به گزارش خبرگزاری شبستان، رمضان، ماهی است که در آن درهای رحمت الهی گشوده میشود و بندگان، فرصتی دوباره برای پالایش جان و نزدیکتر شدن به پروردگار مییابند. ماهی که سحرهایش معطر به عطر دعاست و افطارهایش، نوای شکرگزاری مؤمنان را در آسمان طنینانداز میکند. اما در پس این جلوههای زیبا، حقیقتی عمیقتر نهفته است؛ حقیقتی که روزه را از صرف امساک ظاهری فراتر برده و آن را به سلوکی معنوی و سفری درونی تبدیل میکند.
آیا روزه تنها گرسنگی و تشنگی است؟ آیا کافی است که از طلوع فجر تا مغرب، از خوردن و آشامیدن پرهیز کنیم و در همان حال، زبانمان آلوده به کلام ناروا باشد، نگاهمان از گناه محفوظ نماند و دلهایمان همچنان درگیر کینهها و حسادتها باشد؟ امام صادق(ع) در بیانی ارزشمند، ماهیت حقیقی روزه را فراتر از گرسنگی و تشنگی میداند و میفرماید: "روزه تنها دست کشیدن از طعام نیست، بلکه شرایطی دارد که با رعایت آنها، روزه کامل میشود." در این کلام نورانی، امام (ع) بر ابعاد اخلاقی و رفتاری روزه تأکید دارد؛ امری که اگر در کنار امساک ظاهری نباشد، روزه را از حقیقت خود تهی میکند.
این بیان نورانی، پرده از حقیقتی مهم برمیدارد؛ اینکه روزهداری نه امساک از خوردن و آشامیدن، که امساک از تمامی رفتارهای ناپسند است. رمضان فرصتی است برای بازسازی درون، تربیت نفس و تمرین خویشتنداری. زبان باید از غیبت و سخنچینی در امان بماند، چشم باید از ناروا پوشیده شود، و قلب باید از حسادت و کینه پاک گردد. این ماه، آزمونی برای انسان است تا بیاموزد چگونه خویشتن را مهار کند و از بند عادتها و غریزهها رها شود.
در دنیای امروز که هجمههای گوناگون فکری و فرهنگی، سبک زندگی ما را در برگرفته و گاهی حتی مفاهیم دینی و عبادی را به شکلی سطحی و فرمالیته درآورده است، بازگشت به حقیقت روزهداری و درک عمیق این عبادت، ضرورتی انکارناپذیر است. رمضان فرصت اصلاح نفس، تهذیب اخلاق و تجدید عهد با پروردگار است.
یکی از نکاتی که امام صادق(ع) بر آن تأکید میکند، تفاوت روزهای روزهدار با روزهای دیگر است. این تفاوت، نه در گرسنگی و تشنگی، بلکه در رفتار، گفتار و تعاملات اجتماعی متجلی میشود.
این ماه، میتواند نقطه عطفی در زندگی باشد؛ فرصتی برای تغییر، برای بهبود روابط، برای کنترل خشم و دوری از ناملایمات رفتاری. اگر کسی در این ماه تنها از طعام دوری کند، اما زبانش را از ناسزا، گوشش را از شنیدن غیبت، و قلبش را از بدخواهی برای دیگران حفظ نکند، آیا میتوان او را روزهدار حقیقی دانست؟ حقیقت روزه در آن است که نهتنها جسم، بلکه روح انسان نیز روزهدار شود و با پرهیز از تمام زشتیها، به مقام قرب الهی نزدیک گردد.
رمضان، فصلی برای دگرگونی روح و جان است. فرصتی است که باید از آن بهره برد و گامی در مسیر کمال برداشت. لحظههای این ماه، قیمتیتر از آنند که تنها با گرسنگی و تشنگی سپری شوند. بلکه باید روزهدار، خود را در آیینه این ماه بیابد، کاستیهای خود را ببیند و برای اصلاح آنها گام بردارد. چرا که در پایان رمضان، آنکه باید تغییر کند، نه فقط برنامه غذایی ما، بلکه دل و جان ماست.
روزهای که باید متفاوت باشد
یکی از نکاتی که امام صادق(ع) بر آن تأکید میکند، تفاوت روزهای روزهدار با روزهای دیگر است. این تفاوت، نه در گرسنگی و تشنگی، بلکه در رفتار، گفتار و تعاملات اجتماعی متجلی میشود. زبان باید از آفتهای تهمت، غیبت و ناسزا در امان باشد، نگاه باید از ناپاکی دور شود و قلب از حسادت و کینهورزی تهی گردد.
در شرایطی که جامعه با چالشهای اخلاقی و اجتماعی متعددی روبهروست، عمل به این آموزهها میتواند تحولی اساسی در روابط انسانی ایجاد کند. روزهدار واقعی کسی است که در کنار امساک از خوردن و آشامیدن، از دروغ، غیبت، نزاع و مجادله نیز دوری کند و به اخلاق و رفتار نیکو مزین شود.
زبان را نگه دارید
امام صادق(ع) نخستین شرط روزهداری کامل را کنترل زبان معرفی کردهاند. در جامعهای که گفتارهای نادرست میتواند منشأ بسیاری از اختلافات، کدورتها و مشکلات باشد، روزهدار واقعی باید بیش از پیش مراقب کلام خود باشد.
دروغ، غیبت، تهمت و سخنان بیهوده از جمله آفاتی است که میتواند اجر روزه را از بین ببرد. اگر روزهدار نتواند زبانش را کنترل کند، روزهاش تنها به گرسنگی و تشنگی ختم میشود و از برکات آن بینصیب خواهد ماند.
دروغ، غیبت، تهمت و سخنان بیهوده از جمله آفاتی است که میتواند اجر روزه را از بین ببرد. اگر روزهدار نتواند زبانش را کنترل کند، روزهاش تنها به گرسنگی و تشنگی ختم میشود و از برکات آن بینصیب خواهد ماند.
چشمها را از ناروا بپوشانید
دومین شرط روزهداری از دیدگاه امام صادق(ع) کنترل چشم است؛ چشم، دریچهای به روح انسان است و آنچه که دیده میشود، تأثیر عمیقی بر ذهن و قلب دارد. در دنیایی که رسانهها و شبکههای اجتماعی پر از تصاویر و محتوای نامناسب هستند، روزهدار واقعی کسی است که چشم خود را از ناپاکیها بپوشاند و با مراقبت از نگاهش، دل خود را از گناه مصون نگه دارد.
نزاع نکنید
امام صادق(ع) سومین شرط روزهدار واقعی را در عدم نزاع عنوان میکند. دعوا، بحثهای بیهوده و مشاجره، آرامش روحی انسان را بر هم میزند. در ماهی که تمرین صبوری و مهربانی است، درگیر شدن در نزاعهای لفظی یا فیزیکی، روزه را از مسیر اصلی خود خارج میکند. یکی از فلسفههای روزه، کنترل خشم و مدیریت احساسات است؛ روزهدار واقعی میداند که مهار کردن عصبانیت، جزئی از این تمرین روحی است.
حسد نورزید
دوری از حسد نیز شرط دیگر امام ششم در بیان روزهدار حقیقی است. حسد، آتشی است که پیش از هر چیز، صاحبش را میسوزاند. امام صادق(ع) روزهداران را از حسادت برحذر داشتهاند، چراکه حسادت مانع از تقرب به خدا میشود. کسی که در ماه رمضان، قلب خود را از حسادت پاک کند، راه را برای ورود نور ایمان و آرامش هموار خواهد ساخت.
امام صادق(ع) روزهداران را از حسادت برحذر داشتهاند، چراکه حسادت مانع از تقرب به خدا میشود. کسی که در ماه رمضان، قلب خود را از حسادت پاک کند، راه را برای ورود نور ایمان و آرامش هموار خواهد ساخت.
غیبت نکنید
در کلام صادق آل محمد(ع) شرط روزهدار واقعی پرهیز از غیبت کردن است. غیبت، یکی از گناهانی است که در احادیث اسلامی به شدت از آن نهی شده است. امام علی(ع) نیز غیبت را بدتر از زنا دانستهاند، زیرا آثار مخرب آن بر روابط اجتماعی و ایمان انسان بسیار گسترده است. روزهدار واقعی باید زبان خود را نه تنها از غذا، بلکه از بدگویی درباره دیگران نیز ببندد.
بحث و جدل نکنید
گفتوگوهای بیهوده که اغلب بر پایه لجبازی و خودخواهی انجام میشود، یکی از عواملی است که دل را سیاه و ذهن را مشغول میکند. امام صادق(ع) این مهم را از شروط روزهداری عنوان کردهاند. روزهدار باید سعی کند از جدلهای بیثمر پرهیز کرده و حقیقت را بر لجاجت و خودخواهی ترجیح دهد.
با زیردستان مهربان باشید
روزهداری تنها یک برنامه شخصی نیست، بلکه تأثیر آن در رفتار اجتماعی نیز باید مشهود باشد. روزهداری که با زیر دستان، کارگران، همکاران و اطرافیان خود بدرفتاری کند، در واقع روح روزه را درک نکرده است. مهربانی، حسن خلق و رعایت حقوق دیگران از جمله ویژگیهایی است که یک روزهدار واقعی باید در خود پرورش دهد. این امر نیز یکی دیگر از شروط روزهداری است که امام صادق(ع) بیان نمودهاند.
هر روزتان با روز دیگر متفاوت باشد
امام صادق(ع) در انتهای این توصیهها، نکتهای کلیدی را بیان میکنند: "روزه هر روزتان با روز دیگر فرق داشته باشد." این جمله، یعنی روزهدار واقعی نباید درجا بزند، بلکه هر روز باید گامی به سمت کمال بردارد. اگر فردی از ابتدای ماه رمضان تا پایان آن، تغییری در اخلاق، رفتار و عبادات خود احساس نکند، باید در روزهداری خود تجدید نظر کند.
اگر فردی روزه بگیرد اما زبانش دروغ بگوید، چشمش به ناپاکیها خیره شود، درگیری و حسادت در دلش موج بزند و رفتار نامناسبی با اطرافیان داشته باشد، نهتنها از روزه بهرهای نمیبرد، بلکه ممکن است این اعمال، ارزش روزهاش را نیز از بین ببرد.
با توجه به سخنان امام صادق(ع)، روزهداری تنها محدود به نخوردن و نیاشامیدن نیست، مجموعهای از تمرینهای روحی، اخلاقی و اجتماعی است. اگر فردی روزه بگیرد اما زبانش دروغ بگوید، چشمش به ناپاکیها خیره شود، درگیری و حسادت در دلش موج بزند و رفتار نامناسبی با اطرافیان داشته باشد، نهتنها از روزه بهرهای نمیبرد، بلکه ممکن است این اعمال، ارزش روزهاش را نیز از بین ببرد.
فرصتی برای خودسازی و تعالی
ماه رمضان تنها یک دوره گرسنگی کشیدن نیست، فرصتی برای تمرین خودسازی و تقویت اراده است. امام صادق(ع) در این حدیث، راه و رسم روزهداری حقیقی را به ما میآموزد و نشان میدهد که چگونه میتوانیم از این ماه، بهترین بهره معنوی را ببریم.
اگر روزه تنها به امساک جسمانی محدود شود و تأثیری در رفتار و اخلاق فرد نداشته باشد، آیا میتوان آن را روزهای کامل دانست؟ پاسخ روشن است: روزهای که زبان، چشم، قلب و رفتار انسان را تغییر ندهد، تنها ظاهری از روزهداری است، نه حقیقت آن.
رمضان فرصتی برای پالایش روح است؛ فرصتی که باید از آن بهره برد و با تغییر رفتارهای ناپسند، به مقام "روزهدار واقعی" دست یافت.
نظر شما