به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان آنچه در ادامه می آید بخش اول گفتگوی ما با حجت الاسلام و المسلمین محمود اباذری در رابطه با سیره امام رضا علیه السلام و شکاف های موجود میان فرهنگ عمومی ما با سیره آن حضرت است.
در بخش پیشین گفتگویمان درباره سیره امام رضا علیه السلام به بخشی از خصایص حضرت که می تواند متر و معیاری برای سنجش فاصله رفتاری ما با حضرت به ویژه در ساحت های مختلف زندگی روزمره مان اشاره کردید. چه نکته های دیگری در این باره قابل اشاره است؟
امیرالمومنین علی علیه السلام در خطبه قاصعه، مومنان و مسلمانان را پرهیز می دهند که در دام های شیطان گرفتار نشوند و از آن جمله به این حقیقت اشاره دارند که مراقب باشید شیطان شما را به همان دردی که خود در آن گرفتار شد مبتلا نکند. در همان دامی سقوط نکنید که شیطان در آن سقوط کرد بنابراین بسیار مهم و کلیدی است که ما در دام تکبر و عُجب گرفتار نشویم به ویژه افرادی که از جایگاه و منصب یا سواد و معلومات و علمی برخوردار هستند بیشتر می توانند مستعد این دام تکبر و عجب باشند . از این زاویه سیره حضرت امام رضا علیه السلام درس های فوق العاده مهمی را با توسل به فروتنی و تواضع پیش روی ما می گذارد. گاهی ما با یک مدرک بالاتر یا قدری ثروت نه تنها در برابر دیگران که حتی در برابر والدین خود هم دچار عجب و فخرفروشی می شویم و این اتفاق بسیار خطرناک است.
امام رضا علیه السلام روزی وارد حمام عمومی شدند. شخصی که حضرت را نمی شناخت و صورت حضرت را ندیده بود با یک حالت تشر و آمرانه به حضرت گفت آی مرد! آن کیسه را بردار و پشت مرا کیسه بکش. حضرت با کمال میل کیسه را برداشت و مشغول کیسه کشیدن شد. بعد چند نفر آمدند و امام رضا علیه السلام را دیدند که در حال کیسه کشیدن است. آن ها امام را می شناختند و فورا به آن مرد متذکر شدند که چه کسی دارد پشت شما را کیسه می کشد. آن مرد به محض این که متوجه شد بسیار از کاری که کرده بود شرمنده شد اما امام رضا علیه السلام به کار خود ادامه دادند و گفتند این که بد نیست آدم به برادر مومن خود کمک کند.
توجه کنید که امام رضا علیه السلام تا این حد فروتنی را در زندگی و حیات مبارک خود نشان دادند بنابراین راه معرفت برای کسی که فروتنی در پیش بگیرد باز است و به تبع آن چنین شخصی در حقیقت پیرو امام رضا خواهد بود.
ما در ایام بعد از کرونا شاهد حرکتی در جامعه خود بودیم با عنوان رزمایش همدلانه و مومنانه، چقدر این حرکت ها در راستای همان سیره امام رضا علیه السلام قرار می گیرد؟
مسلما در راستای فرهنگ قرآن و اهل بیت علیهم السلام است. آنچه جامعه را به عنوان یک پیکر پیش می برد و سلامت آن را تضمین می کند همدلی و همراهی اعضای آن با همدیگر است. به خاطر همین است که ما در قرآن می خوانیم: انما المومنون اخوه / مومنان برادران هم هستند . مومنان در قرآن و روایات ما به اعضایی در کنار هم تشبیه شده اند، به دو دست برای شستن همدیگر، ما در همین رزمایشی که شما اشاره کردید شاهد حرکت هایی متاثر از همین آموزه ها بودیم و دیدید که بخش قابل توجهی از سختی این فضا به واسطه نور و گرمای این همدلی و محبت مومنانه در هم شکسته شد و دوباره نور امید را در دل ها زنده کرد.
چه کنیم مورد توجه معصومین از جمله امام رضا علیه السلام قرار بگیریم؟
عبدالله ابن ابان زیات که جایگاه خاصی نزد امام رضا علیه السلام داشت یک وقتی به حضرت فرمودند یا علی ابن موسی الرضا مرا و خانواده ام را دعا کنید. حضرت در برابر این درخواست فرمودند آیا فکر می کنید که ما به یاد شما نیستیم و شما را دعا نمی کنیم؟ ما نه تنها شما را دعا می کنیم بلکه دعای شما را آمین می گوییم. وقتی عبدالله این ابان زیات تعجب کرد - چون پیش خودش گفت ما که در حضور امام نیستیم وقتی دعا می کنیم چطور امام متوجه می شود که ما دعا می کنیم آن گاه آمین می گوید - امام این تعجب را دیدند و فرمودند آیا این آیه – سوره توبه آیه 105 – را نخوانده ای که خداوند می فرماید: وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَىٰ عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ / و بگو که هر عملی از شما سر بزند خدا آن عمل را می‌بیند و هم رسول و مؤمنان بر آن آگاه می‌شوند، آن گاه به سوی خدایی که دانای عوالم غیب و شهود است بازگردانیده شوید و او شما را به کردارتان واقف سازد.
در این آیه خداوند تصریح می کند که به جز رسول خدا (ص)، مومنان هم از اعمال انسان ها آگاه هستند و البته در این آیه منظور از مومنان، همان اهل بیت علیهم السلام هستند و امام پیوسته به یاد دیگران است و آن ها را دعا می کند.
چندی پیش کسی می گفت یکی از بستگان شان سر ارث و میراث او را بسیار آزار و اذیت کرده، می گفت می روم امامزاده که او را نفرین کنم. به او گفتم چرا نفرین. دو رکعت نماز بخوان و او را دعا کن و از خداوند بخواه که زمینه های اصلاح را فراهم کند. چقدر خوب است که ما به عنوان شیعیان حضرات معصومین در بحران ها و چالش های زندگی راه آن ها را در پیش بگیریم.
توجه به زیر دست ها و ندارها به ویژه با توجه به شرایط خاص جامعه ما چه جایگاهی در منش و رفتار امام رضا علیه السلام دارد؟
این سخن امام رضا علیه السلام درباره سوال شما بسیار تکان دهنده است و امیدوارم که این سخن حضرت را در این باره آویزه گوش مان قرار دهیم. امام رضا علیه السلام فرمودند کسی که به مسلمان فقیری سلام دهد و کیفیت سلام دادن او با سلامی که به یک ثروتمند داده است فرق کند روز قیامت خداوند را در حالی ملاقات خواهد کرد که خداوند از او خشمگین است. حالا امام رضا علیه السلام نمی گوید کسی که سلام ندهد یا بدتر از آن جواب سلام مسلمان فقیر را ندهد اما در جامعه ما امروز ببینید از این جهت چقدر نیازمند اصلاح هستیم.
در تاریخ آمده که امام رضا علیه السلام در روز عرفه آن قدر از دارایی خود در بین فقرا تقسیم کردند که چیزی از اموال شان نماند. برخی گفتند این خسارت است اما حضرت فرمودند این طور نیست در حقیقت خسارت این است که ما به حال نیازمندان بی توجه باشیم.
در بحث نماز چه نکاتی از سیره امام رضا علیه السلام می توان آموخت؟
قرآن در این باره تکلیف ما را روشن می کند: فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا. قرآن از نسلی می گوید که وقتی آمدند نماز را ضایع کردند و به دنبال آن از لذت گرایی و شهوت رانی تبعیت کردند. و قرآن می گوید فسوف یلقون غیا / کیفر گمراهی خود را خواهند دید.
امام رضا علیه السلام جایی رفته بودند و وقت نماز شد. حضرت به یکی از یاران گفتند اذان بگو، آن فرد به امام گفت صبر کنید که بقیه هم بیایند. حضرت فرمودند مبادا نماز اول وقت را به تاخیر بیندازید. حالا شما به جامعه ما نگاه کنید. موذن می گوید حی علی الصلوه اما هر کسی پی کار خودش رفته است. یکی در بازار و یکی در جلسه و دیگری در خرید و فروش و دیگری در حال ورزش و ... در حالی که قرآن به ما می گوید اگر نماز را ضایع کنید ضایع خواهید شد و این وضعیت از فرهنگ نماز در جامعه ما طوری نیست که ما سرمان را نزد امام رضا علیه السلام بالا بگیریم. به امید روزی که وضعیت نمازخوانی در فرهنگ ما و اهمیت به نماز اول وقت مطابق با سیره اهل بیت علیهم السلام باشد.
نظر شما