خبرگزاری شبستان، گروه اندیشه: مجموعه فقهی علامه محمد الحسین آل کاشف الغطا (قدس سره) در ۲۷ جلد به همت مرکز احیای آثار اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم چاپ و منتشر شد.
لازم به ذکر است موسوعه علامه کاشف الغطاء در سه مجموعه کلامی، فقهی و متفرقات در مرکز احیای آثار اسلامی وابسته به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در حدود ۶۰ مجلد توسط محققان این مرکز در حال انجام است.
مجموعه کلامی موسوعه علامه کاشف الغطاء در ۱۴ جلد در دی ماه ۱۳۹۶ منتشر و در اختیار علاقمندان قرار گرفت و مجموعه متفرقات (تاریخ، سیاسی و ادبی)، در سال آینده به چاپ خواهد رسید.
مجموع آثار فقهی کاشف الغطاء
مرحوم علامه کاشف الغطاء در حوزه نجف تحولات نویی را در فقه ایجاد کردند؛ او فقیهی بود با حجت و برهان قوی، مجتهدی بود مجدد و نواندیش که همتای او در میان علمای مسلمان کمتر یافت می‌شود و به دلیل نواندیشی دینی، آوازه بلندی داشت، به حدی که از سراسر دنیا برای ایشان نامه و استفتاء می‌آمد که مجموع این‌ها چندین کتاب شده است؛ گذشته از تبحر علمی شگرف، شناخت گسترده ایشان از زبان عربی و لغت و تسلط بر بلاغت و بیان در رسیدن به جایگاه بلند علمی او را یاری می‌کرد.
اگر کسی مروری بر آثار و تألیفات فقهی علامه کاشف الغطاء داشته باشد این کلام را با تمام وجود تأیید می‌کند و به خوبی در می‌یابد که او فقیهی آشنا به مبانی فقه و فقاهت، مقید به اجتهاد روشمند و منضبط و در عین حال مبتکر، خلاق و برخوردار از حریت و شجاعت در نقد آرای فقهی اساتید و اظهار نظرهای جدید است. در آثار و تألیفات فقهی او خصوصیات و ویژگی‌هایی چند وجود دارد؛ ویژگی‌هایی که هر یک می‌تواند امتیازی برای فقیه به شمار آید.
عناوین مجموعه فقهی
۱. المدخل: قراءة فی فقه الشیخ الفقیه محمّد الحسین آل کاشف الغطاء: این کتاب در چهار بخش درباره نظرات فقهی و اصولی کاشف الغطا نوشته شده است؛ بخش اول: کلیات بحث در هفت فصل: فصل اول تعریف علم فقه و باب‌های آن، دوم: تاریخچه مرجعیت شیعه امامیه در قرون گذشته، سوم: الاجتهاد عندالشیعة الإمامیّة، چهارم: ولایت فقیه، پنجم: أدلّة بعض القواعد الفقهیّة، ششم: الحکمة والمصلحة، هفتم: الجمع بین الحکم الظاهریّ والواقعیّ، بخش دوم: درباره کاشف الغط، آثار فقهی ایشان، ب خش سوم: ویژگی فقه علامه شیخ محمّد الحسین آل کاشف الغطا، و بخش چهارم: سیری در آرا اصولی و فقهی کاشف الغطا.
۲. بحوث أُصولیّة ج ۱: شامل دو رساله از مباحث اصول، مانند: أضواء علی کفایة الأُصول وأضواء علی فرائد الأُصول می‌باشد.
۳. بحوث أُصولیّة ج ۲: این کتاب شامل مجموعه‌ای از رساله‌ها و تعلیقات اصولی مانند: تنقیحات أصول الفقه فی مباحث الألفاظ، بعض أبحاث قوانین الأُصول، رسالة فی الجمع بین الحکم الظاهری والواقعی، حاشیة علی کفایة الاُصول و حاشیة علی الفصول فی علم الاُصول است.
۴. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط ج ۱: مشتمل بر بحث اجتهاد و تقلید، اقسام آب و بخشی از مباحث نجاسات. می‌باشد
۵. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط ج ۲: مشتمل بر بخشی از مباحث نجاسات و مطهرات.
۶. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط ج ۳: مشتمل بر احکام وضو.
۷. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط ج ۴: مشتمل بر اقسام غسل.
۸. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / المبسوط ج ۵: مشتمل بر احکام اموات و تیمم.
۹. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / الوسیط ج ۱: شامل مباحث اجتهاد و تقلید، فصلی در اقسام آب، در نجاسات، در مطهّرات و أحکام اوانی می‌باشد.
۱۰. شرح العروة الوثقی / کتاب الطهارة / الوسیط ج ۲: مشتمل بر احکام تخلّی، استنجاء، استبراء، وضو، احکام وضوء جبیره، حکم دائم الحدث، احکام غسل‌ها و تکفین میت می‌باشد.
۱۱. شرح العروة الوثقی / کتاب الصلاة ج ۱: شامل: حقیقت صلات، اعداد فرایض و نوافل، أوقات صلات یومیّة ونوافل آن و قبله است.
۱۲. شرح العروة الوثقی / کتاب الصلاة ج ۲: شامل: ستر و ساتر، مکان مصلّی و اذان و اقامه می‌باشد.
۱۳. شرح العروة الوثقی / کتاب الصلاة ج ۳: شامل: قرائت، رکوع، سجود، تشهد، سلام، قنوت و مبطلات صلات است
۱۴. تحریر المجلّة / ج ۱: شامل: یک مقدمه طولانی حاوی ۱۷۴ قاعده فقهی در باب معاملات، کتاب اوّل در بیوع مشتمل بر یک مقدمه و هفت باب، مقدمه در بیان اصطلاحات فقهی بیع و باب اول در بیان مسائل مربوط به عقد بیع و باب دوم در بیان مسائل مربوط به مبیع.
لازم به ذکر است «مجلة الأحکام العدلیة» نخستین کتاب قانون، بر اساس فقه حنفی اهل سنت است که در دولت عثمانی به سال ۱۸۶۹ م در همه محاکم مبنای قضاوت قرار می‌گرفت و در دانشکده‌ها تدریس می‌شد. شرح‌های مختلفی از سوی علمای اهل سنت بر آن نگاشته شده است، در میان فقهای شیعه کاشف الغطاء اولین فقیهی که به شرح آن تحت عنوان «تحریر المجلة» بر اساس فقه اهل بیت (ع) اقدام کرده است.
۱۵. تحریر المجلّة، ج ۲: ادامه کتاب اول (باب سوم در بیان مسائل مربوط به ثمن، باب چهارم در بیان مسائل مربوط به ثمن و متمن بعد از عقد، باب پنجم در بیان مسائل مربوط به تسلیم و تسلّم، باب ششم در بیان اقسام خیارات و خاتمه – باب هفتم- در أحکام خیارات ) و کتاب دوم در اجاره، کتاب سوم در کفالت، کتاب چهارم در حواله و کتاب پنجم در رهن.
۱۶. تحریر المجلّة، ج ۳: مشتمل بر کتاب ششم در اماتات، کتاب هفتم در هبه، کتاب هشتم در غصب و اتلاف، کتاب نهم در حجر واکراه و شفعة و کتاب دهم در أنواع شراکت.
۱۷. تحریر المجلّة، ج ۴ و ۵: جز جهار شامل: کتاب یازدهم در وکالت، دوازدهم در صلح و ابراء، سیزدهم در اقرار، چهاردهم در دعاوی، پانزدهم در بینات و تحلیف و شانزدهم در قضاء. اما جز پنجم مشتمل بر مسائل مربوط به نکاح، طلاق، دین، وصیّت و وقف می‌باشد.
۱۸. دائرة المعارف العلیا، ج ۱: تحت عنوان «أسئلة وأجوبة فی المسائل الکلامیّة» بر سه قسم است: قسم اوّل، مشتمل بر ۲۲ سوال و جواب در تفسیر بعض آیات و اخبار صادره از معصومین (ع)؛ قسم دوم: مشتمل بر ۴۸ سوال و جواب در مسائل فلسفی و کلامی؛ قسم سوم: شامل بر ۲۳ سوال و جواب در مسائل متفرقه.
۱۹. دائرة المعارف العلیا ج ۲: تحت عنوان « أسئلة وأجوبة فی المسائل الفقهیّة » شامل ۶۲۸۰ سوال و جواب در ۲۰ فصل زیر تنظیم شده است: فصل در جتهاد و تقلید، در طهارت، احکام الأموات، صلات، خمس، زکاة، صوم، حج، بیع، مکاسب، رهن، دین، وقف، هبه، نذر، صلح، شرکت، وصایا، نکاح، انفقات، طلاق، مواریث، قضا، شهادات، حدود، دیات و احکام متفرقات فقه.
۲۰. سوال و جواب فی الفتاوی الفقهیّة: شامل ۴۰۰ سوال و جواب درباره کتاب طهارت، صلات، صوم، زکاة خمس، کفّارات، جهاد، حجّ و مکاسب به ضمیمه رسالة فی القواعد الکلّیّة الفقهیّة شامل ۱۲۶ مورد قواعد.
۲۱. تعلیقات علی العروة الوثقی: شامل کتاب اجتهاد وتقلید، طهارت، صلات، صوم، زکات، خمس، حجّ، اجاره، مضاربه، شرکت، مزرعه، مساقات، ضمان، نکاح و وصیّت.
۲۲. تعلیقات علی المکاسب: شامل المکاسب المحرّمة، کتاب البیع، کتاب الخیارات و رسالة فی قاعدة من ملک.
۲۳. تعلیقات علی سفینة النجاة و ریاض المسائل والروضة البهیّة: تعلیقه بر سفینة النجاة در چهار جلد با عناوین ذیل تدوین و تألیف شده است: یک مقدمه و چهار مقصد: مقصد نخست در عبادات، مقصد دوم مشتمل است بر کتب امر به معروف و نهی از منکر، احیای موات، قصاص و دیات و... . مقصد سوم عقود و مقصد چهارم ایقاعات و خاتمه در بحث جهاد می‌باشد. ریاض المسائل: این تعلیقه شامل حواشی کتاب الطهارة تا الرکن الثالث فی الطهارة الترابیّة می‌باشد و برای بقیه تعلیقه‌ای نوشته نشده است. و تعلیقه مختصری بر کتاب شرح لمعه شهید ثانی.
۲۴. تعلیقات علی تبصرة المتعلّمین: شامل کتاب اجتهاد وتقلید، طهارت، صلات، صوم، زکات، خمس، حجّ، جهاد، متاجر، اجاره و ودیعه و توابع آنها، دیون، هبه، نکاح، طلاق، عتق، ایمان، میراث، قضاء، شهادات، حدود، قصاص و دیات می‌باشد.
۲۵. و جیزة الأحکام و الوجیزة فی أحکام الاجتهاد و التقلید و الطهارة: اولی مشتمل بر شش جز است، جز اول: در عبادات، جزءدوم: مسائل حلال و حرام، جز سوم: درعقود معاوضات و مجّانیّات، جز چهارم: در اموال، میراث، نذر، یمین، عتق و کفّارات، جز پنجم: در نکاح و توابع آن، جز ششم: در عقوبات و جزاءات از حدود و قصاص و دیات؛ دومی: مشتمل بر کتاب اجتهاد وتقلید، و بخشی از کتاب طهارت است.
۲۶. بحوث فقهیة (آثار فارسی): مشتمل بر یک کتاب و شش رساله: کتاب زاد المقلّدین (رساله عملیه بصورت سوال و جواب) در دو جز: حزء اول: شامل بحث طهارت تا آخر زکات و خمس، جز دوم: شامل کتاب معاملات و تجارات، ارث، مطاعم و مشارب، صید و ذباحه، نکاح و طلاق، رسالة در مناسک حجّ، المسائل القندهاریّة شامل هشت سوال و جواب فقهی و کلامی، رساله فواید جلیلة شامل سه سوال و جواب، حاشیة بر منهج الرشاد و مجمع الرسائل شامل احکام اجتهاد و تقلید تا پایان احکام خمس، حاشیة بر عین الحیاة، رساله‌ای در امر بمعروف و نهی عن منکر.
۲۷. الفهارس: شامل فهرست آیات کریمه، احادیث شریفه، اسماً معصومین، کتاب‌ها در متن، اعلام، فهرست اماکن و بقاع متبرکه، ادیان، جماعات و قبایل، اشعار، مصادر تحقیق و فهرست موضوعات است.
نظر شما