خبرگزاری شبستان؛ گروه دین و اندیشه: به مناسبت فرارسیدن سالروز ولادت نهمین اختر تابناک امامت حضرت جوادالائمه خبرگزاری شبستان در نوشتاری به بررسی جایگاه و اهمیت حرز امام جواد(ع) و شرایط نگهداری آن پرداخته است.
شهرت و جایگاه حرز امام جواد(ع)
به گفته شیخ عباس قمی، حرز امام جواد(ع) نزد شیعه مشهور است.[۱] گفته شده در میان حرزها و دعاهای مأثور از اهل‌بیت(ع) برای دفع بلاهای زمینی و آسمانی، حرز امام جواد(ع)، مشهورترین و معتبرترین حرز به شمار می‌رود.[۲] در برخی منابع آمده که به همراه داشتن حرز امام جواد در میان شیعیان و ایرانیان چنان متداول و مشهور شده که در فارسی «حرز جواد کسی بودن» یا «حرز جواد خود کردن» به معنای پیوسته همراه با او بودن، مَثَل شده است.[۳]
نقل شده مأمون تا زمانی که حرز امام جواد(ع) را به همراه داشت، در جنگ با دشمنانش پیروز می‌شد و آسیبی نمی‌دید؛ از جمله با اهل روم جنگ کرد و بر آنان پیروز شد و غنائم بسیاری نیز به دست آورد.[۴]
گفته شده عالمان شیعه به خواندن و همراه داشتن این حرز سفارش کرده‌اند.[۵] آیت‌الله بهجت بارها به همراه داشتن این حرز برای در امان ماندن از بلاها و بیماری‌ها، دفع چشم‌زخم، باطل شدن سحر، درمان خواب‌های پریشان و دفع آزار شیاطین و جن‌ها سفارش کرده‌اند.[۶] از آیت‌الله بهاءالدینی نقل شده است که گفت دیدم فردی با سنگی بر سر فرد دیگری زد؛ ولی چون آن فرد حرز امام جواد به همراه داشت، اتفاقی برایش نیفتاد و آسیبی ندید.[۷]
ماجرای حرز
حرز امام جواد(ع)، دعایی است که امام جواد(ع) برای سالم ماندن از بلاها و ناخوشی‌ها با آداب خاصی برای مأمون عباسی نوشته است. این حرز ضمن ماجرایی که حَکِیمَه دختر امام جواد از ام فضل دختر مأمون و همسر امام جواد نقل کرده، آمده است. طبق این نقل، حکیمه پس از شهادت امام جواد(ع) برای عرض تسلیت نزد ام فضل رفته بود که از ویژگی‌های اخلاقی امام جواد سخن به میان آمد و ام فضل داستان شگفتی برای حکیمه خاتون تعریف کرد. روزی زنی نزد ام فضل آمد و خود را همسر امام جواد(ع) معرفی کرد. ام فضل عصبانی شد و برای شکایت نزد پدرش رفت. مأمون که مست بود، از شنیدن این خبر بسیار خشمگین شد و شمشیر به دست سراغ امام رفت و او را با ضربات شمشیر قطعه قطعه کرد. فردای آن روز، هنگامی که مأمون از حالت مستی بیرون آمد، ام فضل قضیه کشتن امام را به مأمون گفت و مأمون از این سخن متحیر و بیهوش شد. مأمون برای اطمینان از این خبر خادم خود، یاسر، را نزد امام جواد فرستاد. یاسر با بشارت، خبر سلامتی امام را برای مأمون آورد. مأمون خادم خود را به همراه ۲۰ هزار دینار و اسبش به عنوان پیشکش به سوی امام فرستاد. امام به یاسر فرمود آیا میان ما و مأمون عهدی بود که با شمشیر به من حمله کند؟ آیا او نمی‌داند که من یاری‌رسان و حافظی دارم که میان من و او مانع می‌شود. یاسر برای مأمون بخشش طلب کرد و پس از آن، امام به همراه یاسر و دیگر مردم نزد مأمون رفتند. مأمون امام را نزد خود نشاند و به صحبت با یکدیگر مشغول شدند. سپس امام به مأمون فرمود من از شر این مردم بر تو ایمن نیستم. نزد من دعایی است که با آن خود را محافظت کن و از شرور و بلاها و ناخوشی‌ها درامان باش. با این دعا اگر با سپاه روم و تُرک مواجه شوی و تمام مردم زمین بر علیه تو گردهم آیند، به اذن خدا نمی‌توانند بر تو پیروز شده و غلبه کنند. مأمون دعا را از امام درخواست کرد. مأمون صبح روز بعد، یاسر، خادم خود را نزد امام جواد(ع) فرستاد. امام به دست خط حرز را بر پوست آهویی نوشت و به یاسر داد تا به مأمون برساند.[۸]
منابع و اعتبار حرز امام جواد(ع)
حرز امام جواد را سید بن طاووس در کتاب مُهَج الدَّعَوات[۹] و الاَمان مِنْ اَخْطار الاَسْفار و الاَزْمان[۱۰] از اَبونَصْر هَمْدانی از حَکِیمَه دختر امام جواد نقل کرده است. ابن طاووس در کتاب الامان، این حرز را از کتاب «مُنْیَةِ الدَّاعِی وَ غُنْیَةِ الْوَاعِی» اثر شیخ علی بن عبدالصمد تمیمی نقل کرده[۱۱] ولی در کتاب مهج الدعوات نام کتاب را نبرده و صرفاً نام علی بن عبدالصمد را ذکر کرده است.[۱۲] این حرز را علامه مجلسی در بحار الانوار در باب حرزهای پیامبر(ص) و ائمه(ع)[۱۳] و عبدالله بحرانی اصفهانی، محدث و متکلم امامیه (درگذشت ۱۱۴۸ق) در کتاب عوالم العلوم و المعارف[۱۴] و علی احمدی میانجی در مکاتیب الائمه(ع)،[۱۵] همگی از مهج الدعوات نقل کرده‌اند.
ماجرای حرز به عنوان معجزه‌ای از امام جواد(ع) در الخرائج و الجرائح اثر قًطب‌الدین راوَنْدی (درگذشت ۵۷۳ق)،[۱۷] کتاب عیون المعجزات اثر حسین بن عبدالوهاب، از محدثان قرن پنجم هجری،[۱۸] مدینة معاجز الائمه الاثنی عشر اثر سید هاشم بحرانی[۱۹] و کتاب مُنْتَهَی الآمال اثر شیخ عباس قمی[۲۰] نیز نقل شده؛ ولی متن حرز ذکر نشده است.
علی بن عیسی اِرْبِلی (درگذشت ۶۹۲ یا ۶۹۳ق) در کتاب کشف الغمة اصل ماجرا را بدون اشاره به حرز نقل کرده و آن را به دلایلی ساختگی دانسته است. از نظر اربلی، امام جواد(ع) در مدینه ساکن بود؛ اما مأمون در مدینه نبود تا دخترش به او شکایت کند. از سوی دیگر، امام در بغداد از دنیا رفت و همسرش نیز همراه او بود؛ اما خواهرش در مدینه بود. پس چطور همسر امام را ملاقات کرده است؟[۲۱] علامه مجلسی با اشاره به نقدهای اربلی، همه آنها را قابل دانسته و گفته است با این اشکالات و صرف استبعاد، نمی‌توان خبر مشهوری را که در همه کتاب‌ها نقل شده، رد کرد.[۲۲]
برخی سند این حرز را صحیح و معتبر شمرده‌اند؛[۲۳] اما برخی با بررسی سندی و متنی حرز، سند را ضعیف و متن آن را ساختگی دانسته و انتساب آن به امام جواد(ع) را رد کرده‌اند.[۲۴]
آداب و شرایط استفاده از حرز امام جواد(ع)
سید بن طاووس نقل کرده که امام جواد(ع) متن حرز را روی پوست آهویی از سرزمین تِهامَه نوشت و به خادمِ مأمون سفارش کرد که به مأمون بگوید که برای این دعا، جعبه‌ای از نقره بسازد و کلماتی که در آخر حرز بیان کرده، بر روی آن بنویسد. در ادامه آمده است که هرگاه مأمون خواست آن را بر بازوی خود ببندد، وضوی کامل گرفته، چهار رکعت نماز بخواند؛ در هر رکعت پس از حمد، هفت مرتبه هر یک از آیة الکرسی، آیه شَهِدَالله (آیه ۱۸ سوره آل‌عمران)، سوره شمس، ضحی، لیل و توحید بخواند. هنگامی که نماز تمام شد، در سختی‌ها و مشکلات آن حرز را بر بازوی راست خود ببندد.[۲۵] بر همین اساس، برخی عالمان سفارش کرده‌اند که حرز بر روی پوست آهوی مخصوص نوشته و بر بازوی دست راست بسته شود.[۲۶] از آیت‌الله بهجت نقل شده که خاصیت این حرز در صورت بستن به بازو است.[۲۷]
از جمله شرایط دیگر حرز در متن روایت، این است که ماه در برج عقرب نباشد.[۲۸] به گفته شیخ عباس قمی، هنگام بستن حرز به بازو نباید ماه در برج عقرب باشد؛[۲۹] اما برخی این شرط را جزو شرایط زمان نوشتن حرز برشمرده‌اند.[۳۰] رو به قبله بودن و استفاده از قلم و جوهر و کاغذ ساخته دست مسلمانان، از دیگر آداب و شرایط این حرز شمرده شده است.[۳۱]
فواید و آثار
با توجه به متن حرز، آثاری برای این حرز بیان کرده‌اند؛ آنها عبارت‌اند از:
درامان ماندن از شرور، بلاها، مشکلات و ناخوشی‌ها
در امان ماندن از هر چیزی که می‌ترسد
دور شدن نگاه و زبان سوء دشمن
دفع شرور و ستم و ضررهای مردم و حاکمان، شیاطین و جنیان و غولان،
دفع چشم‌زخم،
دفع سحر و جادو،
حفظ از فریب و دشمنی و حیله
حفاظت از جراحت و فساد و غرق شدن، هلاکت و شکست خوردن
حفظ آبرو
حفظ از قتل و انتقام
حفظ از بیماری و ناخوشی و آزار و اذیت
حفظ از فقر و گرسنگی و عطش
حفظ از وسوسه
حفظ از نقصان در دین و معیشیت در زندگی.[۳۲]
این حرز برای دفع حسادت، رفع اختلاف زن و شوهر و درمان ترس نیز توصیه شده است.[۳۳]
حرز امام جواد در چه صورتی اثرگذار می شود؟
استاد احمد عابدی ضمن تبریک میلاد امام جواد(ع) اظهار داشت: شافعی در کتاب الحیوان جائز خود می گوید که قبر امام جواد(ع) و امام موسی کاظم(ع) در بغداد پادزهر هر دردی است.
وی با تصریح به اینکه همه امامان شیعه حرز دارند، افزود: یکسری حرزهایی از ائمه(ع) نقل شده است مانند حرز حضرت زهرا، حرز یمانی منسوب به امیرالمومنین(ع)، حرز حضرت خدیجه و… در این میان حرز امام جواد(ع) از معروفیت بیشتری برخوردار است.
استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: «ورد» به معنای آن است که یک آیه قرآن یا سوره ای را فردی مرتب بخواند، اما «حرز» در معنای لغوی یعنی ذکر یا دعا یا شیء که انسان برای محافظت از چشم زخم یا دشمن یا خطر همیشه همراه خود دارد؛ تنها حرز گاهی ذکر خدا و گاهی یک شیء است اما اگر فقط دعا بود به آن«تعویذ » می گویند.
وی ابراز داشت: حرز امام جواد به قدری در تاریخ معروف است که وقتی دو نفر با هم رفیق باشند و از یکدیگر جدا نشوند می گویند گویا این حرز جواد دیگری است چون همه مردم اعم از شیعه و سنی، حرز امام جواد(ع) را همراه خود داشتند.
عابدی داستان حرز امام جواد(ع) را اینگونه می گوید: حرز امام جواد در اصل اینگونه است که امام جواد با دختر خلیفه ازدواج کرده بود که البته زن خوبی نبود و امام جواد را اذیت می کرد. روزی ام عیسی گفت که زنی نزد من آمد و احوالپرسی کرد و گفت که من زن امام جواد هستم. ام عیسی خیلی ناراحت می شود و نزد مامون می رود و به پدرش می گوید که امام جواد ازدواج کرده است، مامون ناراحت شده و با شمشیر به خانه امام جواد می رود و شروع به شمشیرزدن می کند ام عیسی بنا به گریه می گذارد و اظهار ندامت می کند بعد مامون در حال مستی بود و بر می گردد و ام عیسی هم به خانه نمی آید فردا صبح وقتی مامون به هوش می آید، ام عیسی به او می گوید تو فرزند رسول خدا را کشتی.مامون ناراحت می شود و می گوید که ننگ ابدی را برای خاندان خود خریدیم. دستور می دهند که دنبال تشییع جنازه باشید. خادمی می آید و می گوید من از نزد امام جواد می آیم. اینها تعجب کرده و می بینند که امام جواد سالم است. یاسر به امام جواد می گوید که یابن رسول الله این لباس که پوشیدی به من بده که برای کفن خود داشته باشم. امام وقتی لباس را از تن خود در می آورد می بیند هیچ آثاری از زخم به تن ایشان نیست. امام جواد می فرماید من حرزی همراه خود دارم. مامون می گوید آن حرز را به من بده و امام جواد آن حرز را به مامون می دهد. شروع حرز از همینجاست.
وی افزود: این خط هایی که در حرز امام جواد(ع) دیده می شود در حقیقت نام خداوند است و لذا باید با قلم مسلمانی نوشته شود و لذا اگر با خودکار و خودنویس نوشته شود، اثر ندارد چون نوک آنها فلز ساخت کفار است و لذا حتما باید با مداد یا نی های ساخت مسلمانان نوشته شود و نیز جوهر آن باید از مسلمان باشد.
استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: حتی کاغذ آن باید مسلمانی باشد مثلا این کاغذهای کاهی ساخت داخل است اما کاغذهای سفید ساخت کفار است و لذا اثر نمی کند بنابراین هم قلم، هم مرکّب و هم کاغذ باید ساخت مسلمان باشد.
وی در مورد آداب نوشتن حرز امام جواد(ع) نیز گفت: اولا باید با وضو و رو به قبله نوشته شود و این حروف و اعداد دقیقا درست نوشته شود. برخی از این حرزها را روی انگشتر و پارچه و کاغذ می نویسند گاهی هم به پیشانی می نویسند مخصوصا برای کودکان. عجیبتر اینکه وهابی ها به اسم «الرقیه و الطمائم» کتابی در این باب نوشتند و با اینکه حرز را شرک می دانند اما حرز امام جواد و امام علی را قبول دارند و می کویند شرک نیست بلکه توحید است.حتی پاسکال همواره حرز امام جواد(ع) را همراه خود داشته است.
برخی سوالات متداول و مهم درمورد حرز امام جواد(ع)
1.آیا نماز حرز امام جواد واجب است؟
نماز حرز امام جواد(ع) واجب نیست . اما باتوجه به اینکه حرز کبیر امام جواد (ع) تنها بعد از خواندن نماز فعال می شود ( در قسمت نیت اسم شخص و اسم مادر ذکر می شود ) بهتر است برای بهره‌مند شدن از خواص آن براساس آن‌چه در حدیث امام جواد (ع) آمده‌است نماز آن را بخوانید. بنابراین توصیه می‌شود که حتما این نماز را ادا نمایید. این در حالی است که برای حرز صغیر امام جواد (ع)، نیازی نیست نمازی به جا آورید.
2.فقط آیه اول آیت الکرسی کافیست یا هر 3 آیه باید خوانده شود؟
تنها یک آیه کافی هستش.
3.نایب گرفتن برای نماز حرز امام جواد ع مشکلی دارد؟
خیر ، درر صورتیکه توانایی خواندن نماز را ندارید می توانید برای خواندن نماز حرز نائب بگیرید.
* البته پیشنهاد ما خواندن نماز توسط صاحب حرز هستش
4.آیا حرز حتما باید روی پوست آهو باشد؟
طبق روایت بله ، پیشنهاد شده روی پوست آهو باشد البته علت این مورد احتمالا بخاطر نبود کاغذ در آن زمان بوده
بصورت کلی حرز روی کاغذ ساده یا سایر پوست ها مثل پوست بز هم موثر هستش مهم متن حرز هستش
5. آیا حرز باید حتما داخل محفظه نقره باشد؟
طبق روایت بله ، پیشنهاد شده داخل محفظه نقره باشد و روی محفظه نقره تیکه آخر حرز " دعای مشهور " حک شده باشد
در صورتیکه تیکه آخر حرز هم کامل روی پوست نگارش شده باشد بدون نقره هم موثر هستش
( در مجموعه ما حرز بصورت کامل روی پوست نگارش می شود )
6. آیا آداب حرز بصورت کامل رعایت می شود؟
مطمئنا بله، در مجوعه ی ما آداب بصورت کامل با دقت بسیار بالا رعایت می شود تنها نماز را باید صاحب حرز بخواند تا حرز به نام ایشان فعال شود
7.آیا حرز به اسم شخص نگارش می شود؟
خیر ، طبق روایت اصلی احتیاج به نوشتن به اسم شخص نیست و فقط جهت تبلیغات سایر فروشگاه ها می باشد
حرز تنها زمانی به اسم شخص ثبت و فعال می شود که نماز را بجا بیاورد و در قسمت نیت نماز اسم خود و اسم مادرشان را ذکر کند
8. از کجا پوست آهو را تشخیص دهیم؟
پوست آهو به هیچ عنوان قابل تشخیص نمی باشد و از لحاظ بافت بسیار به پوست بز شباهت دارد
پوست آهو تنها توسط افراد متخصص از روی رنگ ، بو ، بافت و.... یا از طریق مراجعه به آزمایشگاه قابل تشخیص می باشد.
( مجموعه حرز آنلاین پوست آهو را از افراد متخصص تهیه کرده و تضمین اصالت را به مشتریان خود می دهد )
9. آیا حرز امام جواد باید همیشه همراه ما باشد ؟
بله ، به علت اینکه حرز به معنای حفاظت از بلایا می باشد همیشه همراه شخص باشد تا ان شاءالله از آثا حرز بهره مند باشد و از بلایا با عنایت خداوند متعال در امان بماند
10. از کجا تشخیص دهیم آداب رعایت می شود؟
مسلما به هیچ عنوان مشخص نمی شود چه کسی در چه شرایطی کتابت حرز را انجام می دهد اما از آنجاییکه مجموعه حرزآنلاین دارای نماد و مجوز می باشد و رضایت و حاجت روایی بسیاری از شمارو در اپلیکیشن اینستاگرام قرار داده ایم می توانید با خیالت راحت حرز را تهیه کنید.
11. در مواقع شرعی یا موقع رفتن به سرویس بهداشتی باید حرز را خارج کنیم؟
خیر ، همراه داشتن در سرویس بهداشتی مشکلی ندارد ، اما در صورتیکه قادر به خارج کردن حرز از خود هستید پیشنهاد می شود قبل رفتن به سرویس حرز را از خود جدا کنید.در زمان مشکلات شرعی در صورتیکه حرز اگر داخل چرم باشد مشکلی ندارد.
12. برای نوشتن حرز باید از زعفران و گلاب استفاده شود؟
خیر ، در مورد نوع قلمی که برای نوشتن حرز امام جواد باید استفاده شود در این روایت هیچ سخنی نیست . زعفران و گلاب فقط سلیقه ای هست . البته نوشتن با گلاب و زعفران به علت چرب بودن پوست آهو امکان پذیر نیست .
13. حرز ها چند روزه آماده می شوند؟
سفارش ها برای تهران تقریبا 3 روز و سفارش به شهرستان ها حداکثر تا 7 روز می باشد .
*البته با توجه به اینکه حرز ها بصورت سفارشی و با وسواس و رعایت آداب کتابت می شوند امکان دارد چند روزی با تاخیر ارسال شوند .
14. آیا حرز چاپی هست تاثیر دارد؟
بله ، طبق تجربه ی چندین ساله ی ما حرز چاپی هم موثر هستش اما بهتره جهت بهره مندی از تمام خواص ، حرز را بصورت دستنویس تهیه فرمایید
15-آیا حرز باید فقط بصورت بازوبند استفاده گردد؟ یا بصورت گردن آویز هم میشه؟
طبق فرمایش ایت الله بهجت :« حرز امام جواد علیه‌السلام باید به بازو بسته شود و خاصیت آن، (خصوصا برای باطل‌کردن سحر وطلسم) فقط در صورت بسته‌شدن به بازو است.» اما در صورتیکه قادر به بستن به بازوی دست راست نیستین می توانید بصورت گردن آویز هم استفاده کنید
پی نوشت ها:
- قمی، منتهی الامال، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۱۷۸۱.
- شفیعی، آثار و برکات دعا، ۱۴۰۰ش، ص۱۹۸؛ «علما و حرز امام جواد(ع)»، وبگاه مؤسسه اسم اعظم.
- طباطبایی، «حرز»، ص۱۳؛ شفیعی، آثار و برکات دعا، ۱۴۰۰ش، ص۱۹۸.
- سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۱ق، ص۳۹.
- شفیعی، آثار و برکات دعا، ۱۴۰۰ش، ص۱۹۹؛
- نگاه کنید به: «خواص حرز امام جواد علیه السلام»، مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت.
- شفیعی، آثار و برکات دعا، ۱۴۰۰ش، ص۱۹۹.
- نگاه کنید به: سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۱ق، ص۳۶-۳۸؛ سید بن طاووس، الامان من اخطار الاسفار و الازمان، ۱۴۰۹ق، ص۷۴-۷۷؛ ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، مکتبة الداوری، ص۱۲۴-۱۲۹.
- سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۱ق، ص۳۶-۴۲.
- سید بن طاووس، الامان من اخطار الاسفار و الازمان، ۱۴۰۹ق، ص۷۴-۸۱.
- سید بن طاووس، الامان من اخطار الاسفار و الازمان، ۱۴۰۹ق، ص۷۴.
- سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۱ق، ص۳۶.
- مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۱، ص۳۵۴-۳۶۱.
- بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم و المعارف، ۱۴۱۳ق، ج۲۳، ص۲۳۹-۲۴۹.
- احمدی میانجی، مکاتیب الائمه(ع)، ۱۴۲۶ق، ج۵، ص۴۱۳-۴۲۱.
- سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۱ق، ص۴۱.
- راوندی، الخرائج و الجرائح، ۱۴۰۹ق، ج۱،ص۳۷۲-۳۷۵.
- ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، مکتبة الداوری، ص۱۲۴-۱۲۹.
- بحرانی، مدینة معاجز، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۳۵۹-۳۷۲.
- قمی، منتهی الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۱۷۷۷-۱۷۸۱.
- اربلی، کشف الغمة، ۱۳۸۱ق، ج۲، ۳۶۵ و ۳۶۶.
- مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۰، ص۷۲.
- شفیعی، آثار و برکات دعا، ۱۴۰۰ش، ص۱۹۹.
- اثباتی، «تحلیل و بررسی حرز منسوب به امام جواد علیه السلام»، ص۲۹و۳۰.
- سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۱ق، ص۳۸.
- نگاه کنید به: نگاه کنید به: «خواص حرز امام جواد علیه السلام»، مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت؛ شفیعی، آثار و برکات دعا، ۱۴۰۰ش، ص۱۹۹.
- محمدی ری‌شهری، زمرم عرفان، ۱۳۸۹ش، ص۲۱۹ و ۳۹۹.
- سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۱ق، ص۳۹.
- قمی، منتهی الآمال، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۱۷۸۱.
- «آداب، خواص و تهیه حرز امام جواد(ع)»، وبگاه راسخون.
- «آداب، خواص و تهیه حرز امام جواد(ع)»، وبگاه راسخون؛ «آداب نوشتن و خواص حرز امام جواد(ع)»، خبرگزاری شفقنا.
- نگاه کنید به: سید بن طاووس، مهج الدعوات و منهج العبادات، ۱۴۱۱ق، ص۳۶-۴۲؛ سید بن طاووس، الامان من اخطار الاسفار و الازمان، ۱۴۰۹ق، ص۷۴-۸۱؛ شفیعی، آثار و برکات دعا، ۱۴۰۰ش، ص۱۹۸.
- «خواص حرز امام جواد علیه السلام»، مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت.
منابع: ویکی شیعه
نظر شما