خبرگزاری شبستان، گروه بینالملل: امروز شنبه ششم اردیبهشت ۱۴۰۴ مطابق با ۲۶ آوریل ۲۰۲۵، جهان شاهد تشییع پیکر خورخه ماریو برگولیو «پاپ فرانسیس» رهبر کاتولیکهای جهان است که به عنوان یکی از برجستهترین چهرههای صلحطلب معاصر شناخته میشد. پاپ فرانسیس در طول ۱۲ سال رهبری خود بر کلیسای کاتولیک، همواره از مواضع صلحطلبانه و ضد جنگ دفاع کرد و تلاشهای بیوقفهای برای تقویت گفتوگوی بینادیانی و حمایت از مظلومان جهان انجام داد.
نگاه صلحطلبانه پاپ فرانسیس: از آموزههای مسیحی تا عملگرایی
پاپ فرانسیس با سادهزیستی (زندگی در آپارتمانی کوچک و پرهیز از تجملات) و زبان مردمی، دیپلماسی دینی را از انحصار نخبگان خارج کرد. پاپ فرانسیس عمیقاً تحت تأثیر آموزههای مسیحی درباره صلح و برادری بود و این اصول را در سیاستهای کلیسا و مواضع بینالمللی خود منعکس میکرد.
او بارها تأکید کرد که «صلح تنها به معنای نبود جنگ نیست، بلکه عدالت، گفتوگو و برادری را میطلبد». به طوری که در سال ۲۰۱۶ در پیام روز جهانی صلح گفت: «صلح تنها به معنای نبود جنگ نیست، بلکه تلاشی برای ساختن جهانی عادلانهتر و متحدتر است.»
وی در دیدار با رهبران جوان در آسیسزی در سال ۲۰۲۳ تأکید کرد که «صلح سازنده میخواهد نه تماشاگر. صلح یعنی جرئت گفتوگو حتی با دشمن».
این نگاه او را از بسیاری از رهبران سیاسی جهان که تنها به منافع ملی میاندیشند، متمایز میساخت.
مواضع صریح در قبال جنگ و خشونت
پاپ فرانسیس به ویژه در سالهای اخیر، مواضع صریحی در محکومیت خشونتها در غزه اتخاذ کرد. او در آخرین پیام خود به مناسبت عید پاک، حملات رژیم صهیونیستی علیه غزه را موجب «مرگ، ویرانی و فاجعه انسانی ننگین» دانست و خواستار کمکرسانی به مردم غزه که از گرسنگی جان میدهند، شد.
پاپ در آخرین ماههای عمر خود به صورت صریح از خشونتهای رژیم صهیونیستی در غزه انتقاد کرد و حتی جنایات صهیونیستی را «اقدامات تبهکارانه» توصیف کرد.
وی در مصاحبهای اعلام کرد که کشتن زنان و کودکان بیگناه در غزه مطابق با قوانین جنگ نیست و این اقدامات مشابه جنگ چریکی است.
پاپ همچنین تاجایی برای تحقق صلح پیش میرود که کنفرانسهای بین المللی صلح را «ریاکارانه» می داند و میگوید که صحبت از صلح درحالی که برای جنگ آماده میشویم، دورویی اساسی است. ما کنفرانسهای صلح برگزار میکنیم، اما همچنان سلاحهایی برای کشتن تولید میکنیم.
او همچنین درباره جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۳ گفت که ارادهای برای صلح وجود ندارد. اگرچه بعدها در اوایل امسال(۲۰۲۵) از اوکراین خواست پرچم سفید را بالا ببرد و برای صلح مذاکره کند. اگرچه از روسیه خواست تا ابتدا حملات را متوقف کند.
پاپ فرانسیس در یکی از سخنرانیهایش تمام جنگها را «دیوانگی» توصیف میکند و میگوید که جنگ همیشه شکست میخورد، در آن جوانان و افراد زیادی میمیرند.
پاپ فرانسیس در طول رهبری خود صلح طلبی فعال بود که نه تنهاجنگها محکوم کرد، بلکه دیپلماسی بین ادیانی و عدالت اجتماعی را به عنوان راه حلهای پایدار دفاع دانست. این مواضع او را به چهرهای محبوب در میان حقطلبان جهان تبدیل کرده بود.
دیپلماسی بینادیانی پاپ فرانسیس
دیپلماسی بینادیانی پاپ فرانسیس یکی از بارزترین ویژگیهای رهبری او بود که با رویکردی انقلابی، مرزهای سنتی واتیکان را درنوردید و تحولی تاریخی در روابط ادیان و تقویت گفتوگوی بینادیانی ایجاد کرد. او اولین پاپی بود که به عراق سفر کرد و در نجف با آیتالله العظمی سیستانی دیدار کرد. این دیدار تاریخی، نمادی از تعهد او به تقویت روابط بین اسلام و مسیحیت بود.
پاپ فرانسیس با انجام نخستین دیدار یک پاپ با مرجع عالی شیعه «آیتالله سید علی سیستانی «در نجف در سال ۲۰۲۱، پیامی قوی درباره همزیستی ادیان ارسال کرد. این ملاقات در فضایی ساده و بدون تشریفات برگزار شد و بر محوریت مبارزه با خشونت دینی و تقویت گفتمان صلح تمرکز داشت. پاپ در این دیدار، آیتالله سیستانی را «مردی فروتن و دانا» توصیف کرد، به طوری که این رویداد به تقویت تصویر عقلانی اسلام شیعی در جهان کمک شایانی نمود.
سفر پاپ به عراق در سال ۲۰۲۱ پس از سالها جنگ با داعش، نمادی از امید به صلح بود. او در این سفر از کلیساهای ویران شده بازدید کرد و بر ضرورت حمایت از اقلیتهای مذهبی تأکید نمود. این سفر همچنین به تقویت جایگاه عراق به عنوان الگوی همزیستی ادیان کمک کرد.
همچنین، او در سال ۲۰۱۹ با «شیخ احمد طیب» مفتی اعظم الازهر، سند «برادری انسانی» را امضا کرد که بر اساس آن، ادیان موظف به مقابله با افراطگرایی و ترویج گفتوگو شدند. پاپ در این سند تأکید کرد: «یا برادریم یا دشمن... گزینه سومی وجود ندارد».
پاپ در سفر به مصر با مقامات الازهر و نمایندگان کلیساهای قبطی دیدار کرد و بر ضرورت وحدت مسیحیان و مسلمانان در برابر تروریسم تاکید کرد.
پاپ با سفر به کشورهایی مانند مصر و امارات، تلاش کرد پیوندهای تاریخی مسیحیت با خاورمیانه را احیا کند. او هشدار داد که خروج مسیحیان از این منطقه به معنای قطع ارتباط با ریشههای تاریخی مسیحیت است.
پاپ فرانسیس همچنین روابط با جامعه یهودی را بهبود بخشید و از کنیسههای رم بازدید کرد.
در سفر به سریلانکا ردر سال ۲۰۱۵ با رهبران بودایی ملاقات و بر اشتراکات اخلاقی بین ادیان آسمانی تاکید کرد.
پاپ برای کاهش اختلافات تاریخی با کلیسای ارتدوکس روسیه تلاش کرد و با پاتریارک کریل در هاوانا در سال ۲۰۱۶ دیدار کرد. این نخستین دیدار رهبران کاتولیک و ارتدوکس پس از ۱۰۰۰ سال بود.
وی همچنین از کلیسای پروتستان لوتریان آلمان دعوت کرد تا برای کمک به فقرا همکاری کند.
دیپلماسی پاپ فرانسیس ترکیبی از شجاعت اخلاقی، عملگرایی و تعهد به عدالت بود. او نه تنها به دنبال کاهش تنشها بود، بلکه میخواست نشان دهد ادیان میتوانند پاسداران صلح باشند، نه عاملان جنگ. دیدارهای او با رهبران دینی جهان از نجف اشرف تا قاهره الگویی ماندگار برای گفتوگوی بین ادیان تقویت همزیستی در جهانی پرتنش است.
دیدار با مقامات جهان
یکی از دیدارهای مهم پاپ در طول این سالها را می توان «نیایش صلح» دانست، به طوری که پاپ فرانسیس در سال ۲۰۱۴ میزبان نشست نمادینی با حضور «شیمون» پرز، رئیس اسرائیل و «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در واتیکان بود. او معتقد بود که صلح نه برنده و نه بازنده میخواهد، بلکه برادران و خواهرانی میخواهد که با وجود سوءتفاهمها و زخمهای گذشته، راه گفتوگو را انتخاب کنند. وی از دو طرف خواست تا برای تحقق صلح شجاعانه عمل کنند. این دیدار نشاندهنده اعتقاد راسخ او به قدرت دیپلماسی و گفتوگو برای حل مناقشات بود.
اقدامات عملی برای صلح جهانی
پاپ فرانسیس تنها به اظهارنظرهای صلحطلبانه بسنده نکرد، بلکه اقدامات عملی متعددی نیز انجام داد:
۱. سفر به مناطق بحرانی: او به کشورهایی مانند سودان جنوبی سفر کرد که سالها درگیر جنگ داخلی بودند. در نمادینترین حرکت خود در سال ۲۰۱۹، در مقابل رهبران سودان جنوبی زانو زد و پاهای آنان را بوسید، از آنان خواست تا سلاحها را زمین بگذارند و راه صلح را در پیش گیرند و به خلع سلاح احترام بگذارند، چراکه مردم از جنگهای گذشته خسته شده اند.
۲. محکومیت سلاحهای هستهای: در سفر به هیروشیما و ناگازاکی در سال ۲۰۱۹، پاپ فرانسیس استفاده و حتی نگهداری سلاحهای هستهای را «غیراخلاقی» دانست و گفت: استفاده از انرژی اتمی برای مقاصد جنگی غیراخلاقی است، همانگونه که داشتن سلاحهای هستهای غیراخلاقی است.
۳. انتقاد از تجارت سلاح: او در سخنرانی خود در کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۵ پرسید: چرا سلاحهای مرگبار به کسانی فروخته میشود که قصد دارند رنج غیرقابلوصفی بر افراد و جامعه تحمیل کنند؟ و خود پاسخ داد: متأسفانه پاسخ، همانگونه که همه میدانیم، تنها برای پول است: پولی که آغشته به خون است و آن هم اغلب خون بیگناهان است.
رابطه پاپ فرانسیس با جهان اسلام و ایران
پاپ فرانسیس روابط ویژهای با جهان اسلام داشت. در سال ۲۰۲۲، «علیرضا اعرافی» مدیر حوزههای علمیه ایران در ملاقات با پاپ، پیام رهبر انقلاب را به وی ابلاغ کرد. در این پیام، از مواضع پاپ در «تلطیف روابط بین اسلام و مسیحیت و دفاع از مظلومان» تقدیر شده بود. پاپ فرانسیس نیز در پاسخ گفت: ما هم مطالبی که رهبر انقلاب اسلامی میگویند را قبول داریم».
پاپ میزبان هیئتهای ایرانی از جمله دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان بود و از تلاشهای ایران در تقریب ادیان تقدیر کرد. او در این دیدارها بر اشتراکات اخلاقی ادیان تأکید داشت.
برهمین اساس، بسیاری از ناظران امیدوارند که جانشین او راه صلحطلبی و گفتوگوی بینادیانی را ادامه دهد. پاپ فرانسیس امروز در حالی به خاک سپرده میشود که بیش از ۵۰ رهبر جهان از جمله «دونالد ترامپ» رئیسجمهوری آمریکا و «ولودیمیر زلنسکی» رئیسجمهوری اوکراین برای ادای احترام به او گرد هم میآیند. این خود نشاندهنده احترام جهانی به شخصیت و مواضع اوست.
نظر شما