به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت الاسلام محسن منطقی در همایش اسلام و آینده پژوهی که امروز پنج شنبه (15دی)برگزار شد با بیان اینکه مهمترین نقش در طراحی آینده، خصوصاً در مسائل فرهنگی و اجتماعی بر دوش حوزه‌های علمیه است، اظهار داشت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، این نقش از اهمیت بیشتری برخوردار شده است.حوزه‌های علمیه همانگونه که علت محدِثه انقلاب اسلامی ایران بوده‌اند؛ باید علت مُبقیه آن هم باشند. همانگونه که برنامه‌ریزی‌های علماء سلف، باعث پویایی اسلام و به روز شدن آن شده است، اکنون نیز باید همین مسیر با دقت‌های علمی شتاب بگیرد.
وی تصریح کرد: هیچکس با اطمینان کامل نمی‌داند که آینده چه رخ خواهد داد. در عین حال، این دلیل بر آن نیست که به آینده نپرداخت و صرفاً بر شانس یا سرنوشت تکیه کرد. تفکر کردن پیرامون آینده و حدس زدن درباره آن، ظرفیت‌های کنونی افراد، گروه‌ها، و جامعه را برای دگرگونی و توسعه افزایش خواهد داد.
حجت الاسلام منطقی در ادامه افزود: بر اساس آموزه‌های اسلامی انسان‌ها دارای ظرفیت‌های ارزشمندی هستند. انسان‌ها و جوامع بشری همیشه ظرفیت‌های بالقوه‌ای دارند که با ایجاد حساسیت نسبت به آینده می‌توان این توان را به فعلیت رساند.
وی وعده الهی در خصوص شکل‌گیری عصر ظهور حضرت ولی عصر (عج)را یکی از آرزوهای دیرینه مسلمانان دانست و گفت: شکل گیری عصر ظهور بخشی از آینده جهان و بشریت را تشکیل می‌دهد. اما نکته مهم این است که، این بخش از زندگی سعادت‌بخش بشر، با مطالعات آینده پژوهی تفاوت دارد. شناسایی تمایز این دو موضوع می‌تواند برای محققان اسلامی در حوزه آینده پژوهی مفید باشد. این تفاوت‌ها در چند حیطه می‌باشد.
مدیر دفتر برنامه ریزی موسسه آموشی پژوهشی امام خمینی در ادامه اظهار داشت: عصر ظهور حضرت ولی عصر (عج) به عنوان درخشان‌ترین دوران زندگی بشر، در اسناد دینی، به خصوص روایات معتبر شیعه که از نبی گرامی اسلام و ائمه معصومین (س) رسیده است، بیان شده است.از این رو، اگر تحقیقی در این خصوص انجام می‌شود برای استخراج مشخصات آن دوران از زبان معصومین (س) است.
حجت الاسلام منطقی با اشاره به اینکه بررسی محققان در این زمینه گویای ویژگی‌های بیان شده آن عصر و توصیف شرایط آن برهه از تاریخ است و نه طراحی آن دوران، خاطر نشان کرد: این در حالی است که در مطالعات آینده پژوهی، محققان بر اساس مبانی پذیرفته شده اعتقادی، به طراحی دوران مطلوب در آینده می‌پردازند. دورانی که ساخته دست بشر است؛ نه دورانی که از پیش طراحی شده است و به وسیله اولیاء دین بیان گردیده است. نکته مهم این است که هم‌پوشانی آینده پژوهی با عصر ظهور، مستلزم تعیین زمان، برای عصر ظهور است؛ که این موضوع در روایات شیعه شدیداً مورد نهی قرار گرفته است.
وی یادآور شد: باید توجه داشت منظور از آینده پژوهی، تبیین عصر ظهور حضرت ولی عصر (عج) نیست؛ بلکه منظور بررسی و تدوین مشخصاتِ مقطعی از زمان است که در جهت و راستای عصر ظهور است. ویژگی آینده پژوهان اسلامی این است که، آنان دورانی را تدوین می‌کنند که زمینه ساز شکل‌گیری عصر ظهور است. اینان آینده را بر اساس مولفه‌های اساسی پذیرفته شده در عصر ظهور طراحی می‌کنند. هدف این آینده پژوهان اسلامی، مقدمه چینی و آمادگی برای تحقق عصر ظهور است.
مدیر دفتر برنامه ریزی موسسه آموشی پژوهشی امام خمینی یکی از نگرانی‌های موجود در پیش‌روی آینده پژوهان مسلمان، را تداخل اعتقاد به قضا و قدر الهی و آینده پژوهی دانست و گفت: باید دانست که قضا و قدر عامل محدود کننده نیست. زیرا، قضا و قدر الهی، امری قطعی و مسلم است. «قضای الهی» عبارت است از حکم قطعی الهی درباره‌ی جریانات و حوادث، و «قدر الهی» عبارت است از اندازه گیری پدیده‌ها و حوادث. از دیدگاه اسلامی مسلم است که قضای الهی به هیچ حادثه‌ای مستقیماً و بلا واسطه تعلق نمی‌گیرد، بلکه هر حادثه‌ای تنها از راه علل و اسباب خودش ایجاب می‌شود. قضای الهی ایجاب می‌کند که جهان نظام اسباب و مسببات باشد.
حجت الاسلام منطقی تصریح کرد: انسان هراندازه آزادی از ناحیه‌ی عقل و اراده در اختیار دارد و به هر اندازه که با محدودیت از ناحیه‌ی عوامل موروثی و محیطی و تاریخی روبرو است، محکوم قضای الهی و نظام قطعی سببی و مسببی جهان است. بنابراین انسان می‌تواند با استفاده از برنامه‌های آینده‌نگر، اسباب مناسب را برای آینده خود رقم بزند. انسان‌ها با بهره‌مندی از تفکر می‌توانند پدیده‌های طبیعی را که به صورت محدودیت در پیش‌رو دارند به حکم قضای الهی حذف کرده و سبب تقدیر مناسب را فراهم نمایند.
وی با بیان اینکه قضا و قدر الهی نه تنها به معنای تدوین زندگی از پیش تعیین شده و سلب اختیار از انسان نیست؛ بلکه تحریک کننده انسان برای طراحی آینده و تدوین زندگی بر اساس اختیار و انتخاب است، یادآور شد: برخی روایات بیان کننده آینده‌ای روشن و یا آینده‌ای تاریک برای بشر می‌باشد. با این فرض که این روایات از صحت سند و دلالت معتبر و قابل توجه باشند؛ باید به این نکته توجه داشت که این گونه روایات در آینده پژوهی کاربرد دارند. این گونه روایات حیطه منابع و استنباط آینده را برای محققین گسترده نموده و با تبیین آینده، از مردم انتظار دارد که خود را برای رویارویی با شرایط مطلوب یا نامطلوب آینده مهیا نمایند.
مدیر دفتر برنامه ریزی موسسه آموشی پژوهشی امام خمینی بیان داشت: این گونه روایات گویای این است که مومنان باید طرح‌ریزی لازم و اقدام‌های خود را برای چنین آینده‌ی نامطلوبی آماده سازند. پیش بینی و تدارک مواجه با آینده، جامعه اسلامی را به طور هوشیار در برابر وقایع پیش بینی نشده قرار می‌دهد. آینده پژوهی از این لحاظ برای اندیشمندان اسلامی نیز مهم است که با استفاده از پیش‌بینی آینده که در روایات معتبر آمده است؛ به طراحی و تبیین مسائل علمی و فرهنگی بپردازند تا بتوانند مومنین جامعه را در چنین شرایطی از گزند خطرات ایمن نگهدارند.
حجت الاسلام منطقی در ادامه خاطرنشان کرد: دانشمندان اسلامی می‌توانند با استفاده از منابع دینی، عناصر اساسی آینده را بازنگری کرده و به تکمیل آن بپردازند. به بیان دیگر عناصری که باعث پیدایش آینده می‌شوند، با تبیین‌های اسلامی، از محتوا و شکل جدید بهره خواهند برد.
پایان پیام/
نظر شما