حفظ معماری اسلامی مسجد «الزیدانی» تبنه از گذشته تا امروز

خبرگزاری شبستان، گروه جهان اسلام: روستای تبنه در بخش شرقی لواء الکوره واقع در استان اربد قرار دارد که نزدیک به 710 متر از سطح دریا بالاتر است. این روستا یک مکان دفاعی و راهبردی در نقشه توپوگرافی به شمار می آید.

 بیشتر زمین های این روستا از درخت زیتون پوشیده شده است، در این روستا آثار اسلامی متعددی وجود دارد که مهمترین آن مسجد «الزیدانی» است.

مسجد الزیدانی در تبنه از قدیمی ترین مساجد در اردن به شمار می آید که تاریخ ساخت آن به قرن 18 یعنی سال 1765 میلادی برمی گردد. این مسجد به دست «احمد ظاهر العمر الزیدانی» در دوره عثمانی و در کنار قلعه الزیدانیه ساخته شد. این مسجد و قلعه از مهمترین آثار دوره الزیدانی در تبنه به شمار می آیند.

مسجد الزیدانی تنها مسجد در اردن است که از دوره قدیم تاکنون پابرجاست و معماری اسلامی دوره الزیدانی در آن همچنان حفظ شده است. به طوری که ویژگی های معماری این دوره به طور کامل در ساخت این مسجد مشهود است. حفظ معماری این مسجد درحالی است که بارها به دلیل تغییرات آب و هوایی در طول سال های متمادی در معرض تخریب قرار گرفت. سقف بخش شرقی این مسجد در نیمه اول قرن 19 به دلیل زلزله تخریب شد، اما در قرن 20 این مسجد با حفظ معماری گذشته اش بازسازی شد. به همین دلیل ساختار کلی این مسجد همچنان به مانند گذشته باقی مانده است.

این مسجد علاوه بر جایگاه دینی اش، یک مرجع آموزشی برای مردم تبنه به شمار می آید.  برخی از ستون های این مسجد چند سال پیش تخریب شد، اما تعدادی از علاقه مندان به آثار باستانی  این بنای قدیمی را مرمت و بازسازی کردند. به طوری که وزارت اوقاف اردن مبلغ پنج هزار دینار برای بازسازی این مسجد هزینه کرد.

معماری این مسجد به دوره الزیدانی برمی گردد.ساختمان این مسجد از بیرون به شکل مربع است. داخل این مسجد متشکل از طاق ها، نیم طاق ها، گنبدها، گره ها و هنرهای دیگری است که به معماری دوره عثمانی برمی گردد. سنگ های استفاده شده در ساخت این مسجد سنگ آهک رسوبی و سنگ آهک زنده است.

مهندسی معماری دوره الزیدانی به طور کامل متاثر از هنر معماری اسلامی عثمانی و هنر پیشرفته روم بوده است. این هنر در پایان دوره عثمانی گسترش یافت، به طوری که منزل شیخ «یوسف الشریده» در تبنه که در سال 1857 میلادی ساخته شد، به سبک معماری مسجد و قلعه الزیدانیه ساخته شده است. اما شکل بیرونی آن متفاوت است.

در این هنر سادگی و دوری از پیچیدگی و استفاده از ابزار و منابع طبیعی موجود دیده می شود. همچنین بنای داخلی فوق العاده زیبا و مستحکمی دارد و از وسایل مختلف برای مقابله با شرایط آب و هوایی مانند گرمای تابستان و سرمای زمستان استفاده شده است.

این مسجد همچنان برای نماز و آموزش علوم دینی استفاده می شود. در بخش جنوبی - شرقی این مسجد گنبد قرار دارد. مهمترین دیوار این مسجد دیوار جنوبی است که محراب در آن وجود دارد و بالای بخش شرقی آن گنبد قرار گرفته شده است.