خبرگزاری شبستان؛ گروه دین و اندیشه؛ اختلاف در آغاز و پایان ماه قمری موضوعی است که در هر ماه قمری اتفاق میافتد، ولی معمولا مردم برای ماههای رمضان، شوال و ذیالحجه نسبت به این موضوع حساس می شوند. البته دلیل آن هم مشخص است. اول رمضان به دلیل عمل عبادی خاص یعنی آغاز ماه صیام و روزه داری اهمیت دارد، اول ماه شوال هم مهم است چون روز اول شوال، عید فطر ـ بزرگترین عید مذهبی مسلمین - است. اهمیت آغاز ماه ذی الحجه هم به دلیل اعمال حج تمتع و اهمیت مشخص شدن روزعرفه و زمان وقوف در مشعر وعید قربان و.. برای حاجیان و زایران خانه خدا موضوعیت دارد.
امروز با وجود نرمافزارهای نجومی مختلف، محاسبه موقعیت و مشخصات ماه کار سختی نیست و از نظر علمی، موقعیت ماه به صورت دقیق قابل پیشبینی است؛ یعنی پارامترهایی مانند زمان رؤیت، سمت، ارتفاع، درصد درخشندگی و مدت مکث ماه بعد از غروب خورشید را محاسبه و با توجه به نتیجه به دست آمده موقعیت ماه را پیش بینی می کنند.
برای پیشبینی رویت هلال ماه از معیارهای مختلفی استفاده می شود. هرچند این معیارهای مختلف، اختلافاتی را با یکدیگر نشان میدهند، ولی استفاده از نتایج علمی رصدها باعث میشود که خطای پیشبینیها به تدریج کاهش یابد. اما نکته مهم این است که اساس این کار (تعیین اول ماه ) مبتنی بر «رویت هلال ماه» است و طبیعی است که با توجه به موقعیت های جغرافیایی، وضعیت ماه هم تغییر میکند.
یکی از مشکلات کثیرالوقوع در این موضوع این است که گاهی افراد ادعای رویت هلال می کنند در حالی که از نظر نجومی امکان مشاهده آن هلال وجود ندارد و بر اساس همین گزارش های نادرست در برخی کشورها اول ماه اعلام می شود.
دلیل تفاوت آغاز ماه رمضان در ایران و عربستان
«اختلاف فتوا در مورد رویت هلال ماه، هم بحث دیگری است که میتواند موجب اختلاف شود. برخی از مراجع رویت (دیدن ماه) با چشم مسلح را قبول دارند یعنی رویت با دوربین و تلسکوپ و ... را هم معتبر می دانند ولی برخی دیگر معتقدند که رؤیت فقط باید با چشم غیرمسلح انجام شود. حال ممکن است در شرایطی، هلال با تلسکوپ دیده شود اما با چشم عادی قابل رؤیت نباشد. بنابراین معتبر دانستن یا ندانستن رویت هلال با چشم مسلح (دوربین و تلسکوپ) هم موضوعیت دارد.
همچنین، اختلاف در مبانی فقهی درباره «مناطق همافق» و «شب مشترک» نیز از دیگرعوامل تفاوت در اعلام آغاز ماه قمری است. به همین دلیل، ممکن است یک مرجع دینی اول ماه را اعلام کند، در حالی که مرجع دیگری، با مبنای خود، آن را تأیید نکند.
حالا یکی از سوالات متداول مردم این است که چرا کشورهایی مانند عربستان، یک روز زودتر از ایران اول ماه را اعلام میکنند؟ و چرا آغاز ماه رمضان در ایران وعربستان متفاوت است؟ دلیل این مسئله، اختلاف در مبانی فقهی کشورهاست.
مبنای کشور عربستان این است که اگر ماه پس از غروب خورشید در افق شهر مکه باقی بماند، آن شب را اول ماه قمری در نظر میگیرند، حتی اگر هلال با چشم قابل رؤیت نباشد. بر همین اساس، عربستان امروز (شنبه) را اول ماه رمضان اعلام کرد. اما در ایران و نزد فقهای شیعه، «رؤیت هلال» شرط اصلی برای اعلام آغاز ماه قمری است و از آنجایی که در شب جمعه امکان رؤیت هلال وجود نداشته، (به لحاظ علمی) پس شنبه نمیتوانست اول ماه رمضان باشد.
برخی کشورها، مانند حوزه خلیج فارس و افغانستان، تابع عربستان هستند و بدون محاسبات مستقل، همان تاریخ را اعلام میکنند. اما در ایران، بر اساس مبانی علمی و فقهی دقیق، اول ماه مبارک رمضان رصد و اعلام می شود.
طبق اعلام منجمین و رصدگران وضعیت رؤیت هلال رمضان ۱۴۴۶ در ایران بر اساس محاسبات علمی، در عصر روز جمعه ۲۹ شعبان ۱۴۴۶، هلال ماه رمضان در ایران نه با چشم عادی و نه با چشم مسلح قابل رؤیت نبود . یکی از دلایل این مسئله هم درخشندگی بسیار پایین ماه در این شب است.
اما در عصر روز شنبه ۳۰ شعبان، هلال ماه رمضان بهوضوح در افق ایران مشاهده می شود. بهعنوان مثال، در شهر مقدس قم، مکث ماه بعد از غروب خورشید ۱۰۴ دقیقه است و درصد درخشندگی آن به حدود ۳.۵ درصد میرسد.
این موضوع باعث میشود که ماه در آسمان بسیار بالا دیده شود، بهطوری که برخی تصور کنند شب دوم ماه است. اما در حقیقت، این یک خطای رایج است، زیرا ما با هلالی که دارای پارامترهای بالای درخشندگی و ارتفاع است (اصطلاحاً هلال پیر) مواجه هستیم.
نظر شما