به گزارش خبرگزاری شبستان از فارس، در دشت گستردهای از روستای صحرارود فسا، روایتی عمیق از حماسه کربلا هرساله بر صحنهای غیررسمی اما باشکوه اجرا میشود؛ نمایشی آیینی که یادآور مظلومیت اهل بیت (ع) و آیینهای است از استمرار باور، فرهنگ، و هنر آیینی مردمی که نسل به نسل آن را زنده نگاه داشتهاند.
تعزیه صحرارود، یکی از بزرگترین تعزیههای کشور، با ثبت در فهرست میراث معنوی ملی، جایگاهی فراتر از یک آیین منطقهای یافته و به یکی از نمادهای زندهی پویایی آیینهای عاشورایی در جنوب ایران بدل شده است.
قدمتی دو قرن در سایه علم و اشک
بررسی اسناد شفاهی و آثار مکتوب و میدانی بهجامانده در منطقه، نشان میدهد که مجالس شبیهخوانی در فسا، بهویژه در صحرارود، سابقهای بیش از ۲۰۰ سال دارند؛ سنتی که از دل مردم برخاسته و بیآنکه به چارچوبهای رسمی وابسته باشد، مسیر رشد و تکامل را پیموده است. حضور شخصیتهایی با سنین گوناگون، از کودک پنجساله تا پیرمرد نود و یکساله، گواهی است بر این پیوستگی نسلی.
این رویداد آیینی که در ششمین روز از ماه محرم برگزار میشود، صحنهای بزرگ به وسعت ۱۲ هکتار را به خود اختصاص میدهد. اما آنچه در این وسعت رخ میدهد، بازآفرینی یک روایت تاریخی، با عمقی عاطفی و اعتقادی است که در کمتر آیینی با چنین شدت و استمرار مشاهده میشود.
فراتر از تئاتر، نزدیکتر به آیین
نکته درخور تأمل، در کیفیت و دقتی است که در طراحی و اجرای این تعزیه لحاظ میشود. حدود ۶ ماه پیش از آغاز محرم، گروههای مطالعاتی و پژوهشی، متن تعزیه را بازخوانی و بازنویسی میکنند. این تلاش برای صحت تاریخی و روایی داستانهاست، و در جهت همسویی آن با فهم مذهبی و اجتماعی مخاطب امروزی نیز صورت میگیرد.
در دو ماه پایانی، تمرینهای منظم با حضور بیش از ۵۰۰ نفر از بازیگران و عوامل برگزار میشود. این تمرینها، نوعی سیر سلوکی نیز هست که بازیگران، از طریق همذاتپنداری با شخصیتها، خود را در مسیر واقعه عاشورا میپندارند.
جغرافیای باور، جامعهشناسی تعزیه
آنچه تعزیه صحرارود را از دیگر آیینهای مشابه متمایز میکند، پیوند بیواسطه آن با ساختار فرهنگی و اجتماعی مردم منطقه است. این نمایش آیینی، حاصل مشارکت تودرتوی اجتماع است؛ از کودکانی که در نقش فرزندان شهدای کربلا ظاهر میشوند، تا بزرگسالانی که مسئولیت هماهنگی و سازماندهی گروهها را برعهده دارند.
از سوی دیگر، گستره وسیع مخاطبان این تعزیه که از مناطق مختلف استان فارس، از جمله شیراز، لامرد، زرقان و فسا، برای تماشای آن گرد هم میآیند، نشانگر آن است که تعزیه صحرارود از مرزهای یک روستا یا حتی یک شهرستان فراتر رفته و به پدیدهای فرامنطقهای بدل شده است.
روایت مستمر هویت شیعی
تعزیه صحرارود را باید در متن تاریخ آیینی ایران و در بطن هویت شیعی آن تحلیل کرد. این آیین، بازآفرینی یک واقعه قدسی است، در قالب هنر مردمی، با زبان اشک و فریاد و سکوت. در روزگاری که آیینها در تهدید فراموشی یا تحریفاند، صحرارود یادآور آن است که سنت، اگر ریشه در ایمان و مردم داشته باشد، نهتنها میماند، بلکه میبالد.
نظر شما