آشنایی با مسأله «شفاعت»

به گزارش خبرگزاری شبستان، شفاعت یک اندیشه اصیل اسلامی است که همه ی مردم کم و بیش با واژه و معنای آن آشنائی دارند. هنگامی که سخن از جرم و گناه و محکومیّت یک فرد به میان می آید و شخصی پا به میان می گذارد و درباره ی فردی فعالیّت وساطت می کند تا او را از مرگ و اعدام یا زندان و توقیف بخشد می گوئیم، فلانی در حق او «شفاعت» کرد. لفظ شفاعت، از ماده شفع، به معنی جفت، در مقابل «وتر» به معنی طاق گرفته شده است. علت این که به وساطت شخص برای نجات گنه کار «شفاعت» گفته می شود، این است که مقام و موقعیت شفاعت کننده و نیروی تأثیر او یا عوامل نجاتی که در وجود شفاعت شونده هست، (هرچند کم و اندک باشد) ضمیمه (و جفت می شوند) هر دو به کمک هم، موجب خلاص شخص گنه کار می گردند. حقیقت شفاعت اولیاء خدا، برای گنه کاران در ظاهر این است که اولیاء الهی، روی قرب و موقعیتی که در پیشگاه خداوند دارند، می توانند برای مجرم ها و گنهکاران، وساطت کنند و از خداوند منّان بخواهند که از تقصیر و گناه آنان در گذرد. البته شفاعت کردن و پذیرفته شدن شفاعت آنان در گروه یک رشته شرایطی است که برخی مربوط به شخص گنه کار، و برخی مربوط به مورد شفاعت «گناه» می باشد. به عبارت دیگر شفاعت همان کمک کردن اولیاء خدا است با اذن خدا، به افرادی که در عین گنه کار بودن پیوند ایمانی خود را با خداوند سبحان و پیوند معنوی خویش را با اولیاء خدا قطع نکرده اند.

ساختار کتاب

کتاب شفاعت دارای هشت موضوع است:

موضوع اول: شفاعت از نظر لغت و اصطلاح که نویسنده در این بخش به ذکر معنای لغوی و اصطلاحی شفاعت پرداخته است.

موضوع دوم: ضروری بودن شفاعت و پاسخ به شبهات، که در آن موضوعات: آیا شفاعت در اسلام هست یا نه، سخنان وهابیان در مورد شفاعت، شفاعت در قرآن 41 مرتبه آمده است، از جمله، شفاعت و درخواست دعاء در روایات، شفاعت و معنای آن بررسی شده است.

موضوع سوم: نظرات و آراء دانش مندان اسلام است و در این بخش نویسنده دیدگاه قرآن کریم را درباره مسئله شفاعت مطرح می‌کند.

موضوع چهارم: آیات تفسیری شفاعت؛ در این بخش دو عنوان شفاعت و خیال‌های باطل یهود واکاوی شده است.

موضوع پنجم: چند سؤال مربوط به شفاعت؛ در این بخش نویسنده به پرسش های آیا پذیرفتن شفاعت موجب دگرگونی علم و اراده خداوند نمی شود؟، آیا آیات قرآنی گواه بر امکان شفاعت است یا بر وقوع آن؟، آیا مقصود از شفاعت نجات مؤمنات در پرتو تبلیغ پیامبران است؟، آیا شفاعت متشابه است چون برای تحقّق و وقوع شفاعت دلیل عقلی وجود ندارد؟، آیا تبعیض میان مجرم ها و یا جرم ها تبعیض ناروا نیست؟، و آیا سنّت های الهی یک نواخت است؟ پاسخ داده است.

موضوع ششم: شفاعت از دیده اخبار و روایات - از طریق سنّی ها- عنوان این بخش است و در آن: شفاعت از طریق مدارک عامه (سنّی ها)، چند طایفه شفاعت نشوند، شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان از نظر قرآن و احادیث، شفاعت از دیدگاه اخبار و احادیث شیعه، و اجمالی از اخبار شفاعت با مدارک شرح داده شده است.

موضوع هفتم: اعتقادات علمای شیعه و مخالف؛ نویسنده در این بخش، اعتقاد علامه مجلسی، اعتقادات شیخ صدوق، عقیده ی مرحوم علاّمه ی حلّی، احادیث اسلامی پیرامون مسئله ی شفاعت، دیدگاه شیعه پیرامون مسئله ی شفاعت، و دیدگاه تسنن پیرامون مسئله ی شفاعت را توضیح داده است.

موضوع هشتم: در آخرین بخش این کتاب با عنوان اشعار شفاعت اشعاری درباره مسئله شفاعت آورده شده است.

ویژگی‌های اثر

1. شناساندن مسئله شفاعت که یکی از مهم ترین موضوعات شیعه است؛

2. بررسی مسئله شفاعت از دیدگاه اهل سنت و تشیع؛

3. پرداختن به آیات مسئله شفاعت؛

4. متقن بودن و استفاده از کتاب‌های اصیل شیعه برای شناخت هر چه بهتر مسئله شفاعت؛

5. پاسخ گویی به شبهات مسئله شفاعت؛

6. انتخاب اشعاری مناسب برای شناساندن مقام شفاعت.

جمع بندی

کتاب شفاعت یک کتاب مفصل اما خوب درباره مسئله مهم شفاعت است که اهل سنت درباره آن به شیعه اشکال می کنند. نویسنده دراین کتاب توانسته است با استفاده از منابع اصیل خود این مسئله را به خوبی تبیین کرده و برای شبهات مطرح درباره آن پاسخ های مناسبی بیان نماید.

برشی از کتاب

در صفحات 69 و 70 درباره حقیقت این مسئله چنین نگاشته شده است:

حقیقت شفاعت عبارت از وساطت در ایصال و رسانیدن نفع، و دفع ضرر است نسبت به کسی که لایق و قابل شفاعت باشد. بنابراین شفاعت در مورد اخبار و نیکان، استدعاء و خواهش عفو و بخشش و طلب و مغفرت و تجاوز از سیّئات آن ها است و این معنی اختصاص به عالم آخرت ندارد، بلکه در دنیا و عالم برزخ نیز جاری است. چنانچه خداوند در کلام مجیدش می فرماید: «وَ لَو اَنَّهُم اِذ ظَلَمُوا اَنفُسَهُم جاؤُوکَ فَاستَغفَرُوا اللهَ وَ استَغفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدّوا اللهَ تَوّاباً رَحِیماً» سوره نساء آیه 64 (و اگر ایشان هرگاه بر خود ستم می نمودند مرتکب معصیت می شدند) نزد تو می آمدند و از خدا طلب مغفرت می کردند و پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلّم برای ایشان طلب مغفرت می نمود هرآینه خدا را توبه پذیر و بخشند می یافتند که ملامت کرده کسانی را که خدمت پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله و سلّم نمی آمدند و از شفاعت آن حضرت در طلب مغفرت استفاده نمی کنند. بلکه همان علت غائی و واسطه فیض بودن خاصان و مقربان درگاه احدیّت، مانند محمد و آل صلی الله علیهم- از مصادیق شفاعت در عالم تکوین و ارشاد و هدایت مردم به طرق خیر و سعادت و زجر و منع آنان از راه شقاوت و ضلالت از مصادیق آن در عالم تشریع، بلکه مصداق اتم و اکمل آن است. زیرا مصادیق دیگر شفاعت تابع این مصداق است.

انتشارات مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان کتاب «شفاعت» را در قطع وزیری و در 888 صفحه به چاپ رسانده است.

علاقه‌مندان می‌توانند برای خرید این کتاب به انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام) به آدرس: اصفهان، خیابان عبدالرزاق، بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای، کوچه شهید محمد حسن توکلی، پلاک 129- طبقه اول (کد پستی: 8148736481) تلفن: 03134490125 مراجعه کنند.