به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان از ایلام، هفدهم ربیع الاول، سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع)، یادآور شخصیتی است که با علم و فقاهت خود، چراغی روشن در مسیر هدایت و راهنمایی مسلمانان برافروخت. امام صادق (ع) که در سال ۸۳ هجری قمری در مدینه چشم به جهان گشود، در دوران امامت خویش، با تلاشی خستگیناپذیر، به ترویج معارف اسلامی، تربیت شاگردان و بنیانگذاری مکتب فقهی جعفری همت گماشت.
زندگی و دوران امامت
امام جعفر صادق (ع) در دورانی پرآشوب و پرتلاطم میزیست. انتقال قدرت از امویان به عباسیان، درگیریهای سیاسی و فکری، و ظهور فرقههای مختلف، جامعه اسلامی را با چالشهای متعددی روبرو کرده بود. در چنین شرایطی، امام صادق (ع) با درایت و تدبیر، به حفظ وحدت و انسجام جامعه اسلامی پرداخت و با ترویج علم و دانش، به مقابله با انحرافات فکری و عقیدتی برخاست.
دوران امامت امام صادق (ع) مصادف با فرصتی طلایی برای گسترش معارف اهل بیت (ع) بود. ضعف حکومت اموی و درگیریهای داخلی عباسیان، باعث شد تا امام (ع) بتواند با آزادی بیشتری به فعالیتهای علمی و فرهنگی بپردازد. ایشان با تأسیس حوزههای علمیه در مدینه و دیگر شهرها، به تربیت شاگردان و نشر معارف اسلامی پرداخت. گفته میشود که بیش از چهار هزار شاگرد از محضر امام صادق (ع) بهرهمند شدند که هر یک، منشأ اثر و خدمت در جامعه اسلامی بودند.
دو حدیث مهم از امام صادق (ع)
امام جعفر صادق (ع) احادیث گرانسنگی از خود به یادگار گذاشتهاند که هر یک، راهگشای زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان است. در اینجا به بررسی دو حدیث مهم از ایشان میپردازیم:
۱. حدیث "اصول کافی": "الْعَامِلُ بِالظُّلْمِ وَ الْمُعِینُ لَهُ وَ الرَّاضِی بِهِ شُرَکَاءُ ثَلَاثَةٌ". (کسی که ظلم میکند، و کسی که او را یاری میدهد، و کسی که به آن راضی است، هر سه شریکاند.) این حدیث، اهمیت عدالت و دوری از ظلم را در جامعه اسلامی گوشزد میکند و به مسلمانان هشدار میدهد که در برابر ظلم و ستم سکوت نکنند.
۲. حدیث "توحید مفضل": امام صادق (ع) در این حدیث طولانی، به تفصیل به بیان حکمت و نظم موجود در آفرینش میپردازند و به مخاطب خود (مفضل بن عمر) توصیه میکنند که در نشانههای الهی در طبیعت تفکر کند. این حدیث، اهمیت علم و دانش و تفکر در آفرینش را برای شناخت خداوند متعال مورد تأکید قرار میدهد.
مینا یعقوبی دکتری الهیات و مدرس دانشگاه در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان گفت: امام صادق (ع) با تاسیس مکتب فقهی جعفری، نقش بیبدیلی در حفظ و ترویج معارف اهل بیت (ع) ایفا کردند.
وی افزود: در دورانی که جریانهای فکری مختلفی در جامعه اسلامی ظهور کرده بودند، امام صادق (ع) با تبیین دقیق اصول و فروع دین، به حفظ اصالت اسلام ناب محمدی (ص) کمک کردند. احادیث و روایات ایشان، منبع ارزشمندی برای شناخت اسلام و سیره نبوی است و فقهای شیعه با استناد به این روایات، احکام شرعی را استنباط میکنند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: رویکرد اعتدالی و عقلانی امام صادق (ع) در بیان مسائل دینی، باعث شد تا ایشان مورد احترام و اعتماد بسیاری از مسلمانان قرار گیرند. ایشان علاوه بر فقه، در زمینههای مختلف علمی مانند کلام، اخلاق و تفسیر نیز صاحب نظر بودند و شاگردان بسیاری را تربیت کردند که هر کدام، در گسترش معارف اسلامی نقش بسزایی داشتند. امروز هم، مکتب فقهی جعفری، به عنوان یکی از مهمترین مکاتب فقهی جهان اسلام، مورد توجه و استناد بسیاری از مسلمانان است و میراث گرانبهایی از امام صادق (ع) به شمار میرود.
در ادامه دکتر حسینینیا مسئول نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه های ایلام گفت: امام صادق (ع) در دورانی بسیار حساس و پرچالش به امامت رسیدند. انتقال قدرت از امویان به عباسیان، با آشفتگیهای سیاسی و اجتماعی فراوانی همراه بود. در چنین شرایطی، امام صادق (ع) با درایت و تدبیر، توانستند جامعه اسلامی را از انحرافات فکری و عقیدتی حفظ کنند و زمینه را برای ظهور امام زمان (عج) فراهم سازند.
وی افزود: ایشان با ترویج علم و دانش، به مقابله با جهل و خرافات پرداختند و با تربیت شاگردان برجسته، نسلی از عالمان و فقها را پرورش دادند که در حفظ و گسترش معارف اهل بیت (ع) نقش مهمی ایفا کردند.
حسینی نیا ادامه داد: سیاست امام صادق (ع) در آن دوران، حفظ وحدت و انسجام جامعه اسلامی بود. ایشان با دوری از درگیریهای سیاسی و تمرکز بر فعالیتهای علمی و فرهنگی، توانستند از فرصتهای موجود برای ترویج معارف اسلامی استفاده کنند.
وی گفت: امام صادق (ع) با صبر و بردباری، در برابر ظلم و ستم حاکمان عباسی ایستادگی کردند و با روشنگری و ارشاد، به تقویت ایمان و اعتقاد مردم پرداختند.
وی افزود: نقش امام صادق (ع) در تاریخ اسلام، نقشی بیبدیل و ماندگار است و میراث علمی و فرهنگی ایشان، همچنان الهامبخش مسلمانان در سراسر جهان است.
نحوه شهادت
در مورد نحوه شهادت امام جعفر صادق (ع) نقلهای متعددی وجود دارد، اما مشهورترین روایت این است که ایشان به دستور منصور دوانیقی، خلیفه عباسی، مسموم شدند. منصور که از نفوذ و محبوبیت امام (ع) در میان مردم هراس داشت، دستور داد تا ایشان را مخفیانه به شهادت برسانند. امام صادق (ع) در سال ۱۴۸ هجری قمری در سن ۶۵ سالگی به شهادت رسیدند و در قبرستان بقیع به خاک سپرده شدند.
شهادت امام جعفر صادق (ع) ضایعهای بزرگ برای جهان اسلام بود. با این حال، میراث علمی و فرهنگی ایشان، همچنان راهگشای مسلمانان و چراغی روشن در مسیر هدایت و سعادت است. گرامیداشت یاد و خاطره امام صادق (ع)، فرصتی است تا با آموزههای ایشان بیشتر آشنا شویم و در زندگی خود به کار بندیم.
نظر شما