۲۴ ذی الحجه؛ روز مباهله و نزول آیه تطهیر

به گزارش خبرگزاری شبستان،‌ در تقویم شیعه بیست و چهارم ذی الحجه روز مباهله است. این روز از یک سو روز مباهله اهل بیت (ع) با نصارای نجران است و از سوی دیگر نزول آیه تطهیر در شأن اهل بیت (ع) در این روز بوده است.

هنگامی که این آیه نازل شد، پیامبر (ص)، علی و فاطمه و حسن و حسین (ع) را فرا خواند و فرمود الله هولاء اهلی؛ بارالها اینان اهل بیت من هستند.

نامه پیامبر (ص) به نصارای نجران

در سال دهم هجری پیامبر (ص) نامه ای به نصاران نجران فرستادند، به این مضمون که خداوند یکتا را عبادت کنند و مسلمان شوند یا به مسلمین جزیه بدهند و به مذهب خود باشند وگرنه آماده جنگ باشند.

بنی نجران در کلیسای بزرگ خود به مشورت پرداختند، عده ای مانند سید که از بزرگان قوم بود و عاقب که اسقف نجران بود، مخالفت خود را با تسلیم در برابر خواسته پیامبر (ص) اعلام کردند. در مقابل عده ای مانند ابو حارثه اسقف اعظم نجران که ۱۲۰ سال عمر داشت و در باطن مسلمان بود با امر پیامبر (ص) موافق بودند. بعد از دو روز مشورت قرار شد کتاب جامعه را که صفات پیامبر بعد از حضرت عیسی (ع) را ذکر کرده بود و صحیفه حضرت شیث را بخوانند. در حضور جمع مسیحیان و فرستادگان پیامبر (ص) فصل های جامعه قرائت شد و با اذعان به آنچه در جامعه آمده بود تصمیم گرفتند هفتاد نفر از جمله سید و عاقب و ابوحارثه را برای تحقیق به مدینه بفرستند.

نجرانیان در مدینه

آنان به مدینه آمدند و خدمت پیامبر (ص) شرفیاب شدند. هرچه آن حضرت دلیل و برهان آورد، آنان قبول نکردند و امر به مباهله واگذار شد. جبرییل (ع) نازل شد و این آیه را آورد: فمن حاجک فیه من بعد ما جاءک من العلم فقل تعالوا ندع ابنائنا و ابنائکم و نسائنا و نسائکم و انفسنا و انفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنه الله علی الکاذبین؛ اگر کسی با تو مجادله کند بعد از علمی که نزد تو آمده، بگو بیاید تا فرا خوانیم پسران خود و زن های خود و کسی که به منزله جان ماست، آنگاه نفرین کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.

لذا قرار بر مباهله شد و سید و عاقب به محل اردوی خود در خارج مدینه رفتند. آنان با یکدیگر مشورت کردند و بعضی از علمای آنها گفتند: اگر فردا محمد با اصحاب و جمعی کثیر برای مباهله حاضر شود، این روش پادشاهان است و ترسی به خود راه ندهید ولی اگر خواص اهل بیت خود را آورد، این کار انبیاء است.

مراسم مباهله

روز دیگر هنگام بالا رفتن آفتاب، پیامبر (ص) دست علی بن ابیطالب (ع) را گرفت و از حجره بیرون آمد. امام حسن و امام حسین (ع) را پیش رو روانه فرمود و حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا (س) از پشت سر آمدند تا بین دو درختی که قبلا تعیین شده بود رسیدند. قبلا به دستور حضرت زیر آن دو درخت را جارو زدند و به عنوان سایه بان، عبای سیاهی بالادرخت قرار دادند. مسلمانان مدینه هم آمدند. بنی نجران هم با فرزندان خود آمدند. پیامبر (ص) کسی را نزد سید و عاقب فرستاد که ما آماده ایم.

اسقف با همراهان آمد و گفت: با چه کسانی با ما مباهله می کنید؟ پیامبر (ص) فرمود: با بهترین اهل زمین و نیکوترین جهانیان نزد خداوند متعال؛ زیرا که از طرف خداوند متعال امر شده ام که آنها را بیاورم و اشاره به آل عبا فرمودند.

سید و عاقب و اسقف همین که چشمشان به پیامبر (ص) و آل عبا (ع) افتاد، وحشت کردند به حدی که چهره هایشان زرد شد. ابو حارثه که میل به اسلام داشت فرصت را مغتنم شمرده، پا پیش گذاشت و دست سید و عاقب را گرفته پس کشید و آنها را نصیحت کرد و از عواقب این مباهله مطلع کرد و گفت: صفات او و اهل بیت او را در کتاب ها خوانده اید. این محمد (ص) همان پیامبر است؛ مگر نمی بینید ابرهای سیاه را و دگرگونی آفتاب را و شاخه های درختان را که خم شده و صدای مرغان و دود سیاه اطراف و آثار زلزله را که در کوه ها نمودار شده است. آن بزرگواران منتظرند که دست به دعا بردارند؛ به خدا قسم اگر سخنی گویند از ما نشانی نمی ماند. برویم و با او صلح کنیم.

پرهیز نجرانیان از مباهله

او را فرستادند و ابو حارث مسلمان شد و عرض کرد: مردم نجران پشیمان شده اند. حضرت فرمود: اسلام بیاورند. گفت: قبول نمی کنند، فرمود: آماده جنگ باشند. گفت: قدرت این کار را ندارند، ولی حاضرند جزیه را قبول کنند.

پیامبر (ص) به امیرالمومنین (ع) فرمودند: شرایط ذمه و مقدار آن را به آنها بگویید. بعد از معین نمودن جزیه و شرایط آن، امیرالمومنین (ع) آنها را نزد پیامبر (ص) آوردند و پیامبر (ص) فرمودند: اگر با من و این جماعت اهل بیت من مباهله می نمودید، به صورت میمون و خوک می شدید و این وادی بر شما آتش می شد و یک سال نمی گذشت که تمامی نصاری نابود می شدند.

2. روز خاتم بخشی

در این روز امیرالمومنین (ع) در مسجد پیامبر (ص) انگشتر خود را در حالت رکوع به سائل بخشید و آیه مبارکه انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه و یوتون الزکاه و هم راکعون در شأن آن حضرت نازل شد.

از امیرالمومنین (ع) معنای این آیه شریفه را سوال کردند که می فرمایند: یعرفون نعمه الله ثم ینکرونها: نعمت خداوند را می شناسند و سپس آن را انکار می کنند. حضرت فرمودند: هنگامی که آیه مبارکه انما ولیکم الله... نازل شد، عده ای از اصحاب پیامبر (ص) در مسجد مدینه جمع شدند. بعضی به بعض دیگر گفتند: درباره این آیه چه می گویید: بعضی گفتند: اگر منکر این آیه بشویم، سایر آیات را هم باید منکر شویم و اگر ایمان به این آیه بیاوریم و قبول کنیم برای ما ذلت است زیرا علی بن ابی طالب (ع) بر ما مسلط می شود. عده ای از منافقین گفتند: ما می دانیم که محمد در آنچه می گوید صادق است، او را به ظاهر دوست داریم ولی از علی در آنچه امر می کند، اطاعت نمی کنیم.

حضرت فرمودند: در این هنگام این آیه نازل شد: یعرفون نعمه الله ثم ینکرونها ...؛ یعنی ولایت علی بن ابی طالب (ع) را می شناسند و حال اینکه اکثر آنها که آن را می شناسند نسبت به ولایت آن حضرت کافرند.

بعضی از مخالفان گفته اند: برای کسی اتفاق نیفتاده که در یک زمان جمع بین دو عبادت مالی و بدنی بنماید مگر علی بن ابی طالب (ع) و برای احدی نیامده از فضایل و مثل آنچه برای علی (ع) آمده است.

3. نزول سوره هل اتی

در این روز سوره هل اتی در شأن امیرالمومنین و فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسین (ع) نازل شده است. این مهم بعد از سه روز روزه آنان و اعطای افطارشان به مسکین و یتیم و اسیر بود که آن طعام بهشتی نازل شد. بنا بر نقلی روز 25 ذی الحجه سوره مبارکه نازل شد.

امام صادق (ع) فرمود: آن کاسه ای که طعام از بهشت آوردند و آن بزرگواران میل کردند، نزد ماست و حضرت صاحب الامر (ع) آن را ظاهر خواهد کرد و طعام بهشتی از آن تناول خواهند فرمود.