به گزارش خبرنگار گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، در جریان انقلاب اسلامی ایران مساجد به عنوان یکی از عوامل مؤثر و مهم در ایجاد و شکل گیری نهضت اسلامی و زمینه ساز گسترش، تعمیق و تثبیت این جریانات و تحولات انسانی بوده است. مسجد نه تنها در شکل دهی مبارزه علیه ظلم و استبداد نظام شاهنشاهی نقش مهمی را ایفاء نموده است، بلکه مطالعه تاریخ معاصر کشور ما نشان می دهد که مساجد به عنوان مرکز و پایگاه دینی و فرهنگی، نقش بسیار حساس و خطیری در ایجاد هسته های اولیه نهضت پویا و اصیل احیای اسلام انقلابی و جهت دهی به حرکت ها و جریانات مردمی داشته است. انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک جنبش اجتماعی، با استفاده از مساجد، فراگیر شد و شبکه مساجد و جلسات مذهبی همانند حلقه واسط میان رهبران انقلاب و مردم انقلابی بودند که وظیفه بسیج مردم را در جهت مخالفت سیاستهای حاکم بر عهده داشتند.
یکی از این مساجد که نقش غیرقابل انکاری در پیشبرد برنامه و اهداف مبارزاتی ضد رژیم و در نهایت پیروزی انقلاب اسلامی داشت، مسجد سیدعزیزالله بازار تهران است.
مسجد سیدعزیزالله در محدوده چهارسوق کوچک و بزرگ بازار تهران ,, از بناهای تاریخی دوره فتحعلی شاه قاجار است. معماری بنای ۱۵۰۰ مترمربعی این مسجد، متأثر از معماری اسلامی اعصار مختلف مشتمل بر چهار ایوان و گنبدی دو پوششی است که با سردر مسجد، جلوخانه، هشتی، صحن و شبستان کامل میشود.
مسجد سیدعزیزالله از ابتدا در قطب سیاسی و اقتصادی شهر تهران قرار داشت و همواره در فعالیت های سیاسی روز نقش داشت. این فعالیت ها از زمان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ افزایش یافت. کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ فضای کشور را سنگین کرد و بتدریج هسته ها و گروه های مبارزاتی را پراکنده ساخت، اما محرم و یاد امام حسین(ع) این گروه ها را جمع می کرد و مساجد را به محل تجمع مبارزان و تبادل افکار و آرا هیات های مذهبی مبدل می ساخت. در این بین مسجد سید عزیزالله مرکز ارتباط روحانیان و بازاریان بود و به دنبال سخنرانی امام خمینی(ره) در خرداد ۱۳۴۲، در مسجد سید عزیزالله مراسم دعا و نیایش برگزار می شد و در پی آن علمای وقت آیت الله خوانساری، بهبهانی و تنکابنی در این مسجد متحصن شدند.
مسجد سید عزیزالله واقع در بازار چهارسوق جنب بازار بزرگ تهران از بناهای تاریخی عصر قاجاری است که توسط سید عزیزالله در زمان فتحعلی شاه قاجار بنا شد. معماری این مسجد از اعصار گذشته نشات گرفته و دارای کاشیکاریهای زیبا، چهار ایوان و گنبد دو پوششی است که با سردر مسجد، جلوخانه، هشتی، صحن و شبستان کامل میگردد. مکان سوقالجیشی این مسجد و نزدیکی آن به بازار بزرگ از همان ابتدا موجب اهمیت آن شد، چرا که در تهران قدیم رسم بر این بود که داروغه شهر که حافظ و نگهبان شهر بود در محلی به نام چهارسوق اقامت می کرد و به نظارت امور شهری میپرداخت.
داروغگان از ساعت ۸ بعدازظهر در میدان ارگ که نزدیک بازار چهارسوق قرار داشت به نواختن طبل میپرداختند و کسبه بازار با شنیدن صدای طبل میدانستند که یک ساعت بعد می بایست بازار را تخلیه کنند و سر ساعت ۹ محل را تحویل داروغگان دهند. بازار چهارسوق علاوه بر موقعیت استراتژیک محافظت از بازار، از کاخ شاه و نواحی اطراف آن نیز محافظت می نمود. بدین ترتیب مسجد سید عزیزالله در قطب سیاسی و اقتصادی شهر تهران قرار داشت و همواره در فعالیتهای سیاسی مربوط به بازار فعال بود. این فعالیتها از زمان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و استقرار حکومت دیکتاتوری در ایران افزایش یافت، چرا که کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علاوه بر آنکه به مثابه سرکوب نیروهای ملی به رهبری دکتر مصدق بود، سرکوب نیروهای مذهبی به رهبری آیت الله کاشانی هم بود. فضای بازی که پس از شهریور ۱۳۲۰ پدید آمده بود مردم مسلمان و مبارز را به دور یکدیگر جمع کرده بود و بار دیگر رهبران مذهبی هستههای مبارزاتی تشکیل داده بودند که مکان این هسته ها در مساجد قرار داشت.
در این بین مسجد سید عزیزالله، همانند مساجد شیخ علی، امینالدوله، شاه، ارک و آذربایجانیها اهمیت ویژه ای داشتند و مرکز ارتباط روحانیان و بازاریان بودند. نقطه عطف مبارزات این هیئتهای مذهبی با روی کار آمدن اسدالله علم و اجرای طرح انجمنهای ایالتی و ولایتی آغاز شد و به مبارزه علنی علما، بازاریان، مردم با رژیم پهلوی مبدل گشت. به دنبال سخنرانی امام خمینی در خرداد ۱۳۴۲، در مسجد سید عزیزالله مراسم دعا و نیایش برگزار شد و در پی آن علمای وقت آیت الله خوانساری، بهبهانی و تنکابنی در این مسجد متحصن شدند.
در پی این اقدام، مساجد دیگر نیز وارد عمل شدند و مبارزات مردمی در کشور افزایش یافت و سخنرانیهایی در مساجد فوق به تاسی از آیتالله خمینی توسط آیتالله خوانساری، حجتالاسلام فلسفی و حجتالاسلام تنکابنی برگزار شد. به طوری که عمال رژیم پهلوی در خرداد ۱۳۴۲ مسجد سید عزیزالله را تعطیل کردند، اما شدت مبارزات مردمی به حدی بود که اسدالله علم، نخستوزیر وقت ناچار به لغو تصویبنامه انجمنهای ایالتی و ولایتی گشت.
مسجد سید عزیزالله همچنان جایگاه خود را در مبارزه بر ضد رژیم پهلوی حفظ نمود و در سالهای ۱۳۴۶ الی ۱۳۵۰ همچنان محل موعظه حجتالاسلام فلسفی و از مراکز تجمع مبارزان و مجاهدان اسلامی بود.
نظر شما