باور به قیامت انسان را در دوراهی های انتخاب بیمه می کند

به گزارش خبرنگار شبستان، آیت الله مجتبی تهرانی، مدرس اخلاق و فقیه عالی قدر جهان تشیع، چهارشنبه 13 بهمن در هشتمین جلسه از سری جدید سلسله درس های اخلاقی خود با موضوع قیام امام حسین و بررسی مسائل اخلاقی آن گفت: همان طور که گفته شد دو عامل درونی و بیرونی در انسان باعث می شوند که انسان راه دست یافتن به سعادت جاودان را گم کند و فریفته دنیا شود.
وی افزود: همین طور از اثرات دنیا و جاوه های آن در انسان سخن به میان آمد و شبهه بی اختیار بودن انسان در مقابل دنیا پاسخ داده شد. گفتیم که دنیا دو زبان دعوت و عبرت دارد و اگر به زبان عبرت آن گوش فرا دهیم، به راه صحیح خوشی دائم و جاودانگی راه می یابیم.
آیت الله تهرانی با اشاره به کلامی صدرالمتألهین گفت: ملاصدرا می گوید: دلیل این که انسان به دنیا رومی آورد، این است که لذات و تنعمات دنیا نقد است، اما لذات و تنعمات اخروی نسیه. البته در این جا منظور از لذات، آن دسته هستند که نفسانی هستند، چه در مورد دنیا و چه در مورد آخرت مانند باغ و حور وقصور و...؛ و الّا انسان می تواند در همین دنیا از لحاظ معنوی به اوج لذت دست یابد.
این مدرس اخلاق ادامه داد: صورت منطقی این قضیه به این شکل است که در صغری می گویند: لذات دنیوی نقد است و لذات اخروی نسیه؛ در کبری می گویند: هر نفدی بهتر از نسیه است؛ و در نهایت نتیجه می گیرند: پس لذات دنیوی بهتر از لذات اخروی است.
وی با اشاره به پاسخ ملاصدرا به شبهه فوق گفت: ملاصدرا توضیح می دهد که صغرای قیاس فوق را قبول داریم اما کبرای آن را نه. زیرا هنگامی هر نقدی بهتر از نسیه است که هر دو از نظر کمی و کیفی با هم برابر باشند. به عنوان مثال اگر جنسی را نقدا از شما 10 تومان بخرند، اما به صورت نسیه 20 تومان و شما بدانید که قطعا این نسیه به دست شما خواهد رسید و قیمت این جنس نیز تغییری پیدا نمی کند، دیگر این نقد بهتر از نسیه نیست.
آیت الله تهرانی با بیان این که اگر این قیاس را بپذیریم، نظام زندگی از بین می رود، گفت: انسان ها در کسب و کار و کشت و زرع خود همیشه بر خلاف این قیاس عمل می کنند و نسیه را بهتر از نقد می دانند. به عنوان مثال در کشت وزرع 10 من گندم را به خاک می سپارند تا 100 من گندم در آینده به دست آورند و هیچ کس آن ها را ملامت نمی کند، زیرا این نسیه بهتر از نقد است.
این مدرس اخلاق با استفاده از آیات و روایات گفت: تعبیری مشهور وجود دارد که می گوید: الدنیا مزرعة الاخره. گرچه در روایات عین این مضمون نیامده، اما روایات بسیاری قریب به این مضون وجود دارد. مثلا امیرالمومنین می فرماید: العمل الصالح حرث الاخرة؛ یعنی عمل صالح کشت آخرت است. این گونه روایات نشان می دهد اعمال صالح انسان مانند همان کشت و زرعی است که به امید سود بیشتر انجام می شوند و انسان نقد را به امید نسیه بهتر کنار می گذارد.
وی ادامه داد: همان طور که در جلسات گذشته به آن اشاره شد، مشکل اصلی این جاست که انسان قیامت را باور ندارد وگرنه اگر این باور در انسان رسوخ پیدا کند که قیامت سرایی است که به تعبیر قرآن در آن هرچه نفس اشتها دارد و چشم ها از آن لذت می برند، وجود دارد و انسان در آن جاویدان است، دیگر دلیلی ندارد انسان لذت زودگذر دنیا را رها نکند، زیرا در نتیجه این باور، انسان در دوراهی های زندگی بیمه می شود و بهترین را انتخاب می کند؛ اما انسان می ترسد نکند وعده های الهی دروغ باشد.
آیت الله تهرانی تصریح کرد: حال اگر به کلام علی(ع) دقت کنیم که می فرماید همه چیزهای آخرت بزرگ تر از آن است که شنیده اید، جریان واضح تر می شود. حقیقت این است که باورمان نشده است که خداوند خریداری است که بهترین سود را می دهد. همین است که در روایت آمده است کسی که به قیامت یقین داشته باشد، از دنیا روگردان می شود.
وی با اشاره به روایتی از امیرالمومنین(ع) ادامه داد: در روایت آمده است علی(ع) کمتر زمانی بوده که به منبر برود و سخنانی با این مضامین نفرماید: ای مردم بیهوده آفریده نشده اید و به خودتان واگذار نشده اید. دنیا در چشم شما بزرگ جلوه کرده در حالی که اگر در این دنیا به بیشترین لذات هم برسید به اندازه کمترین لذات آخرت نیست.
این مدرس اخلاق افزود: ملاصدرا در ذیل این روایت می گوید: انسان می بیند انجام واجبات و ترک محرمات زحمت دارد و به همین دلیل آن ها را کنار می گذارد. در این زمینه به روایتی از امام رضا(ع) اشاره می کنیم. ایشان به هشام می فرماید: عاقل به دنیا و اهلش نگاه می کند و می بیند به دست آوردن دنیا سختی دارد و به آخرت نگاه می کند و می بیند به دست آوردن آن هم مشقت دارد. عاقل کسی است که مشقت را برای به دست آوردن لذت جاودان تر تحمل می کند.
آیت الله تهرانی تأکید کرد: تعارف نداریم. حقیقت این است که دنیا باورمان نیامده است. وعده الهی را قبول نداریم. تنها احتمال وجود قیامت را می دهیم که آن هم فایده ای ندارد. در نتیجه به سمت لذات دنیوی که با نفسانیات ما هم سوست می رویم و به راهی که عقل و وحی به ما نشان می دهد، رو نمی آوریم.
وی با اشاره به وصیت های امام حسن مجتبی(ع) در آخرین لحظات عمر شریفشان به جناده گفت: امام حسن (ع) می فرماید: برای سفر خود آماده باش و توشه خود را به دست آور قبل از آن که اجل تو فرا برسد. تو دنیا را می طلبی و مرگ در پی توست. اندوه روزی را که نیامده بر روزی که هستی بار نکن. بیش از قوت خود هرچه جمع کنی خزینه دار دیگران هستی. بدان که در حلال دنیا حساب، در حرام آن عقاب و در شبهات آن عتاب است؛ پس بیرون شو از ذلت معصیت خدا به سوی عزت او.
پایان پیام/