خبرگزاری شبستان-لرستان، آیین گِلمالی از رسوم دیریه مردم استان لرستان بوده که قدمتی چند صد ساله دارد و برای عرض ارادت به امام حسین(ع)، در روز عاشورا برگزار میشود.
عزاداری سنتی مردم استان لرستان در ایام محرم روایتگر اوج حزن و اندوه مردمان این سرزمین است، آیین سوگواری سیدالشهدا(ع) در روز عاشورای حسینی، به نام آیین گِل مالی(در گِل افتادن) توسط پیر و جوان، زن و مرد برگزار می شود.
مردم خرمآباد از روزها قبل از عاشورا خود را برای این مراسم آماده میکنند.
آیین گِل مالی را مردم خرمآباد در مواقع مصیبت از دست دادن عزیزترین افراد انجام میدهند.
در فاصله چند روز مانده به عاشورا، در ایام سرد سال جوانان بهسراغ جمعآوری هیزم میروند تا پس از گِلمالی کنار آتش لباسهای خود را خشک کنند، که در این ایام با توجه به گرمای هوا به تهیه هیزم نیازی نیست.
جوانان شب تاسوعا پای خیمههای خود حوضچه گِل آماده میکنند، دور این حوضچهها را با گلاب تزیین کرده و مردم عزادار با تاریکی هوا، اطراف آن شمع روشن میکنند تا حاجاتشان برآورده شود. با تهیه خاک رس و گلاب های نذری گِل را تهیه می کنند تا همزمان با طلوع آفتاب عزاداران آیین گِل مالی را انجام دهند.
عزاداران حسینی در ادامه پای خیمه به سینهزنی میپردازند و شعارهایی همچون این بدن از کیست که سر ندارد، عزیز زهراست، کفن ندارد، زاده زهرا است، عزیز زینب بیکس و یاور صحت ندارد...میخوانند.
زنان به یاد مصیبت حضرت زینب(س)، گِل را بر چادر و سر خود میمالند، در این میان بعضی سر و صورت و برخی دیگر کتف و شانه خود را گِل میزنند. بسیاری از مردم نظیر سالمندان، زنان و کودکان که نمیتوانند در حوضچههای گل بغلطند، با کاسهای کوچک در دست، مقداری گِل را به خانه میبرند تا به سر و صورت و شانههایشان بمالند.
عزاداران پس از گلمالی و مراسم سوگواری در تکیه محلههای شهر، ضمن سینهزنی و زنجیرزنی راهی مرکز شهر میشوند. دستههای عزادار جلوی هر تکیه توقف کرده و عزاداری میکنند در ادامه بهسمت تکیه بعدی میروند.
در کنار نوحهخوانی، سازهای غمگینی در استان لرستان نواخته میشود که به زبان محلی به آن چمرانه میگویند.
طوق اشگس
طوق نمادی از علم حضرت عباس(ع) است که در عزاداریهای استان لرستان برافراشته میشود و سنت «علم برداری» یا «علم گردانی» نیز به اجرا در میآید که علم را از چوبی به بلندی ۸ تا ۱۰ متر میسازند که از یک متر به بالای آن از چند حلقه متصل به چوب اصلی تشکیل میشود.
دور این حلقهها پارچهای از جنس مخمل میبندند و بالا و انتهای آن قندیلی از نقره قرار میدهند و با نوارهای رنگی ریشهدار و آیینههای کوچک تزیین میکنند، عدهای از عزاداران این علم را تا ظهر عاشورا حمل میکنند و هنگام ظهر به نشانه افتادن علم حضرت ابوالفضل(ع)، قسمتهای مختلف آن از هم جدا میشود که در اصطلاح به این کار «طوق اشگس» میگویند بنابراین افتادن علم، غم شهادت علمدار کربلا را به یاد میآورد و آه و ناله حضار بلند میشود.
مردم حاجتمند به این علم پارچه و نخهای سبز گره میزنند و به آن دخیل میبندند و با پایان یافتن این مراسم، دستهها و هیات های عزاداری به حسینیهها و مساجد میروند تا خود را برای اقامه نماز ظهر عاشورا آماده می کنند و در برخی از مناطق شهر نیز، نماز در مقابل تکیهها و خیابانها برگزار میشود.
این آیین سوگواری مردم لرستان نیز با شماره ۵۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
مردم این استان پس از برگزاری آیین های ویژه روز عاشورا خود را برای برگزاری آیین شام غریبان آماده می کنند.
نظر شما