به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، هدف این پژوهش تحلیل تصاویر کتاب‌های کودک است و می‌خواهد به سوال‌هایی ازجمله چگونگی بازنمایی زنـان از نظـر کیفی در متن تصاویر، چگونگی بازتولید نقش‌های سنتی و تفکرات قـالبی سـنتی در مـورد نقـش‌هـای جنسـیتی زنـان در تصاویر کتـاب کـودک، بازتولید یا اصلاح الگوهای ارائه شـده کلیشـه‌هـای جنسـیتی و نحوه انعکـاس نقـش‌هـای اجتمـاعی زنـان در تصـاویر کتـب برگزیـده کـودک، پاسخ دهد.
جامعه آماری این پژوهش شامل ۲۰ کتاب برگزیده شورای کتاب کودک، متناسب با گروه سنی الف به همراه ۷۱۶ تصویر آنها از سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۹۵ است.
در این پژوهش ابتدا تصاویر کتاب‌ها از منظر نشانه‌شناسی اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته و سـپس تصـاویر بـا محوریـت جنسیت، سبك پوشش و سبك زندگی و موقعیت‌های بازنمایی‌شده در دهه‌های مختلف، تحلیـل و اشتراکات مفهومی تصاویر براساس تحولات زمـانی و دوره هـای مختلـف بررسی شـده است. در مرحله بعد تحلیل‌گران در هر دهه حداقل یك مورد از تصاویر دارای پرسوناژهای انسانی یا حیوانی را که براساس نمادها و قراین، قابلیت اسـتنباط جنسـیتی داشـتند، از منظـر نشـانه شناسـی اجتماعی تحلیل کرده‌اند.
این پژوهش نشان می‌دهد در کتاب‌هـای دهـه ۴۰ و ۵۰ متن بر تصویر غالب است. عناصر بومی و ایرانی در تصویرگری مـورد توجـه اسـت و زنـان نقـش برجسته‌ای در میان قهرمان‌ها و شخصیت‌های داستانی دارند. پژوهشگران پس از بررسی آثار به تفکیک هر دهه، نتیجه می‌گیرند که کتاب‌های برگزیده شـورای کتـاب کـودک بـه عنـوان نهـادی خصوصی و مدنی توانسته‌اند در مقایسه با کتاب‌های متعلق به نهادهای آمـوزش رسـمی ـ کـه در تحقیقات گذشته بررسی شده‌اند ـ درک به‌روزتری از ذائقه مخاطـب داشـته و در جهـت اصلاح کلیشه‌های جنسیتی قدم بردارند و زنان را در موقعیت‌های برابرانه‌تری نشان دهند، اما از آنجا کـه نویسندگان و تصویرگران این آثار نیز در فرایند جامعه‌پذیری خود با کلیشه‌های جنسـیتی مواجـه بوده‌اند، به‌صورت ناآگاهانه در آثار خود تقدم جنسیتی و اولویت به مردان را بـه جـای برابـری بکـار بسته‌اند و زنان را در موقعیت‌های حاشیه‌ای‌تـر و در مکـان خانـه و خانواده ترسیم کرده‌اند و این امر باعث شده تا در نیم قرن گذشته کتـاب‌هـای بـومی در حـوزه کودک به جای ارزش‌های برابری‌خواهانه، بیشتر ارزش‌های عرفی را که ریشه در نظام پدرسالارانه دارند، ترویج کنند.
نظر شما