به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، فرهنگ یکی از واژه‌های پرکاربرد است که در شاخه‌های مختلف علوم انسانی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجا که فرهنگ به عنوان روح جامعه تلقی می‌شود، سیاستمداران، رهبران و صاحب‌نظرانی که با حکومت و مردم در ارتباط هستند و برای پیشبرد اهداف نظام به برنامه‌ریزی طرح‌های مختلف اقدام می‌کنند، می‌بایست به آن توجه ویژه داشته باشند. از جمله اشخاصی که مقوله فرهنگ در اندیشه و تفکرشان از جایگاه خاصی برخوردار است، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی(ره) است. ایشان به لزوم تغییر و تحول در فرهنگ استعماری و وابسته رژیم پهلوی تأکید بسیار داشتند. امام خمینی (ره) معتقدند فرهنگ مبدا همه خوشبختی‌ها و بدبختی‌های یک ملت و راه اصلاح یک مملکت اصلاح فرهنگ آن است. در حکومت اسلامی ما قائل به این هستیم که همه امور باید حول محور فرهنگ انجام شود.
بر همین اساس حجت الاسلام والمسلمین دکتر «محمد جواد نوروزی»، عضوء هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) و استاد حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان با اشاره به نگاه امام خمینی (ره) به فرهنگ گفت: سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) فرصت مغتنمی است برای تامل و بازنگری اندیشه های امام. یکی از دستاوردها و فواید این امر جلوگیری از تحریف و تفسیر به رای شدن اندیشه های رهبر کبیر انقلاب است. اندیشه های حضرت امام ابعاد گوناگونی درساحت های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، عرفانی و فردی دارد. منتهی در میان این ابعاد، بعد فرهنگی یکی از محوری ترین ابعاد اندیشه های وی است. اولین مساله در بعد فرهنگی این است که ما چه تعریفی باید از فرهنگ داشته باشیم و چرا معتقدیم که فرهنگ یکی از مهمترین ابعاد اندیشه های حضرت امام (ره) است.
"فرهنگ" یک کارخانه انسان سازی است
وی با اشاره به اهمیت و ضرورت فرهنگ از نگاه امام خمینی (ره) تصریح کرد: امام در کتاب "صحیفه نور" می فرماید: "فرهنگ" یک کارخانه انسان سازی است. فرهنگ یک سایه ای از نبوت است. آن چه از این جمله می توان استنباد کرد این است که امام معتقدند که فرهنگ منشاء سعادت و شقاوت انسان می باشد. قائدتا فرهنگ تعاریف فراوانی دارد. مثلا فرهنگ مجموعه ای از سنن، آداب و رسوم و امثال اینهاست ولی به طور مشخص مخرج مشترک بسیاری از تعاریفی که در خصوص فرهنگ ارایه شده این است که فرهنگ یک مفهوم عامی است که دارای چهار مولفه اساسی می باشد. ۱- حوزه باورها (جهان بینی) ۲- ارزش ها (مجموعه بایدها و نباید ها) ۳- هنجارها (الگوهای برگرفته از ارزش ها) و ۴- نمادها (سرود، پرچم، مشاهیر و شخصیت های علمی) که این چهار عامل اهمیت فرهنگ را نشان می دهند.
حجت الاسلام نوروزی با بیان اینکه حضرت امام خمینی (ره) فرهنگ را منشاء سعادت و شقاوت انسان می دانست تصریح کرد: همچنین می فرماید: " فرهنگ" هویت بخش انسان است، چه در سلوک فردی و چه در سلوک اجتماعی. در واقع فرهنگ آبشخور سایر ابعاد اندیشه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است و همه اینها سوار بر بعد فرهنگی اندیشه می باشند ضمن اینکه فرهنگ مبنای تربیت انسان است. امام می فرماید: قضیه تربیت یک ملت به این است که فرهنگ آن ملت صحیح باشد و سپس خطاب می کند: کوشش کنید فرهنگ اسلامی را درست کنید. بنابراین زیربنای تربیت انسان فرهنگ است.
فرهنگ اسلامی غنی ترین و مترقی ترین فرهنگ
این عضوء هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با اشاره به اینکه ما دو نوع فرهنگ داریم اظهار کرد: فرهنک صحیح یا فرهنگ اسلامی و دیگری فرهنگ ناصحیح یا فرهنگ مادی (فرهنگ الحادی یا شیطانی). لذا تبلور این گونه شناسی فرهنگ در دنیای معاصر از منظر حضرت امام (ره) این است که امروزه دو نوع فرهنگ داریم، یکی آبشخورش اسلام (فرهنگ اسلامی) و دیگری آبشخورش مدرنیته (فرهنگ غربی) است بنابراین با توجه به این نکته امام معتقدند که فرهنگ اسلامی غنی ترین و مترقی ترین فرهنگ است و می تواند جامعه را به سمت آرمان ها، اهداف و شکوفا سازی ابعاد و ساعات وجودی انسان رهنمون کند. لذا حضرت امام (ره) هم در بعد فکری و نظری و هم در بعد عملی همواره تلاش می کرد که فرهنگ اسلامی دچار انحراف یا التقاط نشود. نمونه بارز آن تالیف کتاب " کشف الاسرار" است که در قبال کتاب "اسرار هزار ساله " فردی منحرف نوشتند و دیگری فتوای قتل سلمان رشدی ملعون بود که کتاب آیات شیطانی را نوشنه است.
دکتر نوروزی در ادامه خاطرنشان کرد: بنابراین از منظر حضرت امام، فرهنگ یک جامعه همواره می تواند در معرض آسیب های مختلف قرار بگیرد لذا به دلیل وجود همین آسیب ها می طلبد که مجامع فکری، فرهنگی، سیستم های آموزسی و آحاد افراد جامعه به ویژه نخبگان برای جلوگیری از این آسیب ها و مقابله با انحرافات فرهنگی نهایت تلاش خود را بکنند که در ادبیات امروز ما از آن تعبیر به تهاجم فرهنگی می شود. بنابراین امام خمینی همواره دغدغه، هدایت و حفظ فرهنگ و باورهای دینی را داشته و اهتمام ویژه ای نسبت به ابزارهای فرهنگی مانند تبلیغات، نویسندگان و نظام آموزشی درون یک جامعه داشت لذا از منظر امام مختصات یک فرهنگ خوب و مطلوب این است که با توجه به اهدافی که فرهنگ دارد، در بردارنده یک سیستم و نظام تربیتی متناسب با ابعاد وجودی انسان در جهت رشد و تعالی باشد.
فرهنگ متعالی و خوب تضمین کننده استقلال یک جامعه است
وی با بیان اینکه دیگر ویژگی مهم فرهنگ این است که خود افزا، پویا و روز آمد باشد بیان کرد: یعنی به قدر غنا داشته باشد که در مواجهه با خرده فرهنگ ها و کالاهای فرهنگی دیگر از پویایی لازم برخوردار بوده و دارای استقلال باشد لذا دستارود یک فرهنگ خوب استقلال است و امام در مواجهه با نظام سلطه معتقدند: اگر فرهنگ اسلامی حفظ شود و اگر فرهنگ یک ملت درست شود، هیچ واهمه ای نمی شود از دشمن در ابعاد مختلف دیگر داشت. بنابراین یک فرهنگ متعالی، خوب و مطلوب تضمین کننده استقلال یک جامعه است؛ موجب می شود که افراد آن جامعه از آبشخور آن فرهنگ تغذیه کند و به تعبیر حضرت امام به معرفت صحیح دست یابد.
امام انقلاب را بر اساس عنصر "ما می توانیم" بنا کرد
این استاد حوزه با بیان اینکه یکی از عواملی که امام خمینی (ره) انقلاب را براساس آن ایجاد کرد عنصر"ما می توانیم" بود تصریح کرد: بعد از بیان مطالب فوق می توان این گونه نتیجه گیری کرد که در تاریخ معاصر بعد از ورود مدرنیته، ما شاهد چالش دو فرهنگ اسلامی و غربی بودیم که برونداد پیروزی انقلاب اسلامی، اعتلاء فرهنگ دینی و بن بستی است که در فرهنگ غرب و مدرنیته ایجاد شده و این بن بست تا امروز ادامه دارد. آن چه امروزه در غزه در جریان است، در واقع صف مقدم مواجهه دو فرهنگ شیطانی و فرهنگ دینی است؛ چرا که از نگاه حضرت امام دو گونه سیاست بر پایه فرهنگ در جامعه ظهور و بروز پیدا می کند، یکی سیاست الهی و اسلامی است که صف مقدمش را در غزه و فلسطین می بینیم و نقطه مقابل آن سیاست شیطانی مبتنی بر فرهنگ منحط غربی است که به قدری دچار ابتذال و خشنونت شده که وجدان های بیدار بشریت را در خود غرب و دانشگاهای آنها به حرکت در آورده است. بنابراین مهمترین راهبرد حفظ فرهنگ دینی نفی وابستگی فرهنگی است.
حضرت امام (ره)؛ راهبرد نجات ملت ها در استقلال فرهنگی است
این عضوء هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) اظهار کرد: حضرت امام می فرماید: قضیه تربیت یک ملت به این است که در فرهنگ آن ملت فرهنگ صحیح باشد. و امام راهبرد نجات ملت ها را در استقلال فرهنگی می داند. همچنین فرمودند: ملت عزیز ایران و سایر کشورهای مستضعف جهان اگر بخواهند از دام شیطنت آمیز قدرت های بزرگ تا اخر نجات پیدا کنند؛ چاره ای جز اصلاح فرهنگ و استقلال آن ندارند لذا این نشان دهنده این است که فرهنگ در درون جامعه در هر سطحی که است، می تواند متعالی تر باشد، می تواند بهبودی بیشتری پیدا کند و منشاء استقلال یک جامعه باشد.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد تا خداوند توفیق آشنایی ملت ما و مستضعفین جهان را با فرهنگ غنی اسلامی که مبتنی برعقلانیت، انسانیت، آزادی، فطرت و معنویت است را عنایت کند تا عاملی در جهت بیداری ملت ها و گامی برای نیل جامعه به افق تمدن نوین اسلامی و عصر ظهور باشد.
نظر شما