به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری شبستان: نشست نقد و بررسی کتاب «ساحتهای مطالعاتی ادبیات انقلاب» در خانه اندیشهورزان علوم با مشارکت گروه ادبیات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
در این نشست «محمدرضا سرشار» نویسنده؛ «انسیهسادات هاشمی» ععضو هیئت علمی دانشگاه تهران؛ «محمدرضا سنگری» نویسنده کتاب ساحتهای مطالعاتی ادبیات انقلاب و «محمدحسن شاهنگی» عضو شورای علمی گروه ادبیات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی حضور داشته و به ارایه نظرات خود پرداختند.
ادبیات انقلاب اسلامی با نثر و قلمی دغدغهمند رخدادهای انقلاب را بررسی میکند
در ابتدای این نشست محمدرضا سرشار طی سخنانی اظهار کرد: ادبیات انقلاب اسلامی به مجموعه آثاری گفته میشود که با نثر و قلمی دغدغهورزانه به باورها، هنجارها، ارزشها، نگرشها، شخصیتها و رخدادهای انقلاب اسلامی میپردازند؛ البته بازه زمانی این پردازش از سال ۱۳۵۷ نیست؛ بلکه باید عقبتر بازگشت و از سال ۱۳۴۲ آن را رهگیری نمود.
این نویسنده ادامه داد: بی شک پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، نقطه عطفی در این زمینه قلمداد میشود، در عصر حاضر با نگاهی موشکافانه میتوان گفت گستره ادبیات انقلاب اسلامی همه آثار منظوم و منثور چه در شکل و شمایل کتاب، چه نشریه و چه فضاهای مجازی و رسانهای را شامل میشود و در این زمینه باید سعه افق و دید داشت.
وی گفت: همان طور که در کتاب «ساحت های مطالعاتی ادبیات انقلاب» نوشته جناب سنگری آمده است؛ ادبیات انقلاب اسلامی را به دو دسته کلی میتوان تقسیم کرد؛ نخست ادبیاتی که در عصر انقلاب اسلامی تولید شدهاند و همخوان و همساز با هنجارهای انقلاب و باورها و ارزشهای آن هستند و دیگر ادبیاتی که فارغ از این ارزشها و هنجارها رقم میخورد؛ بخش نخست را ادبیات انقلاب اسلامی و بخش دوم را ادبیات عصر انقلاب اسلامی میتوان نامید؛ این تقسیمبندی، تقسیمبندی قابل توجهی است.
این پژوهشگر ادامه داد: البته نباید فراموش کرد که ادبیات انقلاب اسلامی، ادبیات عصر انقلاب اسلامی نیز هست و پژوهشگران باید توجه داشته باشند که ادبیات عصر انقلاب اسلامی و ادبیات انقلاب اسلامی را به شاخههای گوناگون مانند ادبیات برونمرزی و ادبیات درونمرزی، ادبیات دوره قبل از جنگ، عصر جنگ و بعد از دفاع مقدس، ادبیات منظوم و ادبیات منثور و ... میتوان تقسیم کرد؛ در کتاب «ساحت های مطالعاتی ادبیات انقلاب» منظور از ساحت، گونهها، مقولهها، قالبها و همهی پدیدهها و حوزههای ادبیات انقلاب اسلامی است که می توان این ایراد را گرفت که تفاوت ساحت با موضوع باید تفکیک شود.
در ادامه انسیه سادات هاشمی گفت: در خصوص ساحتهای مطالعاتی در حوزه ادبیات در ایران آثار فاخر زیادی نداریم و کتاب «ساحت های مطالعاتی ادبیات انقلاب» در این قالب فتح باب مهمی را انجام داده است؛ از حیث مطالعات تطبیقی باید گفت ادبیات جهان در برخی مواقع تعمداً به سراغ پیشنهاد ساحتهای پژوهشی نرفته است و دلیل اصلی در این خصوص روح تفکرات لیبرالیستی در ادبیات مغرب زمین است. البته در چند سال اخیر در حاشیه جوایز معتبر ادبی مثل نوبل، دستنامه مفصل و مبسوطی منتشر میشود که تسامحاً میتوان آنها را پیشنهادهای پژوهشی مرتبط با آثار برگزیده هر دوره دانست.
اهمیت ارایه ویراستهای جدید از آثار فاخر در عرصه انقلاب اسلامی
هاشمی ادامه داد: شاید تصور اولیه این باشد که آثاری نظیر کتاب «ساحت های مطالعاتی ادبیات انقلاب» بیشتر برای نوقلمان و دانشجویان باشد؛ اما به عقیده من مخاطب اصلی چنین آثاری اساتید و پژوهشگران کهنهکار هستند؛ تتبعات صورتگرفته در این کتاب ماحصل سالها مطالعه و تجربهزیسته مولف آن است و از این حیث بسیار قابل احترام است؛ اساسا نوشتن چنین آثاری از نویسندگان تازهکار ساخته نیست و افرادی مانند اقای دکتر سنگری بیتردید می توانند از پس کار برآیند، البته از ذکر این نکته نیز نباید غفلت کرد که چنین آثاری نیازمند بهروزکردن و ارائه ویراست جدید بعد از چند سال هستند تا ساحتهای جدید به مطالب قبلی اضافه شوند و کتاب فرزند زمانه خودش شود.
همچنین در ادامه محمدرضا سنگری طی سخنانی اظهار کرد: من در این کتاب تلاش کردهام که موضوعات پیشنهادی برای پژوهشگران ارائه دهم و در حوزه شعر به عنوان نمونه موضوعاتی از قبیل تحلیل و بررسی شعارهای انقلاب اسلامی، بررسی و تحلیل آثار مکتوب کوتاه دفاع مقدس (رجزها، سنگرنوشتهها، تابلوها و...)، بررسی و تحلیل مزارسرودهها و مزارنوشتههای انقلاب و دفاع مقدس، پیامهای سور و سوگ در عصر انقلاب (تبریکها و تسلیتها و...)، تحلیل و بررسی پیامکهای انقلاب و مناسبتی انقلاب اسلامی، تحلیل و بررسی رجزهای سالهای دفاع مقدس، تحلیل و بررسی دیوارنوشتهها، کوتاههگوییها و کوتاههنویسیها از منظر زبانشناسی، روانشناسی، جامعهشناسی، مقایسه شعارهای عصر انقلاب با بعد از انقلاب، مقایسه شعارهای دوران دفاع مقدس و پس از دفاع مقدس، موسیقی در شعارها (موسیقی شعری)، مقایسهی شعارهای انقلاب اسلامی با دیگر انقلابها، تبیین و تحلیل درونمایهی شعارها و رجزهای انقلاب و دفاع مقدس، نیایشهای بزرگان و شهدا و ... قابل ذکر هستند.
در بخش دیگری از این نشست «محمدحسن شاهنگی» طی سخنانی اظهار کرد: در کتاب «ساحتهای مطالعاتی ادبیات انقلاب» توسط مولف محترم گونههای ادبی انقلاب به دو دسته کلّی تقسیم شدهاند: اول، گونههای پیشینهدار یا سنتی و کلاسیک هستند که این گونهها هر چند با نوآوریهایی همراهاند، اما در ادبیات گذشته ایران سابقه دارند مانند شعر و قالبهای گوناگون آن، ادبیات داستانی و اقسام آن یعنی داستان، رمان و داستانکوتاه، سفرنامه، زندگینامه، قطعه ادبی چه به شکل نثر ادبی و شاعرانه و ... ادبیات کودکان و نوجوانان و آثار مصوّر و علمی و... دوم، گونههای نوپدیدی هستند که کمتر پژوهشگری به آنها التفات داشته است، در گونه های نوپدید قالبهایی مانند وصیتنامه که ساختار و بافتار انقلاب اسلامی، به ویژه هشت سال دفاع مقدس سبب تولید آن شد، کوتاههنگاری جبهه به شکل لباسنوشتهها، سنگرنوشتهها، تابلونوشتهها و دشتنوشتههای جبهه، میثاقنامهها، پیامها اعم از نامههای کوتاه تلفن همراه، نامههای اینترنتی یا همان رایانامه، زندگینامه داستانی، جملات کوتاه حکمتآمیز به شکل برادّهها، گلبرگها، کرشمههای قلم و ... وجود دارند. تجمیع این قالبها در کنار هم برای اولین بار است که اتفاق میافتد.
وی تصریح کرد: در کنار گونههای ادبی که در کتاب «ساحتهای مطالعاتی ادبیات انقلاب» ذکر میشوند، رخدادهای دیگر ادبی نیز هستند که به دلیل شیوع قابل توجه در دوران معاصر قابل بررسی هستند مثلاً ترجمههای قرآن به فارسی، ترجمههای نهجالبلاغه و ادعیه دینی در این زمینه قابل مطالعه جدی هستند.
نظر شما