خبرگزاری شبستان_خراسان جنوبی؛ در دنیای پرشتاب امروز که انسان‌ها غرق در روزمرگی و هیاهوی ظاهری زندگی شده‌اند، بسیاری از رویدادها و حوادث تنها به‌عنوان یک خبر، تصویر یا خاطره از مقابل چشم و ذهن عبور می‌کنند؛ بدون آنکه اندیشه‌ای در پس آن شکل گیرد یا تغییری در درون افراد ایجاد شود. در چنین شرایطی، مفهومی چون «عبرت» که در آموزه‌های اسلامی جایگاهی رفیع دارد، مهجور مانده و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. این در حالی است که قرآن کریم و نهج‌البلاغه مملو از فراخوان‌هایی برای توجه، تأمل و عبرت‌گیری است.
عبرت، تنها روایت یک حادثه یا بازخوانی تاریخ نیست؛ بلکه نگاهی ژرف به پدیده‌ها و نشانه‌های الهی است که انسان را از سطح ظاهری رویدادها به عمق معنایی و تربیتی آن‌ها می‌کشاند. عبرت یعنی عبور آگاهانه از یک واقعه با هدف اصلاح نفس، ارتقاء روح و ساختن آینده‌ای بهتر. نگاه عبرت‌محور، نگاهی است که انسان را از تکرار خطاها بازمی‌دارد و به‌جای انفعال، او را به واکنشی فعالانه، انسانی و الهی فرامی‌خواند.
امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه بارها و بارها مردم را به عبرت گرفتن از حوادث، مرگ، زوال دنیا و تغییرات روزگار دعوت می‌کنند و از بی‌توجهی و خواب‌زدگی انسان‌ها در برابر این نشانه‌ها گلایه می‌کنند. از سوی دیگر، آیات قرآن نیز با زبانی روشن و بیدارگر، اهل بصیرت را به تدبر و عبرت‌گیری از گذشته‌ها و اتفاقات پیرامون فرا می‌خوانند.
زهرا رمضانیان، کارشناس علوم قرآن و حدیث در «شنبه‌های علوی» در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری شبستان به تبیین جایگاه «عبرت» در آموزه‌های دینی پرداخت و نگاه امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام و قرآن کریم را به این مفهوم کلیدی بررسی کرد.
وی با استناد به آیه دوم سوره حشر «فَاعْتَبِرُوا یا أُولِی الأبْصَار» و کلام حضرت علی علیه‌السلام در حکمت ۲۹۷ نهج‌البلاغه «مَا أَکْثَرَ اَلْعِبَرَ وَ أَقَلَّ اَلاِعْتِبَارَ»، بر اهمیت نگاه عبرت‌محور در زندگی تأکید کرد و گفت: عبرت در کلمات امام علی علیه‌السلام جایگاهی بسیار ویژه دارد. یکی از آفت‌های تفکر در جامعه امروز این است که عبرت را صرفاً به مباحث تاریخی محدود می‌دانند، در حالی که عبرت به معنای عبور است؛ عبوری آگاهانه و تأمل‌برانگیز از یک رویداد.
رمضانیان افزود: عبرت، عبور آمیخته با اندیشه است. همان‌گونه که اشک چشم را «عبره» می‌نامند چون از چشم عبور می‌کند، و عبارت وسیله‌ای برای عبور مفهوم از ذهنی به ذهن دیگر است، عبرت نیز پلی است که انسان را از ظاهر به باطن، از رخداد به پیام و از تجربه به فهم می‌رساند.
این کارشناس قرآنی تأکید کرد: وقتی از کنار حادثه‌ای عبور می‌کنیم، نباید بی‌تفاوت باشیم. باید اندیشه کنیم که آن اتفاق چه پیامی برای رشد ما دارد. یکی از مصادیق روشن، مرگ است که بسیاری از مردم تنها مرگ جسمی را می‌بینند، در حالی‌که از دست دادن موقعیت، محبوب، ثروت یا حتی یک شادی نیز نوعی مرگ است که می‌تواند زمینه‌ای برای عبرت و رشد باشد.
وی با انتقاد از برخی رفتارهای رایج در جامعه، گفت: یکی از آفت‌های زننده امروز، فیلمبرداری در لحظه‌هایی است که باید به یاری دیگران بشتابیم یا همدلی کنیم. به جای کمک، گوشی‌ها را درمی‌آوریم و صحنه را ثبت می‌کنیم، در حالی‌که این‌ها موقعیت‌هایی برای بیداری دل و گرفتن درس از زندگی‌اند.
رمضانیان در ادامه خاطرنشان کرد: عبرت‌گیری انسان را از رفاه‌زدگی و راحت‌طلبی دور می‌کند و او را به حرکت و تلاش برای ساخت خود و جامعه وامی‌دارد. فردی که از نشانه‌ها و وقایع زندگی درس نمی‌گیرد، نه تنها به خودش بلکه به جامعه نیز آسیب می‌رساند.
کارشناس علوم قرآن و حدیث در پایان با اشاره به سخن امیرالمؤمنین (ع): «عبرت‌ها فراوان‌اند اما عبرت‌گیران اندک هستند»، اظهار داشت: اگر با نگاه عمیق قرآن و حضرت علی (ع) به حوادث توجه کنیم، حتی رویدادهای کوچک نیز می‌توانند ما را به نجات و بیداری سوق دهند. عبرت دل را بیدار می‌کند، انسان را متوکل، آرامش‌بخش و امیدوار می‌سازد و در مسیر رضایت الهی قرار می‌دهد.
نظر شما