خبرگزاری شبستان، سرویس فرهنگی- مریم داوری: وقوع انقلاب در جوامع در نگاه اول، عرصه های سیاسی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد. با گذشت زمان تاثیرات فرهنگی انقلاب نمایان و محسوس می شود. انقلاب اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. انقلاب اسلامی ایران تمام شئون زندگی مردم را تحت الشعاع قرار داد و تمام افراد جامعه در حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را به سوی فرهنگ اسلامی سوق داد.در این میان ادبیات نیز در قالب های مختلف داستان، رمان و شعر تحت تاثیر قرا گرفت. در مورد تاثیرات متقابل انقلاب اسلامی و ادبیات و مقایسه ادبیات در قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گفتگویی با «حجت الاسلام حسین حقیقت» که مدرس حوزه و دانشگاه ، نویسنده ، پژوهشگر و رییس اداره تربیت مربی کودک و نوجوان سازمان تبلیغات اسلامی است، ترتیب دادیم که بدین شرح است:
مهم ترین اهداف فرهنگی انقلاب اسلامی ایران چه بود ؟
در قرآن کریم آمده است که باید بر علیه ظلم و ستم به پا خاست. خداوند به پیامبران خود فرمان داده است که مردم را از تاریکی به سمت نور هدایت کنند. رفتن به سمت جاده راست به اذن حق تعالی هست. در مملکت ما این اتفاق رخ داد و انقلاب اسلامی ایجاد شد. انقلاب اسلامی بر اساس طرز فکر الهی در جامعه ما پیاده شد و مردم از تاریکی و ظلمت طاغوت خودشان را رهایی بخشیدند و توانستند در جاده ای پر از عزت قدم بردارند. حضرت آیت الله خامنه ای فرمودند« انقلاب ما یک انقلاب دینی و مذهبی است». هیچ هیچ تفسیر مادی از این انقلاب نمی شود کرد. مقام معظم رهبری در جای دیگری فرمودند « انقلاب یک جریان است ». در همه کشورها همین طور است یعنی انقلاب، حادثه نیست بلکه جریان است و البته این جریان که بیشتر فرهنگی است در بسیاری جاها متوقف می شود. اگر به تاریخ انقلاب های دیگر نگاه کنید، می بینید یک عده ای به پیروزی رسیدند و مردم را فراموش کردند و مردم کم کم صحنه را رها کردند و آن جریان تمام شد. مقام معظم رهبری در جایی فرمودند« انقلاب ما ناشی از عقلانیت بود». از فرمایشات حضرت آیت الله خامنه ای می شود فهمید انقلاب ما یک انقلاب دینی و فرهنگی است که توسط یک رهبر الهی شکل گرفت .مردم به فرمان امام خمینی(ره) به میدان آمدند . این انقلاب را نمی شود هیچ گونه تفسیر مادی کرد. انقلاب اسلامی یک جریان است و البته یک جریان تاریخ ساز است. ابن انقلاب در واقع یک نوع تمدن دیگری را رقم زد. تا وقتی مردم در صحنه حاضر هستند این جریان ادامه پیدا می کند، پس خدا و دین در انقلاب ما مسئله مهمی است. مردم و حضور مردم در صحنه مهم است و یکی از ارکان انقلاب است. مسئله بعدی استقلال، روحیه شهادت طلبی ، برائت از دشمن و حمایت از مستضعفین است . انقلاب ما زمینه ظهور است. به هر حال یک انقلابی در یک جامعه طاغوتی ایجاد شد. فرهنگ زمان طاغوت ضد خدایی بود قرار بر این بود که دین از جامعه رخت ببندد و بحث جشن 2500 ساله یک نمود از فعالیت های آن دوران بود. رژیم شاهنشاهی از یک طرف فرهنگ برهنگی را ایجاد کرده بود و از یک طرف وابستگی به بیگانگان را. هدف این بود که مردم از دین گریزان باشند. مظاهر غربی که در حکومت شاه نمایان بود، داشت مردم را به این سمت می برد که مقلد و وابسته جامعه غربی باشند. یک عده غربی و یه عده شرقی بودند. تمام عرصه های جامعه از جمله عرصه فرهنگی تحت تاثیر حکومت شاهنشاهی بود. اکثر کتاب های ما به دست نویسندگانی نوشته می شد که شرق زده و یا غرب زده بودند این فرهنگ زمان طاغوت بود. انقلاب اسلامی فرهنگی دینی را به بخش های مختلف جامعه تزریق کرد.
نویسندگان و شاعران چقدر بر انقلاب تاثیر گذاشتند و تا حد تاثیر پذیرفتند؟
وقتی فرهنگ، فرهنگ طاغوتی باشد تمام افراد جامعه اعم از نویسنده و شاعر تحت تاثیر قرار می گیرند. نویسندگان و شاعران نمی توانستند به راحتی در حوزه دین قلم بزنند بر این اساس کتابها و مجلات مذهبی بسیار کم بود و تیراژ آنها پایین بود. برخی نهادهای فرهنگی مثل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دست چپی ها بود. کیهان بچه ها دست افراد بی دین و ضد دین بود. از طرفی نویسندگان و شاعرانی هم بودند که با قلم خود در جهت آگاهی بخشی و بیداری جامعه تلاش کردند. بعد از انقلاب دست نویسندگان و شاعران باز شد و توانستند داستان ها و شعرهای مذهبی بنویسند و بسرایند و ما در حوزه ادبیات دینی رشد خوبی کردیم.
انقلاب اسلامی از نظر کمی و کیفی چه اثری در حوزه ادبیات داشت؟
قبل انقلاب از جهت کمی تعداد نویسندگان و شاعران کودک و نوجوان به عدد انگشتان دست هم نمی رسید با تحولی که انقلاب در جوانان ما ایجاد کرد تعداد نویسندگان و شاعران افزایش یافت. به طوری که تعداد شاعر و نویسنده بعد از انقلاب قابل قیاس با قبل از انقلاب نیست. انقلاب اسلامی به جوانان میدان داد که استعداد آنها در زمینه های فرهنگی و هنری دیده شود. تعداد کتابهای و مجلات منتشر شده نیز بعد از انقلاب رشد پیدا کرد. قبل از انقلاب در اکثر کتاب و مجلات مدح شاه ستمگر بود. به یمن و برکت انقلاب اسلامی می بینیم که نیروهای جوان و با استعداد وارد معرکه شدند و در شعر و داستان ، فیلم و هنرهای مختلف تحولی ایجاد شد. همچنین موسسات ، نهادها و گروه های فرهنگی و هنری چه در قم و چه در شهرستان های دیگر رشد خوبی پیدا کردند.
در حال حاضر وضعیت کتاب های کودک و نوجوان با رویکرد دینی چگونه است؟
قبل انقلاب کتابهای کمی برای همه گروه های سنی داشتیم. کتاب برای کودکان و نوجوانان بسیار کم بود و کتاب با موضوع مذهبی بسیار بسیار کم. عمده کتاب هایی که داشتیم ،ترجمه بود. خوشبختانه بعد انقلاب تحولی در عرصه ادبیات صورت گرفت و در حال حاضر کتابهای خوبی در زمینه های مختلف منتشر می شود. در زمینه کتاب کودک و نوجوان هم به رشد رسیدیم و با رویکرد دینی و اخلاقی برای این گروه سنی کتابهای شعر و داستان به چاپ می رسد. می توان گفت در این حوزه رشد کمی و کیفی داشتیم. از میان حوزویان نیز شاعران و نویسندگان قوی داریم که برای کودکان و نوجوانان قلم می زنند و کارهای قابل توجهی تولید می کنند. در حال حاضر کتابهایی در قالب رمان، داستان کوتاه ، داستان بلند و شعر داریم که درون مایه مذهبی و اخلاقی دارند. نویسندگانی داریم که بسیاری از احکام و مسایل دینی را در قالب شعر و داستان به کودکان و نوجوانان آموزش می دهند. همین امر باعث هوشیاری بچه ها شده است و در مواردی می بینیم که چقدر آگاه هستند و درک خوبی از مسایل دارند.
چرا با وجود رشد کمی و کیفی کتاب، آمار مطالعه در کشور پایین است؟
این امر به فرهنگساری بر می گردد. هنوز کتابخوانی به صورت یک فرهنگ در جامعه ما جا نیفتاده است. کشور ما یک کشور اسلامی است و در اسلام تاکید فراوانی به مطالعه شده است. بزرگترین معجزه پیامبر اسلام(ص) کتاب است. امامان معصوم(ع) نیز تاکیدات فراوانی بر مطالعه و کسب دانش داشتند. باید تلاش شود که کتاب جزو سبد خانواده ها قرار گیرد و مطالعه به صورت یک فرهنگ و عادت در بیاید.
برای افزایش کتاب و کتابخوانی چه پیشنهادی دارید؟
رغبت به کتاب و کتابخوانی باید از خانواده شروع شود. وقتی بچه ها کتاب را در دست والدین خود ببینند، جذب کتاب می شوند.بعد از خانواده، مهد های کودک و مدارس باید بچه ها را به سمت کتاب سوق دهند. تمام نهادها و سازمان ها اعم از آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و صدا و سیما باید برای ترویج و توسعه کتاب و کتابخوانی برنامه های مشخص و کاربردی داشته باشند. ما در سال روز 24 آبان را به عنوان روز کتاب و کتابخوانی نامگداری کردیم اما برنامه های ترویجی و تشوبقی در زمینه کتاب نباید محدود به روز، هفته و ماه خاصی باشد.
کانون های فرهنگی و هنری مساجد در توسعه و ترویج کتاب و کتابخوانی چه نقشی دارند؟
تمام نهادهای فرهنگی و دینی از جمله کانون های فرهنگی هنری مساجد باید با برنامه های متنوع و مختلف در طول سال مردم به خصوص کودکان و نوجوانان را به سمت کتاب و کتابخوانی سوق دهند. این برنامه ها می تواند مسابقات کتابخوانی ، معرفی کتاب های خوب به مناسبت های مختلف و کتابخوانی در مساجد باشد.
نظر شما