«۱۳ هزار قدم»؛ روایت کولبری از نزدیک  

خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- محمد پورعلم : در میان ژانرهای سینمایی، «مستند» می تواند فراتر از کارکردهای سینمایی خود، رویکردی جامعه شناختی پیدا کند و در بازنمایی چالش های اجتماعی به کمک بیاید. مستند از آن جا که یک پای در واقعیت دارد، گوشه های ناپیدای جامعه را با زبان جذاب و تاثیرگذار سینما به نمایش می گذارد و از این نظر به ابزاری مهم برای شناخت جامعه و اصلاح آن تبدیل می شود. بی راه نیست که در کشورهای مختلف، مستندسازانی که زوایای پنهان جامعه را به تصویر می کشند، مورد حمایت قرار می گیرند و از آن ها برای تولید مستندهای آموزشی کمک گرفته می شود. 

«اشکان احمدی» مستندساز ایرانی سال هاست که با تولید فیلم های مستند، در این راه گام برمی دارد. «۱۳ هزار قدم» از آثار اوست که در جشنواره سینماحقیقت سال گذشته روی پرده رفت و مورد توجه قرار گرفت. احمدی که خود کرد است در این مستند به سراغ کولبرهای کرد رفته و کوشیده تصویری بی واسطه از زندگی آن ها به نمایش بگذارد. پیش از این و در زمان برپایی جشنواره فیلم های مستند ایران(سینماحقیقت) با این فیلمساز به گفتگو نشستیم. گفتگوهایی درباره ویژگی های فنی و سینمایی اثر که در شبستان منتشر شد. آن چه در پی می آید گفتگویی تازه با این کارگردان است که ابعاد معنایی و جامعه شناختی ۱۳ هزار قدم اختصاص دارد:

در مستند « ۱۳هزار قدم» از میان همه کولبرها، شما تنها به زندگی شخصی و خانوادگی یکی از آن ها به نام «ناصر» نزدیک می شوید. علت این انتخاب چیست؟
بله، ما در مستند به سراغ شخصیت «ناصر» می رویم که یک مرد جوان است اما این به معنای وجود ویژگی خاصی در او نیست که عامل این انتخاب باشد. ببینید! این کاراکتر منتخب می توانست هر یک از کولبرها باشد چرا که ۱۳ هزار قدم اساسا فیلم پرتره نیست که حول شخصیت ناصر شکل گرفته باشد. ما نیز در پرداختن به این شخصیت، تنها به گوشه ای از زندگی او می پردازیم و مستند، داستلن زندگی او نیست. 

یعنی کاراکتر «ناصر» و زندگی او تنها نمونه ای از یک زندگی کولبری است؟
دقیقا، ما می توانستیم به جای تمرکز بر زندگی ناصر، زندگی هریک از کولبرهای دیگر را نیز به تصویر بکشیم. حال در مستند می گوییم به عنوان مثال ناصر یکی از این آدم‌هاست و در خانه‌اش  مشکلاتی دارد. مادری دارد که به سرطان مبتلاست و باید خرج درمان او را تامین کند، به همین خاطر سعی می‌کند از شرایط محیطی کولبری استفاده کند و پولی دربیاورد.

پیش از ساخت مستند، ایده ای درباره انتخاب کاراکتر مورد نظر خود نداشتید؟
من در آن زمان، وقتی در مرحله تحقیقات ساخت مستند بودم، از خودم می پرسیدم داستان کدامیک از کولبرها را باید انتخاب کنم؟ چرا که همه آن هزار آدم داستان هایی از این جنس داشتند. آیا باید زندگی پیرمرد ۷۰ ساله را انتخاب کنم یا داستان پسربچه ۱۳ ساله را به تصویر بکشم؟ به واقع کدامیک جذاب تر است؟

با این وجود، چه شد که در نهایت ناصر را برگزیدید؟
 پس از بررسی فراوان درباره ویژگی کاراکترها، به این نتیجه رسیدم که با نگرش اشتراکی به سراغ انتخاب شخصیت مورد نظرم بروم. بنابراین، از آن جا که جوان های بین ۲۰ تا ۳۵ سال بیشترین سهم را در میان کولبران کرد دارند، دایره انتخاب را به آن ها محدود کردم و شخصیت ناصر را از میان آن ها انتخاب کردم. 

می گویید سن بیشتر کولبرها از ۲۰ تا ۳۵ سال است، اما از پیرمرد ۷ ساله و نوجوان ۱۳ ساله هم نام بردید که بازه بسیار بزرگی را ایجاد می کند.
ببینید! کولبری یک شغل جوانانه ا‌ست. چون به نیروی فیزیکی و استقامت فراوان نیاز دارد. باید بتوانی یک بار ۳۰، ۴۰ کیلویی را در طول ۷ کیلومتر روی کولت جابجا کنی. همه از پس چنین کاری برنمی آیند. آن پیرمرد ۷۰ ساله ای هم که مشغول این کار است، آن قدر تنومند و سالم است که می‌تواند ادامه دهد. در هر صورت کولبری اساسا کار ساده ای نیست. 

برگردیم به کاراکتر «ناصر». در جاهایی از فیلم، شما به عنوان فیلمبردار او را صدا می زنید و حتی دوربین را به دست او می دهید. درباره جایگاهی که در فیلم برای ناصر در نظر گرفتید، بیش تر توضیح دهید.
من ناصر را به عنوان نمونه ای از کولبرها انتخاب کردم. این که کاراکتر در نقاطی از فیلم بیرون می زند، درست است و اتفاقا ما به عنوان تماشاگر با او همراه می شویم که خود او را ببینیم، اما من دوباره به فضای پس زمینه بازمی گردم و از ناصر هم می خواهیم همراه کولبرها شود و دوباره یکی از آن ها شود. چون من در واقع می خواهم داستان کولبری و کولبرها را روایت می کنم. داستان آن خیل عظیم آدم های در صف، آن سرما و مسیرهای دشوار.