نقش محوری زنان کوزوو در حفظ هویت اسلامی

خبرگزاری شبستان،جهان اسلام: خروج صربستان از کوزوو در سال 1999 پس از نزدیک به 86 سال تسط برخاک این کشور رخ داد تا عصر جدیدی برای جامعه کوزوو به طور کلی و زنان به طور خاص آغاز شود.

هشت دوره بازسازی و تشکیل نهادهای دولت نوپا و تدوین قانون کوزوو طی شد، روندی که همه مردم کوزوو اعم از زن و مردم در این مسیر حرکت کردند تا استقلال این کشور یک طرفه از صربستان در 17 فوریه 2008 میلادی اعلام شود.

کوزوو از یک استان به یک کشور مستقل خودمختار و دارای نهادها و چشم انداز خاص تبدیل شد. این تغییر سریع پس از یک دوره آزمایشی طولانی به همراه تنش زدایی نامحدود با جهان انجام شد. پس از اینکه کوزوو دهه های متوالی در حصر صربستان بود و آثار اقداماتش بر جامعه، خانواده و زنان کوزوو مانده بود.

دکتر«ویولتا اسمایلی»  رئیس بخش زنان در استان جاکوویسا (جنوب) و استاد دانشکده مطالعات اسلامی در پریشتینا در با الجزیره درباره توسعه نقش اجتماعی زنان مسلمان در کوزوو و چالش های پیش رو و دستاوردهای به دست آمده گفتگو کرد.

دکتر اسمایلی در 14 می 1985 در شهر جاکوویسا در جنوب کوزوو به دنیا آمد. او مقطع  ابتدایی و سپس دبیرستان حرفه ای در رشته پزشکی عمومی را در شهر خود به پایان رساند، سپس به مدت دوسال در دانشگاه قطر به تحصیل زبان عربی پرداخت.

پس از آن تحصیلات دانشگاهی خود را در اردن به پایان رساند و در سال 2019 دکترای خود را از دانشگاه اردن در امان گروه فقه و اصول با ارایه پایان نامه ای با عنوان: نظام مالی همسران در حقوق خانواده کوزوو: مطالعه فقهی تطبیقی، به دست آورد.

اسماعیلی با مطالعه وضعیت زنان آلبانی در کوزوو متوجه شد که زنان و خانواده کوزوویی در آغاز دوره جدید و نهضت بی سابقه در نقش اجتماعی خود قرار دارند، بنابراین تصمیم گرفت با هدف کمک به اصلاح وضعیت منفی از میراث سنت ها و آداب قدیمی که در گذشته نقش زنان مسلمان را جامعه کوزوو محدود می کرد، به سمت تخصصی شدن حقوق اسلامی در مسایل زنان و خانواده حرکت کند.

برهمین اساس، در تعدادی از مجلات ونشریات به نوشتن اقدام کرد و در همایش ها و سمینارهای فرهنگی و کنفرانس های علمی سخنرانی کرد و از حقوق زنان مسلمان و تایید مشروعیت این حقوق دفاع کرد، زیرا جامعه کوزوو معاصر در سایه چالش‌های پیش روی یک دولت نوپا موفق نخواهد شد، مگر اینکه راه را برای مشارکت زنان و ایفای نقش در جامعه به همراه پایبندی به ارزش‌های اسلامی و سنت های ملی مردم کوزوو باز کند.

تاسیس اداره زنان در تشکیلات اسلامی (مشیخت اسلامی) کوزوو در سال 2005 میلادی نقش محوری در فعال کردن نقش بسیاری از اعضای زنان مسلمان در جامعه داشت که از نقش هدایتگری در زمینه آموزش اسلامی و گذر از نقش اجتماعی در بررسی مشکلات و چالش های معاصر پیش روی خانواده و زنان کوزوو آغاز شد.

دکتر اسمایلی  تاکید کرد: مسلمانان کوزوو نوعی حریم خصوصی دارند که ممکن است آنها را از سایر جوامع مسلمان متمایز کند و به دلیل این حریم خصوصی ممکن است در گفتمان و عمل بر اساس واقعیت شان متفاوت باشند زیرا آنها از نظر زبان، فرهنگ و جغرافیا، بومی اروپایی هستند و از کشورهای دیگر مهاجر نیستند، اما از نظر اعتقادی، تمدنی و تاریخی مسلمان هستند. بنابراین، آلبانیایی های کوزوو عشق خود را به دین اسلام و عشق خود به فرهنگ اروپایی را با هم ترکیب می کنند. زیرا هر دوی آنها در هسته هویت آنها به شمار می آید.

 بخش زنان در تشکیلات اسلامی (مشیخت اسلامی) در کوزوو دارای تجربه ای مهم است، زیرا بخش های زنان در اداره‌های افتاء استان های کشور مملو از فعالیت ها و رویدادهای بسیاری است  چگونه در پایتخت پریشتینا و در شهرها و استان های مختلف به این موفقیت دست یافتید؟

 به طور کلی هر موفقیتی تنها با سخت کوشی مداوم، حرفه ای بودن و خلاقیت در کار به دست می آید. بنابراین، با توجه به موفقیت چشمگیر اداره زنان در سال های اخیر می توان به این دو عامل اشاره کرد:

اول: مربوط به معلمان بخش زنان در سطح استانی است که با اراده محکم شان برای ایفای نقش حمایتی و آموزشی خود در کوزوو در بهترین سطح ممکن و به شیوه ای بسیار خلاقانه فعالیت می کنند.

دوم: سازماندهی نهادی خوب در بخش زنان چه از نظر ساختار اداری و چه  از نظر سازوکارهای پیگیری و نظارت و برنامه های آموزشی مستمر برای تمامی معلمان زن این بخش انجام شده است.

هر معلم در این بخش با اراده آزاد و تمایل خود نقش تبلیغی و آموزشی را انتخاب می کند.زمانی که برای تحصیل علوم اسلامی در داخل کوزوو در دانشکده مطالعات اسلامی پریشتینا  یا خارج از این کشور در دانشگاه های اسلامی کشورهای عربی و اسلامی انتخاب شده است.

شکل ارتباط و همکاری شما در پریشتینا پایتخت کوزوو و شعبه های بخش زنان در سایر استان‌ها چگونه است؟

 ما از ابتدا مشتاق بودیم که هیچ معلم زن در هیچ منطقه ای در کوزوو جدا از بقیه کار نکند، و برای این کار یک ساختار اداری روشن و دقیق ایجاد شده است، به طوری که یک زن مسئول بخش زنان در هر استان وجود دارد که بر همه فعالیت‌های معلمان در مساجد نظارت می کنند.

از سوی دیگر، به منظور به دست آوردن بهترین هماهنگی بین کارکنان زن در استان های مختلف کوزوو، دوره های آموزشی و سمینارهای تخصصی برگزار کردیم.  ارتباط و هماهنگی بین معلمان هر استان و استانداری ها و مدیریت این بخش در پایتخت تنگاتنگ و مستمر است.

به این ترتیب که سیستم اداری سالم و آموزش های تخصصی حرفه ای تلفیق می شود، ما توانستیم همراه با تمامی معلمان زن، بر چالش هایی که دائماً با آن روبرو بودیم که در ابتدا اصلاً آسان نبود، غلبه کنیم.

ما توانستیم در بیشتر مواقع برخی از این چالش‌ها را به فرصت‌هایی تبدیل کنیم که افق‌های گسترده‌ای را در کار تبلیغی و اجتماعی به روی ما باز کرد. با این حال، آرزوها و امیدهای ما بسیار بالاتر از آنچه تاکنون به دست آوردیم، باقی مانده است . مااز همه کسانی که در دستیابی به موفقیت هایی که تاکنون شاهد آن هستیم، قدردانی می کنیم.

 طبیعی است که یکی از مهم ترین فصل های فعالیت های تبلیغی و برنامه های آموزشی ما در ماه مبارک رمضان است، به طوری که برنامه ها و فعالیت های متعددی را تدارک دیده ایم که از هر ماه دیگری پرشورتر است تا بهترین نتیجه ممکن را به دست آوریم.

در کوزوو بحثی در مورد اقامه نماز در مسجد یا خانه برای زنان جریان داشت و تمایل به آموزش زنان وجود داشت تا به عنوان مبلغ در مساجد باشند، برخی از محققان معتقدند که این رویکرد یک سنت قدیمی عثمانی در بالکان است. چگونه آن را می بینید؟

در واقع بحثی نداریم که آیا زنان باید برای خواندن نماز به مساجد بیایند یا نه، زیرا طبق حدیث شریف که مردان را نهی می کند تا زنان را از اقامه نماز در مساجد منع کنند، نشان می دهد که زنان در این زمینه مختار هستند، بنابراین برخی از زنان در اقامه نماز شرکت می کنند.

آموزش زنان در مساجد و اماکن تخصصی دیگر برای تربیت معلم و مبلغ، مسئله جدیدی در این کشور نیست، مبلغان و معلمان زن در عصر عثمانی وجود داشتند.

من شخصاً نقش زنان را در تربیت نسل های جدید بر آموزه های دین مان بی نهایت ضروری می دانم، زیرا زنان در این زمینه توانمندتر، صبورتر و رویاپردازتر از مردان هستند و بهترین شکل حفظ ارزش های اخلاقی و اجتماعی است که ایمان به خدا را در عصر رسانه های اجتماعی تقویت می کند.