به گزارش خبرگزاری شبستان از استان قم، امام زین العابدین چهارمین امام شیعیان است . مدت امامت ایشان ۳۴ سال بود. امام سجاد(ع) در واقعه کربلاحضور داشت؛ ولی به علت بیماری، در جنگ شرکت نکرد. لشکر عمربن سعد پس از شهادت امام حسین علیه السلام او را همراه اسیران کربلا به کوفه و شام بردند. خطبه امام سجاد در شام باعث آگاهی مردم از جایگاه اهل بیت شد.واقعه حره ، نهضت توابین و قیام مختار در زمان امام سجاد(ع) روی داد. مجموعه ادعیه و مناجاتهای امام سجاد(ع) در کتاب صحیفه سجادیه گرد آمده است. رساله الحقوق، شامل ۵۰ حقّ از حقوق خدا و بندگان، مردم و حاکمان، والدین و فرزندان، همسایگان و ... از سخنان اوست.
بنابر روایات شیعه، امام سجاد(ع) به دستور ولید بن عبدالملک با سم به شهادت رسید. مدفن ایشان در قبرستان بقیع کنار قبر امامحسن مجتبی علیه السلام، امام محمد باقر علیه السلام و امام جعفر صادق علیه السلام است.امام سجاد(ع) دارای فضائل بسیاری بود. برای نمونه از عبادت و کمک به فقرا، موارد متعددی گزارش شده است. امام نزد اهل سنت نیز جایگاه والایی داشته و آنها علم و عبادت و ورع ایشان را ستودهاند. بمناسبت شهادت این امام بزرگوارگفتگویی انجام دادیم با دکتر مریم اسماعیلی نویسنده ، پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه که در پی می آید:
دکتر مریم اسماعیلی استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرگزاری شبستان در استان قم با توجه به نقش امام سجاد درتثبیت و تبیین معارف شیعی پس از واقعه کربلا گفت : نقش امام سجاد (علیه السلام) پس از واقعه کربلا، نقشی محوری در تثبیت و تبیین معارف شیعی بود. ایشان با وجود شرایط سخت و خفقان دوران امامت خود، با استفاده از روشهای گوناگون، از جمله دعا، خطبه، و تربیت شاگردان، توانستند معارف اصیل اسلامی و شیعی را حفظ و ترویج کنند و زمینه را برای تجدید حیات شیعه در دوران امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) فراهم سازند.
صحیفه سجادیه، به عنوان گنجینهای از معارف توحیدی، اخلاقی، و اجتماعی، نقش مهمی در هدایت و تربیت شیعیان ایفا کرد
وی به روشهای تبیین معارف شیعی توسط امام سجاد (علیه السلام) اشاره کرد و افزود : دعا یکی از روشهای تبیینی امام چهارم است .صحیفه سجادیه، مجموعه ادعیه امام سجاد (علیه السلام)، به عنوان گنجینهای از معارف توحیدی، اخلاقی، و اجتماعی، نقش مهمی در هدایت و تربیت شیعیان ایفا کرد. این ادعیه، با بیان معارف عمیق الهی در قالب دعا، به تبیین جایگاه امامت، ضرورت اطاعت از امام، و مسائل مختلف اعتقادی و اخلاقی میپردازد .
اسماعیلی خطبه های امام سجاد را نیز از روشهای تبیینی معارف شیعی برشمرد و گفت : امام سجاد (علیه السلام) در مناسبتهای مختلف، به ویژه در خطبههای کوفه و شام، با سخنرانیهای آتشین، پرده از چهره واقعی بنیامیه برداشتند و مظلومیت امام حسین (علیه السلام) و یارانش را تبیین کردند. این خطبهها، با بیان حقایق تاریخی و اعتقادی، نقش مهمی در بیداری وجدانهای خفته و آگاهیبخشی به جامعه داشتند.
وی با بیان اینکه امام زین العابدین در تربیت شاگردان دینی نقش مهمی داشته است؛ افزود : امام سجاد (علیه السلام) با تربیت شاگردانی آگاه و عالم، مانند یحیی بن ام طویل، سعید بن جبیر، و محمد بن مسلم ثقفی، توانستند معارف شیعی را به نسلهای بعد منتقل کنند. این شاگردان، با انتقال دانش و آموزههای امام سجاد (علیه السلام) به دیگران، نقش مهمی در حفظ و گسترش تشیع داشتند.
استاد حوزه و دانشگاه با توجه به نقش مهم امام سجاد در زنده نگه داشتن یاد و خاطره عاشورا گفت : امام سجاد (علیه السلام) با برپایی مجالس عزاداری برای امام حسین (علیه السلام)، گریه و مرثیهسرایی، و یادآوری حماسه عاشورا، همواره یاد و خاطره این واقعه مهم را زنده نگه داشتند و مانع از فراموش شدن آن توسط مردم شدند.
وی همه اقدامات امام زین العابدین را جهاد تببین دانست و افزود : اقدامات امام سجاد (علیه السلام) در دوران امامت خود، تأثیرات عمیقی بر تثبیت و تبیین معارف شیعی داشت. ایشان با حفظ و ترویج معارف اصیل اسلامی و شیعی، توانستند شیعه را از دوران سختی و خفقان نجات دهند و زمینه را برای تجدید حیات تشیع در دوران امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) فراهم سازند.
اسماعیلی تصریح کرد:روشهای غیرمستقیم امام سجاد (ع) در مقابله با ظلم، به حفظ جان شیعیان و یاران ایشان کمک میکرد. با توجه به خفقان حاکم بر جامعه، بیان مستقیم حقایق و دعوت به قیام، میتوانست به قیمت جان افراد تمام شود. اما امام با استفاده از دعا و نیایش و نامهنگاری، توانستند در فضایی امن، به ترویج معارف اسلامی و حفظ جریان مقاومت بپردازند.
در شرایط فعلی که بسیاری از ارزشهای معنوی در جامعه کمرنگ شدهاند، صحیفه سجادیه میتواند نقشی کلیدی در بازسازی و تقویت ارتباط انسان با معنویت ایفا کند
این نویسنده و پژوهشگر ، با ذکر اینکه صحیفه سجادیه دارای جایگاه ویژهای در ادبیات دینی و عرفان اسلامی است گفت : این کتاب، که به عنوان «زبور آل محمد» شناخته میشود، مجموعهای از دعاها و مناجاتهای امام سجاد (ع) است که علاوه بر استغاثه به درگاه الهی، معارف اسلامی را در سطحی والا و در قالب دعا آموزش میدهد. به فرموده مقام معظم رهبری، صحیفه سجادیه کتابی فوقالعاده و جامعهساز است که اخلاق و معنویت جامعه را تقویت میکند. صحیفه سجادیه، در عین حال که دعاست، به آموزش توحید، نبوت، معاد و سایر معارف اسلامی میپردازد. صحیفه سجادیه، کتابی است که میتواند جامعه را به سمت اخلاق و معنویت سوق دهد و از انحراف و انحطاط جلوگیری کند.
این استاد حوزه ادامه داد:امام سجاد (ع) با استفاده از دعا و نیایش، به ویژه از طریق صحیفه سجادیه، به حفظ هویت اسلامی و ترویج معارف ناب محمدی در برابر تحریف و فراموشی در دوران خفقان بنی امیه پرداختند. ایشان همچنین با موعظه و نصیحت، به ویژه از طریق نامهنگاری، به تبیین حق و دعوت به صبر و مقاومت در برابر ظلم پرداختند. این روشهای غیرمستقیم، به حفظ جان شیعیان و تداوم جریان مقاومت کمک کرد.
اسماعیلی کتاب صحیفه سجادیه را به عنوان یک الگوی کامل برای دعا و نیایش در ادبیات اسلامی مطرح کرد و گفت : این کتاب شیوه بیان و درخواست از خداوند را به شیواترین شکل ممکن آموزش میدهد. بسیاری از شاعران و نویسندگان مسلمان از صحیفه سجادیه به عنوان منبع الهام برای آثار خود استفاده کردهاند و مضامین و مفاهیم آن را در آثار خود بازتاب دادهاند. صحیفه سجادیه تجلیگاه عرفان عملی است. در این کتاب، امام سجاد (ع) با بیان حالات معنوی و درونی خود در برابر خداوند، نحوه سلوک عارفانه را به تصویر میکشد.
وی در خصوص اینکه چگونه می توان معارف امام سجاد را به زبان امروزی و در قالب تربیت دینی جوانان ارائه کرد؛ گفت :با استفاده از شیوه های داستانسرایی ، بازگویی قیام عاشورا و زندگانی امام به زبان ساده ،، بازی گروهی ، مسابقه نکات اخلاقی امام سجاد (ع)، بحث آزاد ،بررسی بخشهایی از صحیفه سجادیه با ارائه دیدگاهها ،، ساخت فیلم کوتاه، تولید ویدیو با محوریت یک دعا یا رفتار امام و با بهرهگیری از قالبهای نوین آموزشی و ارتباطی، مفاهیم اصیل معارف امام سجاد (ع) را به نیازها و زبان جوانان امروزی می توان نزدیک کرد.
اسماعیلی در پاسخ به این سوال شبستان که در فضای فرهنگی امروز که ارتباط انسان با معنویت کمرنگ شده صحیفه سجادیه چه نقشی می تواند ایفا کند؛ افزود: در شرایط فعلی که بسیاری از ارزشهای معنوی در جامعه کمرنگ شدهاند، صحیفه سجادیه میتواند نقشی کلیدی در بازسازی و تقویت ارتباط انسان با معنویت ایفا کند. صحیفه سجادیه با طرح دعاهایی متناسب با نیازهای فردی و اجتماعی انسان، میتواند راهنمای رشد معنوی و بازسازی هویت فرهنگی باشد؛آرامش روحی و سلامت روان را تقویت کند؛الگوی رفتار اخلاقی، مسئولانه و عقلمحور برای جوانان ارائه دهد؛مقاومت فرهنگی در برابر تهاجم فکری و رسانهای را شکل دهد. ودر فضای فاصلهگرفته از معنویت، بازگشت به معارف ژرف صحیفه سجادیه موجب نشاط معنوی و تغییر مثبت محیط فرهنگی خواهد بود.
نظر شما