشهای مختلفی از جمله مشاور رسانهای استانداران و مجمع نمایندگان هرمزگان فعالیت داشتید. این نقشها چه تأثیری بر نگاه شما به روزنامهنگاری گذاشت؟
علیرضا خورشیدزاده: این تجربهها به من دید گستردهتری از تعامل رسانه با نهادهای حاکمیتی داد. هفت سال مشاوره رسانهای برای دو استاندار، عضویت در شوراهای حل اختلاف مطبوعات، اطلاعرسانی استان و مناطق آزاد، و دو دوره ریاست خانه مطبوعات هرمزگان، به من آموخت که روزنامهنگار باید ضمن حفظ استقلال، زبان مشترک با نهادها پیدا کند. اما این تعامل نباید به وابستگی منجر شود. من همیشه تلاش کردم قلمم در خدمت مردم باشد و از قلب واقعیت جلوگیری کنم.
خبرنگار شبستان: با توجه به تحصیلات شما در حوزه مدیریت عالی رسانه و تجربههای گستردهتان، چالشهای کنونی رسانههای هرمزگان را چه میدانید؟
علیرضا خورشیدزاده: رسانههای هرمزگان، مانند بسیاری از رسانههای کشور، از بحران مشروعیت و محبوبیت رنج میبرند. اعتماد عمومی، بزرگترین سرمایه یک رسانه است. بخشی از این بحران به محدودیتها و خط قرمزهای غیرضروری تحمیلشده از سوی حاکمیت برمیگردد و بخشی دیگر به رفتار غیرحرفهای برخی رسانهها. بسیاری از رسانهها به جای روزنامهنگاری، به رسانهداری روی آوردهاند و به روابط عمومی ادارات تبدیل شدهاند تا از یارانههای دولتی بهرهمند شوند. این در حالی است که رسانه باید با تولید محتوای تحلیلی، گزارشهای میدانی و مصاحبههای چالشی، برای مخاطب جذابیت ایجاد کند. رشد شبکههای اجتماعی هم این چالش را تشدید کرده، زیرا اخبار را سریعتر و با زبان غیررسمی ارائه میدهند.
خبرنگار شبستان: راهکار شما برای برونرفت رسانهها از این بحران چیست؟
علیرضا خورشیدزاده: رسانهها باید به تولید محتوای اختصاصی روی بیاورند؛ تحلیلهای بهروز، گزارشهای جریانساز، و ویژهنامههای تخصصی. همچنین، باید حضور خود را در فضای مجازی تقویت کنند، نه اینکه صرفاً اخبار دیگران را بازنشر دهند. رسانهای موفق است که خودش مرجع تولید محتوا شود و دیگران از آن بازنشر کنند. از سوی دیگر، حاکمیت باید با رسانهها تعاملی سالم و بدون کنترلگری داشته باشد. رسانههای آزاد میتوانند با کاهش فساد، هزینه اقدامات نادرست را بالا ببرند.
خبرنگار شبستان: به عنوان یک پیشکسوت، چه ویژگیهایی را برای یک روزنامهنگار حرفهای ضروری میدانید؟
علیرضا خورشیدزاده: مطالعه مداوم و نوشتن مستمر، پایههای اصلی روزنامهنگاری هستند. یک روزنامهنگار حرفهای باید استانداردهای رفتاری و اجتماعی بالایی برای خود قائل باشد و محتوایی تولید کند که از قلم فاخر و ذهن خلاق برآمده باشد.
عشق به کار مهم است، اما اعتقاد به تأثیرگذاری در جامعه، انگیزهای است که روزنامهنگار را در برابر سختیها مقاوم میکند. من بارها دیدهام که مطالبم در جامعه بازتاب داشته و این به من انرژی مضاعف میداد.
خبرنگار شبستان: با ظهور شبکههای اجتماعی، آینده روزنامهنگاری را چگونه میبینید؟
علیرضا خورشیدزاده: شبکههای اجتماعی، روزنامهنگاری را پوستاندازی کردهاند. روزنامهها شاید محدودتر شوند، اما همچنان مخاطبان خاص خود را دارند، مانند سینمایی که با وجود تلویزیون همچنان زنده است. روزنامهنگاران باید خود را بهروز کنند، مطالعه را کنار نگذارند و بهعنوان مهندسان افکار عمومی، محتوای باکیفیت تولید کنند. آینده از آن رسانههایی است که بتوانند تحلیل و محتوای اختصاصی ارائه دهند.
خبرنگار شبستان: یک خاطره بهیادماندنی از سالهای فعالیت خود برای ما تعریف کنید.
علیرضا خورشیدزاده: خاطرات زیادی دارم، اما یکی از تأثیرگذارترین آنها مربوط به گزارشی بود که درباره مشکلات صیادان یکی از جزایر هرمزگان نوشتم. پس از انتشار، مقامات استانی به موضوع ورود کردند و اقداماتی برای بهبود شرایط صیادان انجام شد. دیدن تأثیر واقعی کارم بر زندگی مردم، شیرینترین لحظه حرفهام بود. این خاطرات را در کتابی که در حال تدوین است، آوردهام.
خبرنگار شبستان: در پایان، چه توصیهای به جوانان علاقهمند به روزنامهنگاری دارید؟
علیرضا خورشیدزاده: مطالعه کنید، بنویسید و به تأثیرگذاری کارتان ایمان داشته باشید. روزنامهنگاری شغلی سخت اما شیرین است. اگر با عشق و تعهد وارد این حرفه شوید، میتوانید تغییر ایجاد کنید. همچنین، استقلال خود را حفظ کنید و همیشه صدای مردم باشید.
خبرنگار شبستان: با تشکر از شما جناب خورشیدزاده که با وجود مشغلههای فراوان در این گفتوگو شرکت کردید. برایتان سلامتی و موفقیت آرزو میکنیم.
علیرضا خورشیدزاده: من هم از شما و جناب رجایی، سرپرست محترم خبرگزاری شبستان در هرمزگان، تشکر میکنم. امیدوارم روزنامهنگاری در ایران و هرمزگان روزبهروز پویاتر شود.
گفتگو از: مصیب رجایی
نظر شما