به گزارش خبرگزاری شبستان از استان مرکزی، چغچغه زنی یکی از آیین های سنتی روستای انجدان است که از دیرباز همزمان با ایام محرم در این روستا با حضور اقشار مختلف به ویژه اهالی دارالمومنین انجدان به شکلی سنتی و خاص در سوگ شهدای دشت کربلا اجرا می شود.
مردم روستای تاریخی و مذهبی انجدان در استان مرکزی، هر ساله در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی میزبان آیین کهن چغچغهزنی هستند. این رسم دیرینه که در فهرست آثار ملی ناملموس ایران به ثبت رسیده، نمادی از عشق و ارادت مردم این دیار به امام حسین (ع) و فرهنگ عزاداری شیعی است.
تاریخچه و معنای آیین معنوی چغچغه زنی
این آیین به دوران تیموری و صفویه بازمیگردد و روایتگر لحظهای است که خبر شهادت امام حسین (ع) به انجدان رسید و مردم از فرط اندوه، سنگ بر سر میکوفتند. به مرور، سنگها جای خود را به دو تکه چوب (چغچغه) دادند تا نوایی حزنانگیز را در سوگ شهیدان کربلا طنینانداز کنند. این آیین در ۲۴ خرداد ۱۳۹۰ با شماره ۲۴۲ به عنوان میراث معنوی ایران ثبت شد.
در این مراسم دستهی عزاداران از حسینیه شهدای انجدان حرکت میکنند. چغچغهزنها با ردای سیاه و چوبهای خراطیشده، در صفوف منظم به سمت حسینیه (دیلم آباد) حرکت کرده و یک مرشد نوحههای اصیل را میخواند و عزاداران در پاسخ، چغچغهها را یکبار پایین زانو و یکبار بالای سر میکوبند و اشعاری مانند «امام یاور ماست، حسین سرور ماست...» زمزمه میشود.
اهالی روستای دارالمومنین انجدان نیز در مسیر، با اسپند و گلاب از هیئت استقبال و به پخش نذورات می پردازند.
آیین چغچغهزنی انجدان، تنها یک مراسم عزاداری نیست؛ بلکه جلوهای از هنر، ایمان و همبستگی مردم این سرزمین است. ثبت ملی این آیین، مسئولیت حفاظت از آن را برای نسلهای آینده دوچندان میکند.
آیین کهن چغچغهزنی؛ از روستای انجدان تا حسینیه معلی /سوگوارهای سنتی در پیوند با عاشورای حسینی
آیینهای سنتی محرم استان مرکزی شامل آیین چغچغه زنی روستای انجدان اراک، نخلگردانی و سینه زنی اراک، با همت نوجوانان هیئت مکتب الزهرا در حسینی معلی اجرا می شود.
ابوذر رستگار، از مداحان برجسته استان مرکزی و مسئول هیئت مکتب الزهرا(س) اراک به اجرای آیین های کهن و سنتی ماه محرم و صفر استان مرکزی توسط گروه نوجوانان مکتب الزهرا(س) در حسینیه معلی اشاره کرد و گفت: چند سالی است که شاهد برگزاری برنامه معنوی معلی از شبکه سراسری هستیم و در این برنامه همه استان ها به نمایش آیین های سنتی منطقه خود پرداخته اند.
وی افزود:ما نیز بر آن شدیم که آیین های کهن استان را شناسایی و آن را به برنامه حسینه معلی ببریم که در این راستا با تحقیق و پژوهش آیین های معنوی و سنتی استان را شناسایی کردیم و در نهایت با مشورت کارشناسان مذهبی و فرهنگی به سه آیین کهن و معنوی چغچغه زنی روستای انجدان، نخل گردانی و سینه زنی اراک رسیدیم.
این فعال فرهنگی ادامه داد: سپس فراخوانی برای حضور نونهالان و نوجوانان سراسر استان برای شرکت در گروه و تمرین برنامه ها پرداختیم که خوشبختانه با استقبال گسترده روبرو شدیم.
رستگار با بیان اینکه قرار است این برنامه در شب ششم ماه محرم که منتسب به حضرت قاسم ابن الحسن (ع) است، در حسینیه معلی تهران به اجرا درآید، بیان داشت: این برنامه حاصل سه ماه تمرین مستمر ۲۵۰ نوجوان و نونهال با هدایت مربیان و همکاری اهالی روستای انجدان است.
حفظ اصالت آیین چغچغه زنی به نام روستای انجدان
مسئول هیئت مکتب الزهرا(س) با اشاره به همدلی و همراهی مسئولان با این گروه بیان داشت: علی گودرزی زادهمدیرکل کتابخانههای استان مرکزی و فعال رسانهای زحمت نگارش سناریوی اختصاصی برای این اجرا را کشیدند و این برنامه با مشارکت۳۰۰ نفر از عوامل اجرای و نوجوانان مناطق مختلف از جمله انجدان، خمین، آشتیان و مهاجران با لباسهای متحدالشکل انجام می شود.
وی بیان کرد:موسیقی این برنامه توسط تیم حرفهای به سرپرستی استاد عباس صالحی (نفر اول ترومپت جهان و آهنگساز سریال شب دهم) تهیه و اجرا می شود.
رستگار در ادامه ضمن تقدیر از حمایتها و همکاریها- استاندار مرکزی و شهرداری اراک با پیگیریهای اداری، شورای شهر و خیرین در تأمین بخشی از هزینهها، ستاد نماز جمعه با اختصاص مصلی برای تمرینها و همچنین فرمانده سپاه روح الله استان مرکزی بیان داشت: این همدلی و همراهی جمعی سبب شد تا تمرین های گروه به درستی انجام شود و این گروه برای اجرا در برنامه معلی آماده شود.
آیین های سنتی چغچغه زنی انجدان، نخل گردانی و سینه زنی اراک به نام خود منطقه و با هدف شناساندان تاریخ و فرهنگ کهن استان در برنامه معلی اجرا می شود.
مداح اهل بیت و فعال فرهنگی هیئت مکتب الزهرا (س) بیان داشت: هدف ما احیای آیینهای فراموششده به نام اصیلشان است. نوجوانان با هزینه شخصی از روستاهای دور به تمرینها آمدند تا فرهنگ عاشورایی را پاس دارند.
این فعال فرهنگی اضافه کرد: این برنامه شب هفتم محرم، از شبکه سراسری و در برنامه حسینیه معلی پخش می شود.
درخواست تقدیر از خانوادههای و نوجوانان مکتب الزهرا (س)
رستگار در ادامه ضمن تقدیر از حضور نونهالان و نوجوانان در این گروه بیان داشت: از مسئولان استانی و شهری تقاضا می شود تا با تقدیر ویژه از این نوجوانان و خانوادههای ، زحمات سه ماهه آنان را ارج نهند چرا که این عزیزان این مدت از راه های دور و نزدیک شهری و روستایی برای تمرین در مرکز استان حضور یافته و تلاش های فراوانی انجام دادند.
این فعال فرهنگی با اشاره به اینکه حضور این عزیزان و خانوادهها در این برنامه بدون هیچ چشم داشتی و در راه تبیین فرهنگ عاشورا و مکتب سید و سالار شهیدان بوده است، اضافه کرد: تقدیر از آنها علاوه بر دیده شدن زحمات آنان سبب اشتیاق بچه به مشارکت در برنامه های دینی، فرهنگی و مذهبی و گرایش به
وی ادامه داد: خانوادهها تمام سختیها را به عشق اباعبدالله تحمل کردند. انتظار داریم استانداری، شهرداری و فرمانداری با ارائه لوح تقدیر با امضای مسئولان ارشد یا هر شکل دیگری از این ایثار قدردانی کنند تا انگیزهای برای ادامه چنین برنامههای فرهنگی باشد.
چغچغهزنی انجدان؛ آیینی کهن در سوگ سیدالشهدا (ع)
محمد رضا پاکباز، امام جماعت مسجد علی ابن ابیطالب (ع) روستای انجدان، با اشاره به آیین کهن چغچغهزنی همزمان با روز یازدهم محرم در این روستا و کار فرهنگی گروه نوجوانان هیئت فرهنگی مکتب الزهرا(س)، گفت: اجرای آیینهای محرمی روستای انجدان و استان مرکزی توسط نوجوانان مکتب الزهرا اراک جای تقدیر دارد.
وی با اشاره به اینکه چغچغهزنی انجدان آیینی سنتی و دیرینه است که به مناسبت شهادت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و یاران باوفایش با حضور پرشور اهالی مومن و ولایتمدار این روستا و دیگر مردم استان و کشور برگزار میشود، ادامه داد: آیینهایی مانند چغچغهزنی، تنها یک حرکت نمادین نیستند، بلکه درسهای ایثار، شجاعت و وفاداری را در قالب فرهنگ و هنر به آیندگان منتقل میکنند.
مسئول فرهنگی مسجد علی ابن ابیطالب(ع) روستای انجدان تقویت روحیه جمعی و انسجام اجتماعی از برکات برگزاری این گونه مراسم ها دانست و بیان داشت: این مراسمها مردم را در کنار هم جمع میکند و احساس تعلق خاطر به جامعه و دین را تقویت مینماید.
امام جماعت مسجد علی ابن ابیطالب(ع) روستای انجدان با اشاره به اینکه این روستا هدف گردشگری است و همواره میزبان گردشگران بسیاری است بر جذب گردشگران فرهنگی و مذهبی اشاره کرد و گفت: آیینهای منحصربهفردی مانند چغچغهزنی میتوانند به جاذبههای گردشگری تبدیل شوند و در معرفی فرهنگ غنی ایران به جهانیان مؤثر باشند.
جلوگیری از فراموشی فرهنگ بومی، محلی و دینی
علی اصغر رضایی، از اهالی محله پایین انجدان نیز بر اهمیت جلوگیری از فراموشی فرهنگ بومی، محلی و دینی تاکید کرد و گفت: امروز در عصر جهانیسازی، بسیاری از آداب و رسوم محلی در حال کمرنگ شدن هستند. حفظ آیینهای سنتی مانع از هویتزدایی فرهنگی میشود و وظیفه ما این است که این آیین ها، آداب و رسوم که از گذشتگان بجا مانده را زنده نگاه داشته و به آیندگان منتقل کنیم.
وی با اشاره به اینکه از دوران کودکی به همراه پدرشان مرحوم حاج محمد علی رضایی در این مراسم شرکت می کردند، ادامه داد: امروز نیز بنده همراه با فرزندم در این مراسم معنوی شرکت می کنم تا این آیین کهن که در سوگ اباعبدالله الحسین(ع) و یاران باوفایش هست را نسل به نسل ادامه دهیم.
این خادم الحسین ادامه داد: این آیین مذهبی علاوه بر روز یازدهم محرم، در صبح روز تاسوعا نیز اجرا میشود. در این مراسم، عزاداران دو قطعه چوب را که به زبان محلی «چغچغه» نامیده میشود، به شیوهای خاص به هم میکوبند و اشعاری حماسی میخوانند.
چغچغههای عاشورایی؛ میراث ماندگار خاندان رجایی از انجدان تا امروز
حاج عباس رجایی، از ذاکران اباعبدالله الحسین(ع) و اهالی انجدان، در گفتوگو با شبستان از حفظ سنت دیرینه ساخت و نگهداری «چغچغه» در خانواده خود خبر داد.
وی با اشاره به ریشه تاریخی این آیین در سوگواری بنیاسد پس از واقعه عاشورا، توضیح داد: این آئین ریشه در سوگواری و عزاداری قوم بنیاسد دارد. زمانی که قوم بنیاسد پس از واقعه روز عاشورا به کربلا میرسند و وقتی با پیکرهای بیسر امام حسین (ع) و یارانشان مواجه میشوند، به نشانه عزاداری سنگهایی را بر میدارند و به سر و صورت خود میزنند این سنگها به مرور زمان در عزاداری انجدان تبدیل به دو تکه چوب شده است.
رجایی بیان داشت: چغچغهها نماد تبدیل سنگهای عزاداری بنیاسد به چوب هستند و نسلبهنسل در خانواده ما ساخته و در مراسم محرم استفاده میشوند. هنگام فرسودگی چوبها، نمونههای جدیدی خراطی و برای عزاداری آماده میشود.
حفظ آیینهای سنتی و مذهبی؛ پاسداری از هویت ملی و دینی برای نسلهای آینده
مسعود بابایی از اهالی روستایی انجدان نیز با اشاره به اینکه آیینهای سنتی و مذهبی، همچون چغچغهزنی انجدان، تنها یک مراسم سوگواری نیستند، ادامه داد: این آئین ها نگهبانان فرهنگ و تاریخ یک ملت به شمار میروند.
وی افزود: این آیینها، که ریشه در باورها، اعتقادات و سنتهای دیرینه مردم انجدان و ایران دارند، پل ارتباطی بین نسلهای گذشته، حال و آینده هستند و حفظ آنها به منزله حراست از هویت ملی و دینی ماست.
بابایی بر حضور نسل جوان و نوجوان در این آئین های سنتی و دینی تاکید کرد و گفت: تشویق جوانان به مشارکت در برگزاری آیینها و آموزش آنها به کودکان امری ضروری است چرا که ما امروز با توطئه و شبیخون فرهنگی دشمنان مواجه هستیم که باید با احیا آیین های سنتی، دینی و فرهنگی خود این توطئه ها را خنثی و نسل جوان و نوجوان خود را به درستی هدایت کنیم.
چغچغهزنی انجدان در معلی؛ صدای سنتهای دیرینه در حرم حسینی
محمد آقا رضایی، از مداحان و هیئت امنای مسجد علی ابن ابیطالب(ع) روستای انجدان نیز با اشاره به اینکه آیینهایی مانند چغچغهزنی انجدان، ثمره سال ها ایمان و عشق مردم انجدان به اهلبیت(ع) است، گفت: اگر امروز در حفظ این میراث کوتاهی کنیم، فردا چیزی برای انتقال به فرزندانمان نخواهیم داشت.
وی ضمن تقدیر از گروه نوجوانان مکتب الزهرا(س)، افزود: همه باید با هم از این گنجینههای فرهنگی پاسداری کنیم تا آیندگان نیز بتوانند از نور آن بهرهمند شوند.
نظر شما