بازگشت به مبانی و نگاه علمی به مسائل؛ نَه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است

سیمایی صراف، در پیامی به همایش ملی «توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه و تقویت وفاق با همسایگان» نوشت: در ایران امروز بازگشت به مبانی و نگاه علمی به مسائل، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است. این بازگشت می‌تواند پایه‌گذار تحولی بنیادین در شیوه حکمرانی کشور باشد؛ تحولی که سخت وابسته به بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانشگاهی کشور است.

به گزارش گروه دین و اندیشه خبرگزاری شبستان: همایش ملی «توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه و تقویت وفاق با همسایگان» روز دوشنبه ۱۰ دی ماه در دانشگاه علامه‌طباطبایی با پیام «حسین سیمایی صراف» وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شد.

بازگشت به مبانی و نگاه علمی به مسائل، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است

متن این پیام به شرح ذیل است: 

متن پیام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به همایش ملی «توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه و تقویت وفاق با همسایگان» به این شرح است:

«بسم الله الرحمن الرحیم 
استادان ارجمند، دانشجویان گرامی، مهمانان گرانقدر،  
سلام و عرض احترام 

۱. افتخار دارم که امروز در جمع شما عزیزان، دانشوران و فرهیختگان حوزه‌های مختلف علوم انسانی در دانشگاه علامه‌طباطبائی، قطب علوم انسانی کشور حضور دارم. همایش ملی "بررسی راهکارهای توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه ایران در خلیج فارس و تقویت وفاق منطقه‌ای" یکی از ضرورت‌های ملی را مورد توجه قرار داده است. مسئله‌ای که فراتر از ابعاد جغرافیایی و سیاسی، هویت و حس غرور ملی ایرانیان را بازنمایی می‌کند. پیش از این با صدای رسا تأکید کرده‌ام که در ایران امروز بازگشت به مبانی و نگاه علمی به مسائل، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است. این بازگشت می‌تواند پایه‌گذار تحولی بنیادین در شیوه حکمرانی کشور باشد؛ تحولی که سخت وابسته به بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانشگاهی کشور است.  

۲. امروز، کشور ما بیش از هر زمان دیگری به کوشش، انگیزه و امیدبخشی شما فرهیختگان علوم انسانی نیاز دارد. شما با شناخت عمیق و عینی جامعه می‌توانید ریل‌گذار تحول و توسعه ایران امروز باشید. باید باور داشت که با استفاده از نتایج علمی و راهکارهای سازنده دانشگاهی، می توان نه تنها به بهبود کیفیت زندگی مردم یاری رساند، بلکه امید و حس خوشبختی ملی را در دل جامعه تقویت و مرجعیت "نهاد" دانشگاه احیا کرد. اگر علوم دقیقه شالوده‌گذار سازمان علم در کشور هستند، علوم انسانی غایت گذار است و برخلاف برخی تصورات کوته‌بینانه، کلید تبدیل مشکلات جامعه به ارائه راهبرد و راهکار علمی برای حل آن‌ها محسوب می‌شود اما ترسیم این توان و ظرفیت در ید اختیار شما اصحاب ارجمند علوم انسانی است؛ نشان دهید که این علوم پیشرانی قدرتمند و قابل اتکا برای عبور از بحران‌های کشور، شکوفا کردن استعدادها، تقویت وفاق و همبستگی ملی و در نهایت ساختن «رؤیای ملی» است.  

۳. ملتی که "رؤیای مشترک" برای جانمایی خود در میان ملت‌های جهان نداشته باشد، نمی‌تواند پرتوی بر مسیر دشوار پیشرفت خود بیندازد و محکوم به تقبل هزینه فراوان است اما بهره‌مندی از "رؤیای ملی" نه تنها مسیر وفاق ملی را آسان‌تر می‌کند، بلکه هزینه‌های مادی، اعتباری و حیثیتی، جانمایی شایسته در میان ملت‌های جهان را به شدت کاهش می‌دهد.  
به نظرم آموزش عالی به طور عام و علوم انسانی به طور خاص به دلیل نگرش بنیادین و وجودی به ماهیت انسان و جامعه، می‌تواند نقش ممتازی در ساخت «رؤیای ملی» ایفا کند. دانشگاه باید خود را برای ایفای چنین نقشی بیش از گذشته آماده کند و در کنار کارویژه‌های متعدد خود، به نهاد حلال مسائلی ایران تبدیل شود. دانشگاه با کار علمی، درک عمیق از واقعیت‌های جامعه و کشور را ارتقا بخشیده و به حل مشکلات ملی کمک می‌کند. دانشگاه با ایفای نقش مسئولیت اجتماعی خود، امید به زندگی را ارتقا بخشیده و به تصمیم‌سازی برای بهبود زندگی مردم، خوشبختی و شادکامی ملی کمک خواهد کرد.  

۴. اما در مورد راهکارهای توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه ایران که موضوع این همایش است، دو نکته مهم را با شما فرهیختگان به اشتراک می‌گذارم: نخست، اندیشیدن به راهکارهای توسعه اقتصادی و اجتماعی این جزایر، علاوه بر الزامات پژوهشی و علمی، به دلیل اهمیت آن در مقابله با روایت‌سازی‌های جعلی جهانی و همچنین تقویت غرور ملی، وظیفه‌ای مهم است که قرار گرفتن آن در مدار حساسیت دانشگاهیان با محوریت دانشگاه علامه‌طباطبائی، نشانه امیدوار کننده از زنده بودن حیات علمی کشور است. بدون شک توسعه این جزایر و نتیجه‌بخش بودن بهره‌برداری اقتصادی از آن، موجی از امید به «پیشرفت اقتصادی دریا محور» در کشور ایجاد خواهد کرد و ایران را از منظر ژئوپلیتیک در موقعیت بهتری قرار می‌دهد. دوم، بر اساس گفتمان وفاق مدنظر رئیس جمهور محترم و دولت چهاردهم، همانطور که پیشبرد امر ملی در همه زمینه‌ها بدون درنظر داشت وفاق ممکن نیست، به نتیجه رسیدن آن دسته از اهداف ملی که زمینه‌ها و بسترهای مهم فراملی دارد، بدون توجه به تقویت وفاق منطقه‌ای، یک هدف دشوار خواهد بود. اندیشیدن به پاسخِ پرسش بسیار مهم «چگونگی پیشبرد همزمان توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر با در نظر داشت وفاق منطقه ای» در قالب این همایش را فرصتی مغتنم برای دستگاه‌های مرتبط تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر کشور می‌دانم و امیدوارم به اشتراک گذاشتن نتایج این هم‌اندیشی با آن‌ها، زمینه‌ساز تحولات امیدبخش برای ایران عزیز باشد.  

۵. در پایان، از دانشگاه علامه‌طباطبائی، مدیران و برگزارکنندگان این همایش و دانشگاهیان و پژوهشگرانی که در آن مشارکت داشتند، صمیمانه قدردانی می‌کنم. امید است که با همفکری و تمرکز بر راه‌حل‌های علمی، بتوانیم نقش دانشگاه را به عنوان نهادی حلال مسائل و بازوی قدرتمند کشور در عرصه‌های علمی، اجتماعی و ملی به منصه ظهور برسانیم و زمینه‌ساز ارتقای جایگاه جهانی ایران شویم. دولت چهاردهم بر این مسیر تاکید دارد و از همراهی و همکاری همه دانشگاهیان به خصوص پیشگامان علوم انسانی در این مسیر به گرمی استقبال می‌کند».

در ادامه همایش و پس از قرائت پیام وزیر علوم، «سیدضیاء هاشمی» به بررسی چالش‌ها، ضرورت‌ها و موانع مرتبط با جزایر سه‌گانه ایرانی و نقش دانشگاه‌ها در این زمینه پرداخت و تأکید کرد: جزایر ایرانی به ویژه جزایر سه‌گانه نیاز به شناسایی و معرفی بیشتری دارند و دانشگاه‌ها باید در این زمینه نقش فعالی ایفا کنند. دانشگاه‌ها نمی‌توانند تنها به آموزش و پژوهش محدود شوند و باید به عنوان پیشران توسعه اجتماعی و اقتصادی عمل کنند.
معاون فرهنگی و اجتماعی معاون اول رئیس جمهور به ظرفیت بالای منطقه مکران نیز اشاره کرد و افزود: این منطقه توان جذب جمعیت بالایی دارد، در حالی که کلان‌شهرهایی مانند تهران با مشکلات جمعیتی و زیست‌محیطی مواجه هستند. بنابراین انتقال جمعیت به مناطق با ظرفیت بیشتر ضرورت دارد و دانشگاه‌ها باید در تحلیل و تبیین این مسائل، نقش مشورتی و علمی خود را ایفا کنند.  

 هاشمی همچنین با اشاره به مسئولیت اجتماعی دانشگاه‌ها، گفت: دانشگاه علامه‌طباطبائی به عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه علوم انسانی کشور باید در حل مسائل اجتماعی و اقتصادی فعال باشد. دولت نیز به همکاری با دانشگاه‌ها نیاز دارد و باید از ظرفیت‌های علمی دانشگاه‌ها بهره‌برداری کند.  

بازگشت به مبانی و نگاه علمی به مسائل؛ نَه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است

وی ادامه داد: دانشگاه‌ها باید به عنوان نهادهای اجتماعی و علمی، در حل مسائل جامعه نقش‌آفرینی کنند و این ارتباط باید به شکل مؤثری برقرار شود. دانشگاه علامه‌طباطبائی باید در سرنوشت جزایر سه‌گانه تأثیرگذار باشد و این مسئولیت اجتماعی را به خوبی ایفا کند. دانشگاه‌ها باید در راستای حل مسائل اجتماعی و اقتصادی، به مطالبه‌گری و ارائه راهکارهای علمی بپردازند.

معاون فرهنگی و اجتماعی معاون اول رئیس جمهور در ادامه به بررسی اهمیت جزایر ایرانی، به ویژه جزایر خلیج فارس و نقش دانشگاه‌ها در معرفی و تقویت هویت ملی و فرهنگی این مناطق پرداخت و گفت: جزایر ایرانی بخشی از هویت ملی، فرهنگی و تاریخی کشور هستند و باید به درستی معرفی شوند.

وی همچنین با اشاره به ظرفیت‌های گردشگری و اقتصادی جزایر، بر لزوم سرمایه‌گذاری دولت و بخش خصوصی تأکید کرد و گفت: پیشهاد می‌کنم دانشگاه‌ها در برگزاری اجلاس‌ها و همکاری‌های علمی بین‌المللی پیشگام باشند و زمینه را برای تعامل دانشمندان و متخصصان فراهم کنند.

هاشمی با اشاره به اینکه دانشگاه‌ها باید در تقویت هویت ملی و انسجام اجتماعی نقش‌آفرینی کنند؛ نسبت به تقویت پیوندهای فرهنگی و تاریخی با کشورهای همسایه تاکید کرد و خواستار همکاری و همدلی بین دانشگاه‌ها و دیگر نهادها برای ایجاد آینده‌ای بهتر و تقویت هویت ملی با پیشگامی دانشگاه علامه‌طباطبایی شد.

در ادامه این همایش «شجاع احمدوند» به بیان چند نکته درباره نقش دانشگاه در توسعه همه‌جانبه جزایر سه‌گانه و وفاق با همسایگان پرداخت و اظهار کرد: نخست ضروری است دانشگاه برای کمک به حکمرانی مطلوب و حفظ مصالح و حقوق ملت، به یک نهاد حل مسائلی تبدیل شود. در دوران جدید، مسئله‌مند کردن مشکلات جامعه و ایده‌پردازی برای ارائه راه‌حل این مسائل، دو کارویژه اصلی و اساسی دانشگاه در برابر جامعه است، به‌خصوص ما که در حوزه علوم انسانی هستیم. اگر پنج کلان‌مسئله کشور را بخواهیم شناسایی کنیم از این پنج مسئله، به طور حتم سه مسئله در حوزه علوم انسانی است. ما باید از رویکرد مهندسی‌محوری گذر کنیم و بسیاری از راه‌حل‌ها را در مسائل اجتماعی و انسانی پیگیری کنیم.

سرپرست دانشگاه علامه‌طباطبایی ادامه داد: نکته مهم دوم، تصویرسازی ملی است، به گونه‌ای که بتوانیم تصویری عقلانی، منطقی و توسعه‌محور از ایران و ایرانی را در افکار عمومی داخلی و خارجی ارائه کنیم. در عصر روایت‌ها و فراروایت‌ها این دانشگاه است که توان و مرجعیت لازم را برای تصویرسازی از بنیان‌های فرهنگی و فکری ملت دارد. بدون ایفای چنین نقشی از سوی دانشگاه، نه می‌توان از اعتبار و پرستیژ ملی دفاع کرد و نه می‌توان تعریف درستی از اهداف و منافع ملی ایران ارائه کرد. یکی از این نمونه‌ها امکان نقش آفرینی نهاد دانشگاه در توسعه مناطق گوناگون کشور و توجه به راه‌های بهبود شرایط زیست در جزایر سه‌گانه ایرانی است. 

احمدوند با بیان اینکه کوشش برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جزایر سه‌گانه یکی از ارکان پاسداری از منافع ملی است، افزود: لازم است نخست دانشگاه در راستای مسئولیت اجتماعی خود، تصویری توسعه‌محور از این جزایر، به‌سان جزء لاینفک تصویر ملی ایرانیان ارائه کند. دوم برای ساختن چنین تصویری لازم است دولت، نهادهای مدنی و بخش خصوصی چند گام مهم فرهنگی و اقتصادی بردارند تا هم حساسیت ملی را نسبت به توسعه این جزایر برانگیزانند و هم سرمایه‌گذاران را متوجه این بستر نیازمند سرمایه‌گذاری کنند. سوم نیز تکمیل این گام‌ها و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های نهفته در این جزایر مستلزم تشریک مساعی نخبگان به‌خصوص نخبگان دانشگاهی، نخبگان دولتی و نخبگان بخش خصوصی است به‌طوری که دانشگاه ریل‌گذاری کند و دولت و بخش خصوصی هم بتواند شالوده‌گذاری کند. 

وی تاکید کرد: ترسیم تصویر روشن از الزامات و بایسته‌های توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جزایر سه‌گانه ایران در خلیج فارس از یک سو، احیای مرجعیت علمی دانشگاه و از سوی دیگر، کمک فکری و راهبردی به پیشبرد گفتمان وفاق منطقه‌ای و افزایش همکاری با همسایگان در عرصه سیاست خارجی است. دانشگاه علامه‌طباطبائی با توجه به جزایر سه‌گانه و به عنوان یک موضوع دارای اهمیت ملی می‌کوشد تا نگاه علمی و کارشناسی خود را با دولت به اشتراک بگذارد. 

کوشش برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جزایر سه‌گانه، یکی از ارکان پاسداری از منافع ملی است

سرپرست دانشگاه علامه‌طباطبائی گفت: درباره جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، ما از بخش‌های تاریخی، اسنادی و حقوقی عبور کرده‌ایم، به همین دلیل ما عنوان این همایش را توسعه زیرساخت‌های اقتصادی اجتماعی و فرهنگی با هدف ارائه راهبرد و ارائه راهکارهای نسبتا عملیاتی به سیاست‌گذاران قلمداد کردیم.

وی اظهار کرد: برای ساختن تصویر توسعه‌محور، ضرورت دارد تا نهادهای علمی و فرهنگی در کنار سرمایه‌گذاران دولتی و خصوصی، گام‌های فرهنگی و اقتصادی مقدماتی را بردارند تا هم توجه ملی را جلب کنند و هم توجه سرمایه‌گذاران را به سمت این منطقه جلب کرده تا بتوانند همت سرمایه‌گذاران را معطوف به این مناطق کنند. احداث مسکن مناسب برای همه ساکنان، گسترش زیرساخت‌هایی مانند بیمارستان، خدمات شهری، مدارس و تدارک زیرساخت‌های ترابری از جمله گام‌هایی است که می‌شود برای توسعه این مناطق برداشت.

احمدوند افزود: این جزایر دارای میراث غنی است که می‌تواند محور گردشگری منطقه نیز باشد. بنابراین توسعه گردشگری فرهنگی، طبیعی و دریایی از نخستین روندهای توسعه‌ای این جزایر محسوب می‌شود. در کنار این، برگزاری جشنواره‌های فرهنگی مشترک، نمایشگاه‌های تاریخی، تورهای طبیعت‌گردی می‌تواند موجب تقویت مناسبات فرهنگی حتی با همسایگان شود. وجود مناطق آزاد هم می‌تواند بستری برای ارتباط میان کشورهای منطقه باشد و منافع اقتصادی ایران را نیز تقویت و تضمین کند. بنابراین ایجاد این مناطق هم مورد تاکید است. 

وی با بیان اینکه ایجاد مراکز علمی و تحقیقاتی رکن دیگر احیای این منطقه است، ادامه داد: این مراکز می‌تواند به اشتراک دانش و فناوری میان کشورهای حوزه خلیج فارس منجر شود تا با تحقیق و توسعه مشترک بتوانند به ارتقای اقتصادی و کاهش مشکلات زیست‌محیطی منطقه بپردازند. همچنین از آنجا که آب‌های پیرامون این جزایر مناسب پرورش ماهی و آبزیان است می‌توان ضمن تقویت صنایع دریایی، زمینه مساعدی برای توسعه فراهم کرده است.

این استاد علوم سیاسی تاکید کرد: استفاده حداکثری از ظرفیت‌های نهفته در این جزایر، مستلزم تشریک مساعی دولت و دانشگاه است. حضور این دو نهاد قدرتمند شرط توسعه این مناطق است، هرچند به‌طور طبیعی، نوع انتظاراتی که از این نهاد وجود دارد متفاوت از دانشگاه است. از دانشگاه انتظار می‌رود که با وجود چنین بستر دست ناخورده‌ای طرحی نو درانداخته و از طریق روایت علمی و توسعه‌محور، افکار عمومی نخبگان نهادهای مدنی را برای سرمایه‌گذاری اقتصادی تحریک و تشویق کند و از سوی دیگر مبانی نظری چنین توسعه‌ای را تبیین کند. از دولت نیز انتظار می‌رود که از سویی، پروژه‌های علمی و فرهنگی را حمایت کند و از طرف دیگر به تشویق سرمایه‌گذاران اقتصادی و حمایت از بخش خصوصی در این جزایر بپردازد و البته تقویت دیپلماسی عمومی و مردم‌محور را نیز در دستور کار خود قرار دهد.

وی تصریح کرد: خلیج فارس نه تنها منبع انرژی، بلکه منبع هویت خودباوری و همبستگی است و جزایر سه‌گانه می‌تواند نماد همکاری، صلح و تقویت هویت ملی و منطقه‌ای باشد. فراموش نکنیم که پیوندهای تاریخی، فرهنگی و هویتی بسیاری میان مردمان شمال و جنوب خلیج فارس وجود دارد که حتی سیاست‌های استعماری گذشته هم نتوانسته آن‌ها از یکدیگر جدا سازد.

احمدوند در پایان گفت: دنیای امروز به طور نسبی از ژئوپولیتیک به سمت ژئواکونومیک متحول شده است. در ژئواکونومیک تمرکز روی مزیت‌های رقابتی است. ما در این جزایر مزیت رقابتی بالقوه فراوان داریم ولی رقابت یا مزیت رقابتی بالفعل نداریم. ما تا نتوانیم این قوه‌ها رو به فعلیت برسانیم، نمی‌توانیم در آینده منطقه و حتی خاورمیانه جایگاه درخوری داشته باشیم. این جزایر ظرفیت بی‌نظیری از توسعه را دارند و می‌توانند بخشی از مشکلات اقتصادی ایران امروز را حل کنند و مزیت رقابتی بالفعل ما را ارتقا دهند؛ البته به شرط آنکه نگاه‌های عالمانه و اندیشمندانه مورد اعتنا قرار گیرد و از سوی اهل تصمیم و سیاست به کار گرفته شود.

کنسرسیوم دانشگاهی توسعه پایدار جزایر سه‌گانه تشکیل شود

«حسین سلیمی» نیز با اشاره به سوابق همکاری در موضوعاتی همچون تحلیل بحران‌های سیل جنوب و حادثه پلاسکو، گفت: «همایش توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه را باید به‌منزله مبنایی واقعی و ارزشمند برای ارائه ایده‌های خلاقانه به دولت در نظر گرفت. پیشنهاد ما این است که دانشگاه علامه‌طباطبائی محوریت تشکیل یک کنسرسیوم متشکل از دانشگاه‌های مختلف کشور را برای طراحی مدل توسعه پایدار جزایر سه‌گانه بر عهده گیرد و پس از تدوین طرح، این ایده‌ها به آیین‌نامه‌های اجرایی و عملیاتی تبدیل شود».

دبیر علمی همایش ملی توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه و وفاق با همسایگان افزود: «در گذشته دولت مسائل مربوط به سیل جنوب را به دانشگاه تهران واگذار کرد و گروه‌های کارشناسی متشکل از دانشگاه‌های مختلف، از جمله دانشگاه علامه‌طباطبائی، این موضوع را بررسی کردند. در حادثه پلاسکو نیز دانشگاه تربیت مدرس وظایف خاصی داشت و درباره بحران مالی دهه 90 نیز دانشگاه علامه‌طباطبائی پژوهش‌هایی را به دولت ارائه داد. امروز نیز با توجه ویژه به یافته‌های همایش توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه، می‌توان گام نخست در مسیر تشکیل کنسرسیوم توسعه‌ای جزایر سه‌گانه را برداشت. بی‌تردید اگر در ادامه همکاری و مساعدت مسئولان را همراه داشته باشیم، قادر خواهیم بود از ظرفیت‌های دانشگاه‌ها برای ایجاد مدل توسعه پایدار در این مناطق بهره ببریم».

وی با بیان اینکه در عصر کنونی مفهوم حاکمیت تغییر کرده است گفت: «در جهانی زندگی می‌کنیم که مفهوم حاکمیت به‌صورت بنیادین دگرگون شده است. گرچه در موضوع حاکمیت هم‌چنان حفظ مرزها و کنترل‌گری و مراقبت از مرزهای مشخص و جمعیت معین اهمیت دارد، باوجود این شیوه و نحوه اعمال حاکمیت و نگاه داشتن آن دگرگون شده است. امروزه دیگر حاکمیت منحصر به ممانعت از خطرات دیگران و مقابله با خطرات نمی شود، بلکه آنچه مبنایی و تعیین‌کننده است، نیل به خیر عمومی در فضای جهانی است».

سلیمی با تاکید بر اهمیت چگونه زیستن و فراهم کردن امکان و کیفیت زیست بهتر برای مردم در ذیل مفهوم حاکمیت در دوره جدید، افزود: «راجع‌به موضوع حاکمیت باید فراتر از استدلال حقوقی یا اعمال حاکمیت نظامی و سیاسی رفت و مبنا را بر این قرار داد که چگونه در جزایر سه‌گانه گونه‌ای از زیست جدید و نوعی خیر عمومی را به ارمغان آورد».

بازگشت به مبانی و نگاه علمی به مسائل؛ نَه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است

وی با اشاره به ایده محوری همایش توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه مبنی بر تعمیق حاکمیت گفت: «دیگر آن دوران که درباره تثبیت حاکمیت حقوقی و سیاسی و نظامی بحث کنیم، گذشته است. امروزه باید سخن از این بگوییم که چگونه می‌توانیم حاکمیت را تعمیق کنیم و چگونه می‌توانیم، متداوم آن را در اختیار خود داشته باشیم».

استاد روابط بین‌الملل دانشگاه علامه‌طباطبایی با یادآوری ادعاهای کشور امارات درباره جزایر سه‌گانه و همراهی بسیاری از مجامع و کنشگران بین‌المللی با خود در این باره، اظهار کرد: «دلیل اصلی این اتفاق این است که اماراتی‌ها در زنجیره اقتصاد جهانی نقش فعالانه‌ای ایفا می‌کنند و به‌نوعی حیات خودشان را با منافع دیگران و منافع نظام جهانی پیوند زده‌اند. به همین دلیل آن‌ها توانسته‌اند کشورهای دیگر را با منافع خود همراه کنند و به پشتوانه آنها دلگرم باشند».

وی با اشاره به دو مدل مناسب برای اعمال حاکمیت بر جزیره‌های دور از سرزمین اصلی، در توضیح گفت: «دو مدل پورتوریکو و گوادالوپ، مدل‌هایی مناسبی برای مدیریت جزایر سه‌گانه ایرانی در خلیج فارس به شمار می‌روند. این دو منطقه دورتر از سرزمین خودشان هستند اما بااینکه انقلاب‌ها و کنش‌هایی هم علیه سرزمین اصلی انجام شده، به‌گونه‌ای حاکمیت دولت مرکزی بر آنجاها تحمیل شده است. حتی الان هم در پاسخ به نظرسنجی‌های استقلال و جدایی، پاسخ منفی می‌دهند».

سلیمی با برشمردن الزامات شکل‌گیری توسعه در جزایر گفت: «به‌منظور شکل دادن به توسعه در جزایر سه‌گانه ایرانی در وهله اول به شکل‌گیری جامعه در این مناطق نیاز داریم. هنوز مردمانی که در جزیره زندگی می‌کنند، فاصله زیادی تا تبدیل شدن به جامعه و برخورداری از خصوصیات یک جامعه واقعی فاصله دارند.» وی افزود:‌ «تمام جوامع باید به شبکه تبدیل شوند تا به شبکه‌های بزرگتری متصل و مرتبط شوند. بدیهی است هر چه اندازه شبکه‌های اتصالی بزرگ‌تر باشد، به همان میزان نیز پایداری و تعمیق شبکه‌ها و جوامع بیشتر خواهد شد. 
وی در ادامه با استناد به مطالعات و بررسی‌های انجام شده، عوامل، زمینه‌ها و امکان‌های توسعه در جزایر سه‌گانه را به چهار حوزه گردشگری، بازارهای تجاری و ایجاد منطقه آزاد، ماهی‌گیری، و حفظ محیط‌زیست تقسیم کرد. 

دبیر علمی همایش توسعه اقتصادی و اجتماعی جزایر سه‌گانه با تاکید بر اینکه حوزه گردشگری مهم‌ترین امکان توسعه جزایر ایرانی است، افزود: «وقتی به جایگاه گردشگری کشور امارات توجه می‌کنیم، درمی‌یابیم که تقریباً دو برابر درآمد حاصل از فروش نفت ایران، درآمدزایی دارد. بنابراین مشخص است که زمینه گردشگری در این منطقه بسیار بالا است و مهم‌تر اینکه جمعیتی که در این مناطق ساکن می‌شوند و ساختاری که برای آن‌ها ایجاد می‌کنند، گواهی می‌دهد که می‌توان به گردشگری به‌مثابه یکی از مهم‌ترین مبانی توسعه پایدار در جزایر سه‌گانه توجه کرد.»
وی ایجاد و توسعه مناطق آزاد تجاری را دومین زمینه توسعه منطقه‌ای جزایر در کنار توجه به گردشگری ارزیابی کرد و گفت: «تبدیل شدن جزایر به منطقه آزاد تجاری باتوجه‌به وضعیت ترانزیتی مهم آن‌ها، به‌عنوان دومین رکن حیاتی توسعه اهمیت دارد».

سلیمی با تاکید بر مسائل زیست‌محیطی منطقه خلیج فارس و ارتباط آن با همگرایی کشورهای حاشیه خلیج فارس، تصریح کرد: «بسیاری از ناظران و تحلیلگران در کشور ما معتقدند همگرایی در منطقه خلیج فارس اجراشدنی است و این همکاری و همگرایی منطقه‌ای  ابتدا باید از همکاری‌های فنی آغاز شود و پس از آن به اقتصاد و سیاست تسری یابد. معتقدم مهم‌ترین نمود عینی همکاری‌های فنی مرتبط با جزایر، همکاری درزمینه حفظ محیط زیست خلیج فارس است. محیط‌زیست خلیج فارس به‌واسطه فاضلاب‌ها و آلودگی‌ها، وضعیتی اسفناک دارد و روشن است اگر کنسرسیونی ایجاد برای حفظ محیط‌زیست منطقه خلیج فارس ایجاد و مستقر شود، بی‌گمان جزایر ما نه‌تنها نقطه فصل نخواهند بود، بلکه تبدیل به نقطه وصل بین کشورهای مختلف می‌شوند.» 
این استاد روابط بین‌الملل همکاری محیط‌زیست در خلیج فارس را سرآغاز و مقدمه‌ای برای همکاری‌های امنیتی دانست و اضافه کرد: «اگر ما به‌دنبال مجموعه‌ای امنیتی در منطقه خلیج فارس هستیم، همکاری‌های فنی، نقطه آغاز بسیار مناسبی برای رسیدن به اهداف بزرگ‌تر و والاتر است».

کد خبر 1797038

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha