خبرگزاری شبستان-خراسان جنوبی؛ زینب روحانی مقدم-هفته هنر انقلاب اسلامی، هر سال از ۲۰ فروردین، همزمان با سالگرد شهادت آوینی آغاز میشود. این هفته، نه صرفاً یک تقویم فرهنگی، بلکه فرصتی برای بازنگری در جایگاه هنر متعهد است. یعنی هنری که با نیت قرب الیالله، در خدمت مردم، عدالت، حقیقت، و جهاد قرار گیرد.
این هفته بر تقویت هنری تاکید دارد که در خدمت ارزشهای انسانی، دینی و انقلابی باشد، و در برابر هنر مصرفگرا یا بیهویت ایستادگی کند.
*از درد تا امید؛ مسیر بالندگی شعر انقلاب
شهید آوینی، بهمثابه یک «نقطه عطف»، هنر را از سکولاریسمِ بیهدف جدا کرد و آن را در بستر انقلاب، معنا و محتوا بخشید. هفته هنر انقلاب، یادآور این است که هنر اگر با خون شهید پیوند نخورد، بیروح خواهد شد. و شعر انقلابی، قلب تپنده این جریان است که در قالب واژه، شور و شعور را با هم میسازد.
آوینی فقط یک شهید نبود؛ یک «جهانبینی» بود. او از دل روشنفکری وارد میدان تفکر اسلامی شد. تحصیلاتش مهندسی معماری بود، اما روح ناآرامش او را به هنر و عرفان کشاند.
در واقع، اگر بخواهیم جوهرهی هنر انقلاب را بفهمیم، باید به آوینی نگاه کنیم، به شعری گوش کنیم که از جبههها آمده، و در آیینه هفته هنر انقلاب، خود را بازیابیم. همه چیز از حقیقت آغاز میشود، و هنر انقلابی، هنری است که در پی «حقیقت» است، نه «شهرت»؛ در پی «تعالی»، نه «جنجال»؛ هنری که اهل ناله نیست، اهل نجات است.
شعر انقلابی، از همان روزهای پیش از انقلاب، زبان مردم بود. صدایی برآمده از درد و امید، اعتراض و آرمان. اما پس از انقلاب و بهویژه در دوران دفاع مقدس، این شعر نهتنها ادامه یافت، بلکه بالید و متعالیتر شد. شعرهایی سروده شد که گاه گریان میکرد، گاه بیدار، و گاه شور میداد برای رفتن.
شعر انقلابی همواره رو به افق دارد، حتی وقتی از درد و رنج حرف میزند، امید را در بطن خود حمل میکند. زبان این شعر، زبان مردم است. در کوچه و بازار قابل فهم اما ژرف است.
شعر انقلابی نسبت به وقایع اجتماعی بیتفاوت نیست؛ واکنش نشان میدهد. گاهی فریاد است، گاهی دعا، گاهی ناله، گاهی ندبه.این شعر بیهدف و بیجهت نیست. شاعران انقلابی برای کلماتشان هزینه دادهاند، خون دل خوردهاند.
در کنار شاعران بزرگی مثل حمید سبزواری، سید حسن حسینی و قیصر امینپور، خود آوینی هم یک شاعر به معنای واقعی بود؛ منتها شعرش را با دوربین میسرود. قلمش شعر نثرگونهای داشت که سرشار از عرفان و سلوک بود. او «هنر اسلامی» را هنری میدانست که هدفش، رساندن انسان به کمال و بندگی خدا است.
پس از جنگ، تحولات اجتماعی باعث شد شعر انقلابی ابعاد تازهای بگیرد: از نقد درونگفتمانی تا توجه به عدالت اجتماعی، جنگ نرم، مقاومت منطقهای، فلسطین، یمن، و حتی نقد نظام سلطه جهانی.
امروز شعر انقلابی دیگر تنها در وصف شهدا یا انقلاب نیست؛ به سراغ مفاهیم عمیقتری از جمله جنگ روایتها، جهاد تبیین، عدالتخواهی جوانان، مقابله با نفاق مدرن و احیای معنویت در جهان معاصر می رود.
*بیان مظلومیت امام علی(ع) محرک سرودن اشعار انقلابی و مذهبی
به مناسبت فرارسیدن هفته هنر انقلاب اسلامی به سراغ یکی از شاعران انقلابی اهل خراسان جنوبی رفتیم. جعفر عباسی که متولد ۱۳۶۷ است و دکترای زبان و ادبیات فارسی را دارد در گفتگو با خبرنگار شبستان گفت: حدود ۱۵ سال است که به صورت حرفه ای در حوزه شعر کلاسیک فعالیت دارم.
وی ادامه داد: به دلیل اینکه تاریخ اهل بیت(ع) و نهج البلاغه را مطالعه می کردم و مظلومیت شدیدی که از امام علی علیه السلام در تاریخ احساس کردم دوست داشتم تا در اشعار خود این موضوع را نشان دهم.
عباسی در ادامه بیان داشت: برخی از این ویژگی ها و آرمان ها که در فضای انقلاب اسلامی پیروی می شود نزدیک به آرمان های معنوی و مذهبی است و با توجه به علاقمندی که به این حوزه داشتم بحث سرودن اشعار انقلابی و مذهبی را دنبال کردم.
این شاعر اهل خاوران با بیان اینکه هنرمند باید موضع خودش را در قبال مسائل اجتماعی و سیاسی تعیین کند، افزود: هنرمند نمی تواند خاموش و بی طرف باشد و امروز در جهان اسلام مسئله ای به نام غزه وجود دارد و یک شاعر و هنرمند نمی تواند نسبت به آن بی تفاوت باشد امروز در جهان اسلام مسئله ای به نام غزه وجود دارد و یک شاعر و هنرمند نمی تواند نسبت به آن بی تفاوت باشد و طرفداری از جبهه حق بالاترین شرافت است.
*شعر انقلاب، ابزاری برای بیداری مردم
وی در مورد شعر انقلابی عنوان کرد: شعری است که از نظر محتوا وابسته به آرمان های انقلابی باشد و این آرمان ها را پیگیری و رهگیری کند و به آرمان هایی از جمله شهادت طلبی، مقاومت و عدالت اشاره کرد.
عباسی ادامه داد: شعر انقلاب شعر پویایی است شعری که باید پرسشگر و دارای انتقاد باشد و باید بالاترین سطح فنی ادبیات قرار گیرد و نباید به خاطر اینکه حامل ارزش های انقلابی است صرفا یک نظم خالی و پوچی داشته باشد. شعر انقلاب باید حتما از عیار هنری بالایی برخوردار باشد.
این شاعر اهل خاوران با بیان اینکه شعر در بیداری مردم نقش قابل توجهی دارد، گفت: مقام معظم رهبری شعر را میراث ملی ایرانیان می دانند و در تاریخ بیش از هزار ساله اشعار فارسی هم می بینم که ایرانیان با شعر کاملا مانوس بوده اند. آن چه که از طریق حکمت ها و معارف به آنان منتقل می شد را با جان و دل می پذیرفتند و در ابتدای انقلاب هم برخی از شاعران از جمله موسوی گرمارودی و سبزواری از این هنر برای بیدارسازی مردم استفاده کردند.
عباسی ادامه داد: در دوران مشروطه هم هنر در خدمت آگاهی مردم قرار گرفت و امروز هم شعر در خدمت بیداری مردم و مبارزه با ظلم است.
*شعر انقلابی نباید به مرز شعار نزدیک شود
وی با بیان اینکه نوآوری هایی امروز در حوزه شعر انقلاب صورت گرفته است، افزود: این نوآوری بسیار ارزشمند است که در حوزه محتوا داریم و بی کرانگی شعر انقلاب در زمینه بیان مظلومین عالم و دفاع از آنان را می توانیم مشاهده کنیم.
این شاعر انقلابی در ادامه گفت: هزاران شعر در دفاع از مظومیت مظلومان عالم در ایران اسلامی سروده شده است و شعر انقلاب به لحاظ محتوایی بسیار گسترده شده و قالب های جدید ایجاد شده است.
عباسی اظهار کرد: شعر امروز انقلاب یک شعر پویا و تازه و باطراوتی است و باید شعر انقلاب پالایش شود و نباید به مرز شعار نزدیک شود و بین شعر و شعار فاصله است که باید رعایت کنیم و از تکنیک های ادبی خارج نشویم.
وی به خاطره اش از سرودن اشعار انقلابی اشاره کرد و گفت: برای اولین بار سال ۹۴ برای مظلومیت یمن شعری سرودم که مورد استقبال دانشجویان و مردم قرار گرفت و برای آنان تاثیرگذار و جالب بود.
*لزوم پرورش استعدادهای نسل جوان در سایه مفاهیم انقلاب
این شاعر اهل خاوران با بیان اینکه شعر انقلابی در درجه اول باید شعر باشد و شعریت خود را حفظ کند، افزود: شعر قطعا احساس دارد اما واقع گراه هم است و شعر انقلابی یک شعر فانتزی و غیرواقعی نیست.
عباسی بیان داشت: نهادهای فرهنگی باید بیشتر از گذشته در مورد تربیت استعدادهای جوان و نوجوان و پرورش قوای فکری آنان در سایه مفاهیم انقلاب گام بردارند و تلاش کنند و در این برهه کنونی در استان ها از جمله خراسان جنوبی اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است.
وی در ادامه گفت: اگر به همین منوال پیش رود از دل این شرایط شاعر برجسته و درجه یک انقلابی بیرون نخواهد آمد.
*مقام معظم رهبری یکی از علاقمندان و دغدغه مندان زبان و شعر و ادبیات فارسی
این شاعر انقلابی به دیدارش با مقام معظم رهبری اشاره کرد و افزود: حدود ۶ مرتبه به دیدار شاعران آئینی با مقام معظم رهبری رفتم و در دو دیدار توانستم اشعار خود را بخوانم و شعرخوانی داشته باشم.
عباسی با بیان اینکه مقام معظم رهبری یکی از علاقمندان و دغدغه مندان زبان و شعر و ادبیات فارسی هستند، گفت: ایشان با گرفتاری های مختلفی که دارند برای این موضع وقت می گذارند و برای پاسداشت زبان و ادبیات و شعر فارسی برنامه ریزی می کنند.
وی در ادامه بیان کرد: مقام معظم رهبری بیشتر بر بالابودن عیار و درجه آثار و اشعار تاکید دارند و از پوچ گرایی فاصله بگیرد و اندیشه غنی را بپروراند و محتوای سالمی را تولید و پردازش و ارائه کند.توصیه مقام معظم رهبری به شاعران این است که از خودشان و خلوت شاعرانه خود و اخلاق و رفتار خود مراقبت کنند و معتقد هستند که درونی که زلال باشد شعر زلال خلق می کند و این مراقبت برای یک شاعر و هنرمند لازم و واجب است.
این شاعر اهل خاوران به علاقمندان حوزه شعر توصیه داشت: امید و انگیزه دائما با آنان همراه باشد تا بتوانند به سمت متعالی تری حرکت کنند و به این مسیر امیدوار باشند و این راهی پر هزینه و سخت و نیازمند به صبر حوصله و مطالعه است و نکات و آثار ارزشمند دیگر شاعران را مطالعه کنند و با دینای ادبیات مانوس باشند
وی در پایان گفت: شاعر باید خوراک ذهنی و مطالعات فراوانی داشته باشد تا بتواند خروجی ذهنش تولیدات مبارکی برای ادبیات فارسی باشد و در این حوزه حوصله خرج دهند و با صبر و شکیبایی حرکت کنند.
نظر شما