آنچه محمد (ص) را از دیگران متمایز می کند؟

حجت الاسلام قاسم خانجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ضمن تبیین برخی از ویژگی های خاص پیامبر اعظم (ص) به خبرنگار شبستان گفت: پیامبر اعظم اسلام در زندگی خود از تولد تا رحلت ویژگی و اختصاصات (خصوصیات) ویژه ای داشتند که مخصوص ایشان بود و چه پیش از اسلام و چه پس از ظهور اسلام تا رحلت پیامبر و در برخی موارد تا ابد و تا قیامت در هیچ انسانی دیگری این ویژگی ها مشاهده نشده و نمی شود. به دلیل وجود چنین ویژگی هایی کتب و تالیفاتی نیز در این زمینه با عنوان خصائص النبی یا اختصاصات پیامبر یا ویژگی های خاص پیامبر نگارش یافته که برخی ازآنها نیز از منابع و ماخذ اولیه در تاریخ اسلام شمرده می شوند چرا که در قرن سوم و چهارم هجری نوشته شده اند.
پیش از بعثت نیز ویژگی های خاصی داشت
وی افزود: برخی از خصائص پیامبر مربوط به شخصیت خود حضرت است و پیش از مبعوث شدن به رسالت و قبل از اسلام نیز این خصوصیات در وجود ایشان بروز و ظهور داشته و مردم شاهد آن بوده اند. حتی در برخی موارد حضرت به این خصایص مشهور بوده است البته برخی از این ویژگی ها لزوماً مختص به پیامبر نیست و ممکن است در آن روزگار یا در زمانهای بعد، در میان برخی مومنان، موحدان یا در میان حنفاء (پیروان آیین توحید) که یکتاپرست بودند عده ای چنین خصوصیاتی را دارا بوده باشند اما در عین حال این ویژگی ها در زندگی پیامبر نقل شده و امروز برای ما قابل تبعیت پیروی و درس آموزی است.
حجت الاسلام خانجانی با اشاره به اینکه این دسته از خصوصیات و ویژگی های خاص رسول خدا (ص) می تواند در الگودهی و عبرت آموزی بسیار مفید باشد تصریح کرد: این بخش از صفات حضرت در الگوگیری نقش مهمی دارد چرا که بخش دوم صفات اختصاصی رسول الله (ص) صفاتی هستند که شخص پیامبر در آنها دخالتی نداشتند، بلکه خصایصی بوده است که خداوند آنها را به پیامبر اعطا کرده یا از حضرت خواسته است که اینگونه باشند. بنابراین برخی ویژگی ها، ارتباطی به عطای خداوند یا دین اسلام نداشته است و پیش از اسلام نیز پیامبر آنها را دارا بودند اما برخی اختصاصات پس از اسلام و از جانب خداوند به ایشان اعطا شد که برخی از آنها در این دنیا و برخی مربوط به آخرت و قیامت است.
کودک بود اما با روحیه آزادگی و آزاد منشی !
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی های حضرت که در گزارش های تاریخی از زمان شیرخوارگی و کودکی پیامبر منعکس شده، روحیه آزادگی حضرت است. پیامبر اسلام به هیچ وجه حاضر نبودند که میان ایشان و همسالانشان تمایز و تبعیضی وجود داشته باشد. حتی در گزارشی که به شکل مشخص درباره فرزندان حلیمه سعدیه (دایه پیامبر) نقل شده؛ آمده است که ایشان نقل می کنند وقتی محمد (ص) در خانه ما بود، اگر مادر میان ما و محمد (ص) تبعیض قایل می شد به عنوان مثال غذایی که به او می داد بیشتر از غذای ما بود یا متفاوت بود یا اگر برای خواب او محل بهتری را در نظر می گرفت یا حتی رسیدگی ویژه ای نسبت به او داشت که محمد(ص) متوجه این تمایز و تبعیض می شد در همان زمان طفولیت اعتراض می کرد.
اجازه نمی داد بدنش در معرض دید قرار بگیرد
حجت الاسلام خانجانی خاطرنشان کرد: این در حالی است که آنها فرزندان واقعی حلیمه بودند و حلیمه نسبت به پیامبر تنها نسبت دایگی داشت و می توان گفت جز شیردادن و امور لازم در این حد، وظیفه دیگر در رابطه با پیامبر نداشت اما در عین حال شاید به دلیل معجزات و کراماتی که از این کودک دیده بود یا برکاتی که طبق اقوال تاریخی با حضور او در خانه حلیمه به وجود آمده بود توجه ویژه ای به محمد (ص) داشت و پیامبر نسبت به این توجه ویژه و تبعیض اعتراض می کرد.
وی افزود: براساس برخی گزارشها در همان زمانی کودکی اگر می خواستند لباس ایشان را تعویض کنند و تعویض لباس به گونه ای بود که بدن حضرت در معرض دید دیگران قرار می گرفت، پیامبر در همان سنین کودکی از این کار منع می کردند. در حالی که حتی امروز کودکان در چنین سنینی حتی قدرت درک و فهم این مسایل یا شاید توجه به این مسایل ندارند و گاه حتی در سنین بالاتر نیز به این مساله توجهی نمی کنند. اما پیامبر در آن سنین متوجه این موضوع بودند و بر آن محافظت می کردند.
در جوانی به هیچ گناهی آلوده نشد
ارزیاب دانشنامه پیامبر اعظم در ادامه با تشریح وضعیت مکه در دوران جوانی پیامبر گفت: مکه در زمان جوانی پیامبر شاهد مفاسد فراوانی از قبیل شرابخواری، قمار و ارتباط نامشروع با زنان حتی به شکل رسمی بود که در آن زمان رایج بود. اما رسول خدا براساس طهارت باطنی خود به هیچ وجه به هیچ یک از این مفاسد آلوده نشد. نکته قابل توجه و مهم در این مساله آن است که این وقایع مربوط به جوانی و حدود سنین 20 سالگی به بعد پیامبر است یعنی هنوز هیچ خبری از اسلام، بعثت، حرام و حلال و ... نیست! اما محمد (ص) مواقعی در سال خود را از این جامعه فاسد، جدا کرده در انزوا و تنهایی به عبادت پروردگار مشغول می شود و بنابر آنچه در آستانه بعثت گزارش شده در جایی مانند غار حراء در حال روزه، عبادت و ارتباط خاص با پروردگار و به اصطلاح تحنث به سر می برد. اینکه فردی در آن شرایط سنی، چنین محافظتی از روح و طهارت معنوی خود داشته و بدون بعثت اسلام و شریعتی جدید چنین خصوصیاتی را دارا باشد بسیار نادر و نایاب است.
حجت الاسلام خانجانی افزود: امانتداری نسبت به اموال مردم و آنچه به ایشان سپرده می شد و حتی نسبت به تعامل و رفتار و گفتاری که با مردم داشتند، از دیگر خصوصیات بارز ایشان در آن زمان است. این امانتداری به قدری بارز و مشخص است و به قول علمای اخلاق چنان در وجود پیامبر ملکه شده، که همه از آن آگاهند و بر این اساس ایشان به محمدامین مشهور می شود. نمونه بارز شهرت ایشان به امانتداری و به رسمیت شناختن پیامبر به این صفت را در جریان نصب حجرالاسود و منازعه سران قبایل قریش برای نصب آن می توان دید. اما فراموش نشود که کلیه این موضوعات همچنان پیش از اسلام است. یا امانتداری و تعامل صحیح حضرت در سفر تجاری به شام پیش از ازدواج با خدیجه که همین ویژگی های اخلاقی و شناخت قبلی حضرت خدیجه نسبت به این شخصیت بزرگ، عامل شیفتگی او نسبت به این کرامت های اخلاقی پیامبر می شود و پس از آن موضوع ازدواج ایشان با حضرت رخ می دهد.
ویژگی های اختصاصی در دنیا
وی افزود: اختصاصات پیامبر (ص) برخی مربوط به مسایل فقهی و عبادی است مانند وجوب نماز شب به خصوص نماز وتر یا اختصاص داشتن استعاذه و اعوذ بالله گفتن پیش از قرائت به پیامبر، یا اختصاص برخی عبادات مانند روزه وصال. همچنین محدودیت نداشتن ایشان در ازدواج و حرام بودن ازدواج همسران پیامبر با دیگران پس از رحلت حضرت، که این موارد از ویژگی های اختصاص یافته پیامبر در دنیا بود.
ویژگی های اختصاصی در آخرت
حجت الاسلام خانجانی تصریح کرد: برخی ویژگی ها نیز مربوط به قیامت است مانند مقام محمود که در قرآن خطاب به ایشان می فرماید: «و عسی ان یبعثک ربک مقاماً محموداً» که این خصیصه تنها مخصوص پیامبر است و هیچکس دیگری به آن نمی رسد. همچنین فرمایش شخص رسول الله (ص) که فرمودند: « انا سید ولد آدم یوم القیامه؛ من آقای فرزندان آدم در قیامت هستم» که این نیز تنها اختصاص به پیامبر دارد و هیچیک از دیگر پیامبران حتی پیامبران اولوالعزم مانند حضرت موسی، عیسی یا حضرت آدم و حتی حضرت ابراهیم که به عنوان بزرگترین بت شکن و موحد در تاریخ شناخته می شود چنین مقامی ندارند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه عبور از صراط همراه با امت را نیز از جمله ویژگی های اختصاصی پیامبر در قیامت برشمرد و گفت: ما درباره سایر پیامبران چنین مطلبی را نداریم که بتوانند همراه با امت خود از صراط عبورکنند اما درباره پیامبر اینگونه است حال یا امت به ضمیمه شفاعت این قابلیت را می یابند یا ممکن است بخشی از امت، بدون شفاعت نیز این قابلیت را پیدا کنند چندان در روایات مشخص نیست اما به هر حال این از اختصاصات رسول ختمی مرتبت در قیامت است.
وی همچنین تصریح کرد: اعطای کوثر نیز تنها درباره خاتم الانبیا اتفاق افتاده است.
ادامه دارد .../