به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از ایلام، رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با ائمه جماعات (سال ۱۳۹۷) مسجد را «سنگری برای حفظ ارزش‌های انقلاب» خوانده و فرموده‌اند: «مسجد باید محل تربیت انسان مؤمن، انقلابی و آگاه باشد». این تعبیر، نمایانگر جایگاه والای مسجد در فرآیند هویت‌سازی فردی و اجتماعی است.
مسجد ملجأ ملی در روزهای بحران
نقش مساجد در مدیریت بحران‌های اجتماعی و طبیعی نیز انکارناپذیر است. مهدی گلشنی، جامعه‌شناس دینی، در گفت‌وگو با برنامه «زاویه» شبکه چهار گفت: «در بحران‌هایی مانند زلزله بم، سیل گلستان و اپیدمی کرونا، مساجد نقش محوری در سازماندهی کمک‌های مردمی ایفا کردند. این عملکرد نشان می‌دهد که مسجد می‌تواند عامل انسجام و همبستگی ملی باشد».
فرهنگ ایثار
نقش مساجد در ترویج فرهنگ ایثار و مقاومت، به‌ویژه در دوران دفاع مقدس، برگ درخشانی از کارنامه این نهاد است. حجت‌الاسلام احمدی، از رزمندگان دوران دفاع مقدس، در گفت‌وگو با خبرنگار شبستان بیان کرد: «مساجد در آن زمان محل ثبت‌نام رزمندگان، اعزام نیروها و تقویت روحیه فداکاری بودند. امروز نیز می‌توان از این ظرفیت در تقویت روحیه مقاومت بهره برد».
مسجد دانشگاهی برای آموزش هویت
حجت‌الاسلام سید محمدباقر هاشمی استاد دانشگاه به شبستان می‌گوید: «مسجد باید کلاس درس تاریخ اسلام، انقلاب و تمدن اسلامی باشد. هر مسجدی که در آن نماز با معرفت، آموزش دینی و گفت‌وگوهای فکری جریان دارد، یک دانشگاه هویت‌ساز برای نسل جدید است».
چالش‌ها و راهکارها برای ارتقاء جایگاه مسجد
با وجود ظرفیت‌های فراوان، مساجد در برخی مناطق با مشکلاتی چون فرسودگی بناها، کمبود امام جماعت ثابت، و نبود برنامه‌های هدفمند برای نوجوانان روبه‌رو هستند.
حجت الاسلام والمسلمین قدوسی‌نیا استاد دانشگاه و معاون دادگستری استان ایلام به خبرنگار ما گفت: «برای ایفای نقش مؤثر، باید به آموزش‌های نوین، برنامه‌ریزی جذاب برای جوانان، و بهره‌گیری از فناوری‌های جدید توجه ویژه شود».
حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد سبحانی، استاد حوزه علمیه قم، در نشست تخصصی «هویت‌سازی در نهاد مسجد» اظهار داشت: «از صدر اسلام تاکنون، مساجد کانون تعلیم، تربیت و اخلاق اجتماعی بوده‌اند. برای تقویت مقاومت فرهنگی جوانان، باید آن‌ها را به مسجد پیوند زد.»
برخی راهکارهای پیشنهادی برای فعال‌سازی نقش مساجد عبارت‌اند از: توسعه برنامه‌های آموزشی پیرامون تاریخ اسلام و انقلاب، استفاده از فضای مجازی برای تبلیغ دینی و ارتباط با نسل جوان، برگزاری مراسم‌های ملی و مذهبی با مشارکت نوجوانان، تربیت ائمه جماعات آشنا با نیازهای روز.
حجت الاسلام والمسلمین چراغی‌پور در گفت‌وگو با خبرنگار شبستان گفت: ورود فناوری‌های نوین و رسانه‌های اجتماعی، سبک زندگی افراد را به شدت تحت تاثیر قرار داده و باعث کمرنگ شدن برخی ارزش‌های سنتی و اخلاقی شده است.
وی افزود: بسیاری از جوانان به دلیل جذابیت‌های دنیوی و تبلیغات منفی، از ارزش‌های دینی و معنوی فاصله گرفته‌اند. افزایش طلاق، اعتیاد، خشونت و سایر آسیب‌های اجتماعی، سلامت جامعه را به خطر انداخته است.
مدیر ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد استان ایلام ادامه داد: ترویج هویت‌های جعلی و بیگانه، تهدیدی برای هویت ملی و مذهبی ماست.
چراغی‌پور با بیان اینکه مساجد چگونه می‌توانند نقش محوری در مقابله با آن‌ها ایفا کنند، گفت: مساجد به عنوان نهادهای دینی و فرهنگی، ظرفیت‌های بالقوه بسیاری برای مقابله با این چالش‌ها دارند. به نظر من، مهمترین اقداماتی که مساجد می‌توانند انجام دهند، عبارتند از: ارتقای سطح آگاهی مساجد می‌توانند با برگزاری کلاس‌ها، سخنرانی‌ها، کارگاه‌ها و نشست‌های مختلف، سطح آگاهی مردم را در مورد مسائل مختلف فرهنگی و اجتماعی ارتقا دهند.
وی افزود: مساجد می‌توانند با برگزاری دوره‌های آموزشی و مشاوره‌ای، به تقویت بنیان خانواده و کاهش آسیب‌های خانوادگی کمک کنند. مساجد می‌توانند با تشویق به کارآفرینی و حمایت از کسب و کارهای کوچک، به حل مشکلات اقتصادی و ایجاد اشتغال کمک کنند.
مدیرستاد هماهنگی کانون های مساجد استان ایلام بیان کرد: مساجد باید تلاش کنند تا با ایجاد فضایی صمیمی و دوستانه، با جوانان ارتباط برقرار کرده و به سوالات و شبهات آن‌ها پاسخ دهند. مساجد باید از ابزارهای نوین ارتباطی مانند رسانه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌ها برای ترویج فرهنگ و ارزش‌های اسلامی استفاده کنند. مساجد باید با همکاری با سایر نهادهای فرهنگی، اجتماعی و دولتی، برای حل مشکلات جامعه تلاش کنند.
حجت الاسلام والمسلمین چراغی‌پور در مورد جذب جوانان به مساجد، گفت: جذب جوانان به مساجد، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از روش‌های جذاب و نوآورانه است. به نظر من از جمله از مهمترین راهکار ها این است که مساجد باید فضایی جذاب و دوستانه برای جوانان ایجاد کنند، به طوری که آن‌ها احساس کنند که در مسجد، در خانه خود هستند.
وی افزود: از طرفی مساجد باید برنامه‌های متنوعی برای جوانان برگزار کنند، از جمله برنامه‌های فرهنگی، هنری، ورزشی و تفریحی؛ سخنرانان و مبلغان مساجد باید از زبان و ادبیات جوانان استفاده کنند تا پیام‌های خود را به آن‌ها منتقل کنند.
مسئول شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی ایلام گفت: مساجد باید جوانان را به مشارکت در فعالیت‌های مختلف مسجد تشویق کنند، از جمله فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و خیریه؛ مساجد باید به نیازهای جوانان توجه کنند و تلاش کنند تا به آن‌ها پاسخ دهند.
وی در پایان عنوان کرد: توصیه من به مسئولین و فعالان مساجد این است که با درک صحیح از شرایط جامعه و چالش‌های پیش رو، با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از ظرفیت‌های موجود، برای ایفای نقش محوری مساجد در مقابله با این چالش‌ها تلاش کنند. همچنین، از همه‌ی مردم عزیز نیز دعوت می‌کنم که با حمایت از مساجد و مشارکت در فعالیت‌های آن‌ها، در ساختن جامعه‌ای سالم و آباد سهیم باشند.
مسجد پیونددهنده دین و میهن
مساجد نه‌تنها محل عبادت، بلکه پایگاه‌هایی برای آموزش، همبستگی، ایثار و آگاهی‌اند. اگر این نهاد مقدس با نگاه به نیازهای روز و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی مدیریت شود، می‌تواند همچنان نقشی محوری در هویت‌سازی نسل آینده ایفا کند. نسلی که در سایه مسجد، هم دین خود را می‌شناسد و هم ایرانش را.
مسجد در فرهنگ ایرانی همواره نقش مهمی به عنوان یک نهاد مذهبی و اجتماعی ایفا کرده است. این مکان مقدس، نه تنها محلی برای عبادت و انجام فرایض دینی است، بلکه به عنوان یک مرکز فرهنگی، آموزشی و حتی سیاسی، پیوند عمیقی بین دین و میهن ایجاد می‌کند. در واقع، مسجد به عنوان نمادی از هویت ملی و مذهبی، نقش بسزایی در شکل‌گیری و تقویت این پیوند دارد.
یکی از جنبه‌های مهم این پیوند، نقش مسجد در حفظ و ترویج ارزش‌های دینی و ملی است. مساجد در طول تاریخ، محل برگزاری مراسم‌های مذهبی و ملی بوده‌اند و به عنوان پایگاهی برای انتقال فرهنگ و سنت‌های ایرانی-اسلامی به نسل‌های بعدی عمل کرده‌اند. در این مکان‌ها، مفاهیم دینی و ملی به صورت همزمان آموزش داده می‌شوند و افراد با هر دو جنبه هویت خود آشنا می‌شوند. این امر باعث می‌شود که افراد نه تنها به دین خود پایبند باشند، بلکه به میهن خود نیز عشق بورزند و برای سربلندی آن تلاش کنند.
علاوه بر این، مسجد به عنوان یک مرکز اجتماعی، نقش مهمی در ایجاد همبستگی و وحدت ملی ایفا می‌کند. مساجد محل تجمع افراد مختلف از طبقات و اقشار گوناگون جامعه هستند و فرصتی را برای تعامل و تبادل نظر فراهم می‌کنند. این تعاملات باعث می‌شود که افراد با مشکلات و نیازهای یکدیگر آشنا شوند و برای رفع آن‌ها با هم همکاری کنند.
در نتیجه، حس همبستگی و وحدت ملی در جامعه تقویت می‌شود و افراد برای حفظ منافع ملی با یکدیگر متحد می‌شوند.
مسجد همچنین در شکل‌گیری هویت ملی نقش مهمی دارد. معماری مساجد ایرانی، با استفاده از عناصر هنری و معماری بومی، نمادی از فرهنگ و هنر ایرانی است. این معماری، که با الهام از هنر اسلامی شکل گرفته است، به مساجد هویت منحصر به فردی می‌بخشد و آن‌ها را به نمادی از تمدن ایرانی-اسلامی تبدیل می‌کند. حضور در این مکان‌ها و مشاهده این آثار هنری، حس افتخار به هویت ملی را در افراد تقویت می‌کند و باعث می‌شود که آن‌ها به ایرانی بودن خود افتخار کنند.
در نهایت، مسجد به عنوان یک پایگاه مقاومت در برابر تهدیدات خارجی نیز عمل می‌کند. در طول تاریخ، مساجد محل سازماندهی و بسیج نیروهای مردمی برای دفاع از کشور بوده‌اند. روحانیون و متولیان مساجد، نقش مهمی در هدایت و رهبری این نیروها داشته‌اند و با استفاده از آموزه‌های دینی، مردم را به مقاومت در برابر دشمنان تشویق کرده‌اند. این نقش مسجد در دفاع از میهن، نشان می‌دهد که این مکان مقدس نه تنها محلی برای عبادت، بلکه یک سنگر برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور است.
نظر شما