به گزارش خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: در ادامه سلسله کرسیهای ترویجی نکوداشت دهه فجر انقلاب اسلامی ایران؛ کرسی «مبانی مقاومت اسلامی از منظر قرآن بنیان امامین انقلاب» به همت پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، عصر امروز (یکشنبه، ۲۹ بهمن) با ارائه حجتالاسلام «محمدعلی محمدی» و حضور حجتالاسلام «محمدعلی لیالی» به عنوان ناقد به میزبانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
در ادامه گزارش (برخط) خبرنگار گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان از گزیده مباحث ارایه شده در این کرسی ترویجی را میخوانید:
حجتالاسلام «محمدعلی محمدی» با بیان اینکه یقینا امروزه مقاومت از مهمترین مباحث در حوزه مباحث دینی و سیاسی محسوب میشود، اظهار کرد: اهمیت مساله به ویژه بعد از جریاناتی که در غزه، لبنان و حتی سوریه پیش آمد دو چندان شده و این پرسش مطرح است که آیا مقاومت ارزش این را دارد که ما این مقدار هزینه برایش بدهیم؟ آیا دیدگاه قرآن و اسلام نیز مطابق بر همین رویکرد است که ما مسایل و مباحث مربوط به مقاومت را مطرح کرده و پیگر باشیم یا خیر؟ با توجه به این سوالات قطعا طرح مباحثی نظیر آنچه که در این کرسی ارایه خواهد شد می توانند پاسخگوی بسیاری از پرسشها و شبهات قرار گیرد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: آیا مقاومت که از آن سخن میگوییم دارای مبانی است؟ اگر مبانی دارد اصلیترین آن شامل چه مواردی است؟ با توجه به این پرسشها مبانی مقاومت را در سه حوزه تحت عنوان «سهگانه مقاومت» در این بحث نامگذاری و ارایه خواهم کرد چراکه از دیرباز نیز دانشمندان اسلامی مباحث را به سه دسته (عقلیات، نفسیات و بَدَنیات) تقسیم کردهاند؛ عقلیات همان عقاید هستند که به عقل و فکر مربوط هستند؛ نفسیات، بخش اخلاق بوده و به نفس و ملکات و عادات نفسانی ارتباط دارند و بدنیات احکام مربوط به اعضا و جوارح هستند؛ با توجه به این تقسیمبندی غالبا از مولفههای اعتقادی با واژه بینشی یا معرفتی و از مولفههای اخلاقی با واژههای گرایشی و از مولفههای مربوط به اعضا و جوارح با واژه کنشی یا رفتاری یاد میشود.
وی افزود: این تقسیمِ سهگانه، عقلی و استقرایی است زیرا وجود تفاوت در افراد بد است و به حصر عقلی تفاوت یاد شده یا به خاطر تفاوت شناختی و اعتقادی یا تفاوت عاطفی و رفتاری است، از سوی دیگر حیطه شناختی با اعتقادات و چگونگی یادگیری آنها و به عبارت دیگر با چگونگی مفهومسازی جنبه ایدئولوژیک مرتبط است، در حیطه عواطف، تاکید اصلی بر احساسات و نگرشها است؛ رفتار نیز شامل آن چیزی است که فرد انجام میدهد و اینکه چگونه عمل میکنند.
وی گفت: ذیل این سهگانه، دسته اول مولفههای بینشی و معرفتی هستند که بر این مبنا استوارند که آیا ما پشتوانههای بینشی و معرفتی داریم؟ اگر داشته باشیم مقاومت شکل میگیرد، از سوی دیگر اولین مساله که در سخنان امامین انقلاب آمده خدامحوری است؛ چنانکه در قرآن نیز بیان شده است: « إِنَّا لِلَّٰهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ»، در نتیجه خدامحوری و بینش توحیدی نقش بسزایی در تقویت مقاومت اسلامی دارد چراکه توحید اصل علوم است و بنای مسلمانی و فارق دوست از دشمن است؛ در واقع اگر رزمندگان از اخلاق و تقوا برخوردار باشند در برابر دشمن مقاومت میکنند در غیر این صورت نیروهای غیرمخلص نه تنها سودی برای مسلمانان نخواهند داشت بلکه سرچشمه فساد و فتنه در سپاه حق نیز خواهند بود، خداوند نیز در سوره توبه میفرماید: «لَوْ خَرَجُوا فِیکُمْ مَا زَادُوکُمْ إِلَّا خَبَالًا وَلَأَوْضَعُوا خِلَالَکُمْ یَبْغُونَکُمُ الْفِتْنَةَ وَفِیکُمْ سَمَّاعُونَ لَهُمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِالظَّالِمِینَ»؛ این آیه به مسلمان یک درس بزرگ میدهد که هیچگاه در فکر افزودن سیاهی لشکر و کمیت و تعداد نباشند بلکه به فکر این باشند که افراد مخلص و با ایمان انتخاب کنند.
حجتالاسلام محمدی افزود: در نگاه توحیدیِ قرآنی، تنها کارهایی که رنگ خدایی دارد و با استقامت همراه است دارای بهترین پاداشها است چنانکه خداوند در سوره «نحل» میفرماید: «مَا عِنْدَکُمْ یَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِیَنَّ الَّذِینَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ»؛ امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی) نیز به این مساله توجه دادهاند که باید مقاومتتان خدایی باشد؛ امام راحل فرمود: «استقامت معنایش این است که اگـر گرفتاریهـایی پیـدا شد در جهـاد، اگر در جنگهـایی که پیش می آیـد بـرای یک ملتی که می خواهـد شرافتنمند باشد، می خواهد اسلام را و نهضت اسلامی را به ثمـر برسـاند، از مشکلات هـراس نداشته بـاشد. در مشکلات سستـی نکند. این امر خداست. خدای تبـارک و تعـالی، که دفـاع را بـر همۀ ملت و بـر همـۀ مسلمیـن واجب کـرده است، ومـا هـم الآن در آن امـر واقع شده ایـم که دفاع می کنیم از شرافت خودمـان، دفـاع می کنیم از اسلام عزیز. همان که امر فرموده است که دفاع کنید...»؛ همچنین فرمود: «در برابر زور و فشار طاغیان خضوع نکنید، تسلیم نشوید، صفوف خود را فشرده تر کنید. مردم زنده ای باشید. در برابر حوادثی که پیش می آیند استقامت داشته باشید و از آنهایی باشید که خداوند در حقشان فرمود: «إِنَّ الَّذینَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثمَّ استَقامُوا تتَنَزَّلُ عَلَیهِمُ الْمَلائِکةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتی کنتُم تُوعَدُونَ»؛ از سوی دیگر وقتی به سخنان مقام معظم رهبری توجه میکنیم متوجه خواهیم شد که ایشان بر تاثیرِ اخلاص بر مقاومت تاکید کردند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ادامه داد: اصل دیگر در این سهگانه ولایتمداری است که از مهمترین مولفههای تقویت مقاومت اسلامی محسوب میشود که از نبوت آغاز و به امامت رسیده و به ولایت فقیه ختم میشود، در این بحث وقتی به آیات قرآن مراجعه میکنیم میبینیم که در مورد ولایت نیز به آیات متعددی اشاره شده و احادیث مختلفی نیز وجود دارد؛ یکی از شبهههایی که در این مورد مطرح میشد این بود که ولایت فقیه با دیکتاتوری همراه است؛ امام خمینی(ره) در این رابطه فرمود: «اینکه میگویند که دیکتاتوری پیش میآید، نه این است که ندانند اینطور نیست؛ لکن اینها از اسلام متنفرند. اینها باید بفهمند این را که تا این محراب و منبر هست و تا این خطابه خوانها و این اسلام و مسلمین و این بازار اسلام و این جوانان مسلمان هستند، نمیتوانند کاری بکنند. اینها باید بفهمند این را که در خدمت رژیم سابق یا در خدمت اربابهای رژیم سابق دارند کار میکنند. اگر فهمیده هستند، از روی فهم میکنند، خائن هستند. و اگر چنانچه از روی بیاطلاعی و جهالت است، جاهل هستند».
وی تصریح کرد: اگر در جامعه بخواهیم مقاومت را تقویت کنیم آن هم در این جنگ شناختی که امروزه به نظرم مهمترین جنگ شناختی است باید به این سخن رهبر انقلاب توجه داشته باشیم، مقام معظم رهبری میفرماید: «رهبری در جامعه اسلامی و ایران اسلامی، گرهگشاست. رهبری، یعنی آن نقطهای که هرجا دولت - هر دولتی در ایران - مشکلی داشته باشد، مشکلات لاعلاجش به دست رهبری حل میشود. توجّه کنید؛ هر جا که تبلیغات دشمن کاری کند تا مردم را به دولتها بدبین سازد، اینجا نقش رهبری است که حقیقت را برای مردم، روشن، و توطئه دشمن را بر ملا میکند»؛ بخش دیگر بصیرت است یعنی یکی از ویژگیهای بینشیِ تقویتِ مقاومت اسلامی بصیرت است که در قرآن و روایات نیز به آن اشاره شده است، همچنین در سخنان امامین انقلاب نیز به این مولفه تاکید شده است، بصیرت روح مقاومت اسلامی است که در جامعه دمیده می شود؛ مساله دیگر از ویژگیهای بینشی مبانی قرآنبنیان مقاومت از دیدگاه امامین انقلاب، مساله دشمنشناسی است.
حجتالاسلام محمدی افزود: مقاومت با همه انواع آن در مقابل دشمن معنا پیدا میکند چه دشمن درونی باشد و چه دشمن بیرونی باشد، نمیتوان در برابر شناخت دشمن مقاومت کرد، در نگاه مقام معظم رهبری وجود دشمن از ارکان همه انواع جهاد است، پس فرهنگسازی جهادی در جامعه و حرکت به سوی این نوع از فرهنگ، بدون شناخت دشمن ممکن نیست، مقام معظم رهبری میفرماید: «معیار جهاد شمشیر و میدان جنگ نیست. معیار جهاد همان چیزی است که امروز در زبان فارسی ما در کلمه مبارزه وجود دارد...».
وی در ادامه تأکید کرد: امروز از چالشهای ما در جامعه این است که مدیریت ما جهادی نیست، اوایل انقلاب مدیریت جهادی بود اما اکنون مدیریتِ ساعتی و اضافه حقوق است که مطرح میشود؛ امام خمینی (ره) نیز بر بحث دشمنشناسی و نقش دشمن بر مقاومت تاکید فراوان دارد؛ امام راحل فرمود: «بیدار باشید! هوشیار باشید! مفسدهجوها در کمینند، اجانب در کمینند. آنها نخوابیده اند، شما [هم] نباید بخوابید؛ شما باید هوشیار باشید. آنها مشغول نقشه هستند از طریق های مختلف، با فرم های مختلف»؛ این سخن امام راحل گویی برای امروز ما بود. برخی از مهمترین دانشگاههای شیعهشناسی در اسراییل وجود دارد، یک مرکز بزرگ اسلامی که تخصص شیعهشناسی دارد در عربستان سعودی فعالیت میکند که بزرگترین دانشمندان را جذب کرده است، شرط حضور در این دانشگاه آن است که افراد مقاله ننویسند و تحقیقات به بیرون از فضای دانشگاه راه پیدا نکند و آنها بعدها آنچه که خودشان میخواهند را چاپ می کنند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: ما در اسلام دو نوع خودباوری داریم، خودباوری منفی و خودباوری و اعتماد به نفس مثبت؛ خودباوری منفی یعنی انسان خود را در کنار خدا ببیند و از خدا غفلت کند و صرفا اعتماد به خود داشته باشد؛ این اعتماد به نفس در آیات، روایات و سخنان امامین انقلاب نهی شده است؛ یک فرد مومن بر نیروهای مسلمان و خودی تکیه می کند، لذا قرآن اصحاب خاص پیامبر(ص) را به یک زرع تشبیه می کند که جوانه هایش به تدریج رشد کرده و نیرومند می شود تا جایی روی پای خودش بایستد. امروزه ما چالش های فراوانی داریم چراکه از اعتماد به نفس برخوردار نیستیم، این در حالی است که امامین انقلاب همواره به این مساله تاکید دارند. وظیفه ما امروز تقویت اعتماد به نفس و مدیریت جهادی است به گونه ای که شب و روز تلاش کنیم.
در بخش دیگری از این نشست حجتالاسلام لیالی، به عنوان ناقد در مورد مباحث ارایه شده در این کرسی ترویجی گفت: طبیعتا پرداختن به نظریه مقاومت توابع و لوازمی دارد، مقاومت در تحولات کنونی در اندیشه امامین انقلاب در مقابل نظریه سازش قرار میگیرد که عملا به نوعی دست کشیدن از نظریه مقاومت است. مقاومت ضرورتا علتی برای قدرت نیست، ممکن است در قدرت هم نباشیم و حتی در شعب ابی طالب باشیم اما با این وجود باید مقاومت کنیم. اگر در این بحث که ارایه شد به این مساله اشاره می شد که باید در کنار مقاومت باید به مفهوم جهاد هم پرداخته شود که مفهومی قرآنی است و همچنین این مساله که مقاومت و جهاد ثمره ای چون شهادت دارد.
نظر شما