«تخت جمشید» از شاخص ترین بناهای تاریخی جهانی است که در استان فارس، واقع شده و در ۱۰ کیلومتری شمال شهر مرودشت و در ۵۷ کیلومتری شیراز قرار دارد. بنایی که ساخت آن را در دوره هخامنشی، «داریوش اول» در پیش می گیرد و «خشایارشا»، «اردشیر اول» و ... کاخ هایی به آن می افزایند. هر بخش از این مجموعه 125 هزار متر مربعی، نمادی از تاریخ کهن، معماری بدیع و شاخصه های هنری، سخن ها دارد که هر بیننده ای را محو تماشای خود می کند. همین ویژگی های شاخص موجب شده است تا گردشگران، محققان، مرمتگران و علاقمندان فراوانی از سراسر جهان برای بازدید از این بنای باشکوه، راهی فارس و مرودشت شوند.
تختی برای جمشید
با اینکه کاخ «پارسه» از دوران هخامنشی بر جای مانده است اما سالها به پادشاهان افسانه ای مثل «جمشید» نسبت داده می شد و امروز هنوز هم به همین نام معروف است. البته در میان کشورهای دیگر و گردشگران خارجی این مجموعه با نام «پرسپولیس» شناخته می شود.
با احداث کاخ صد ستون، دروازه ملل، تالار شورا، دروازه نیمه تمام و خیابان سپاه در بخش شمالی این تختگاه، مجموعه ای نظامی، سیاسی و اداری به وجود آمد و مجموعه ای که «داریوش» بنای آن را آغاز کرد، تبدیل به مجموعه ای سلطنتی و مسکونی شد.
داستان تلخ تخت جمشید و شکوهش اما در سال 330 قبل از میلاد با آتش کشیدن آن به دست «اسکندر مقدونی» رقم می خورد. البته این پایان شکوه تخت جمشید نبود و با گذشت بیش از 2 هزار و 500 سال، هنوز هم اوج یک اثر تاریخی و آن هم در سطح جهانی را به نمایش می گذارد.
نقش های رستم گونه
یکی دیگر از آثار شاخص تاریخی که در کوه «حاجی آباد» و پنج کیلومتری تخت جمشید قرار دارد و از معروف ترین جاذبه های گردشگری کشور است، مجموعه ای از گوردخمه های هخامنشی و نقوش برجسته ساسانی است که با نام نقش رستم شناخته می شود. در این مجموعه، آثار دوره های عیلامی، هخامنشی و ساسانی به چشم می خورد و آرامگاه «داریوش، «خشایارشا»، «اردشیر اول» و «داریوش دوم» قرار دارد. نقش های برجسته های ساسانی از تاجگذاری «اردشیر بابکان» و پیروزی «شاپور اول» بر امپراطور روم، نیز مشاهده می شود.
وجود همین نقوش برجسته عظیم باعث شد تا در گذشته، ابهت افراد در نقوش به «رستم» قهرمان شاهنامه فردوسی نسبت داده شود و آن را «نقش رستم» بنامند.
کعبه زرتشت
در مقابل نقوش و آرامگاه های نقش رستم، بنایی ویژه که با نام «کعبه زرتشت» شناخته می شود، قرار دارد که محل کتاب اوستا و گنجینه درباری بوده و کاربری های دیگر آن مشخص نیست. بر دیواره های این بنا، کتیبه های ساسانی حک شده است که خود یک مجموعه تاریخی کامل به شمار می رود.
توسعه زیرساخت های تخت جمشید و نقش رستم
برای حفظ بناهای تاریخی به انجام مرمت های مداوم نیاز است و برای تسهیل حضور گردشگران نیز باید زیرساخت های گردشگری در اماکن، تقویت شود. کاری که میراث فرهنگی در بناهای تخت جمشید و نقش رستم در سال 98 از انجام آن خبر می دهد تا این اهداف تحقق بیشتری داشته باشد:
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مرودشت با اشاره به انجام نورپردازی در تخت جمشید و نقش رستم می گوید: در 12 و نیم هکتار برای نخسین بار در این 2 مجوعه تاریخی در فارس، عملیات نورپردازی به انجام رسیده است.
«بهمن مردانی» ادامه می دهد: چهار اقامتگاه گردشگری در دهه فجر امسال نیز در مرودشت افتتاح شد که ظرفیت های اقامتی را برای گردشگران، افزایش می دهد.
وی اضافه می کند: نصب دوربین و خط کشی معابر در پارکینگ یک و 2 مجموعه جهانی تخت جمشید با هدف افزایش ارائه خدمات به گردشگران نیز به انجام رسیده است.
مردانی از انجام برنامه های مرمتی در نقش رستم و تخت جمشید در سال 98 خبر می دهد و می گوید: مرمت آرامگاه «خشایارشا» در نقش رستم آغاز شده و تا سه سال آینده، ادامه دارد.
وی ادامه می دهد: کاخ های «هدیش» و «شورا» در مجموعه جهانی تخت جمشید نیز توسط مرمتگران بدون مرز و با فعالیت مرمتگران ایتالیایی، مرمت شده است.
از دوربین های سه بعدی تا راهنمای صوتی
تخت جمشید با وسعت زیاد و تعدد کاخ ها، توضیحات تاریخی فراوانی دارد که عمدتا به همت راهنمایان گردشگری برای بازدیدکنندگان، بازگو می شود. مسئول میراث فرهنگی شهرستان مرودشت از ارائه دستگاه مترجم و راهنمای صوتی به گردشگران و 150 دوربین سه بعدی از نوروز امسال خبر داده است. با این دوربین ها با نگاه کردن به هر یک از کاخ های تخت جمشید، کاربران می توانند تصاویر بازسازی شده بنا را ببینند که برای تهیه این دوربین ها 300 میلیون تومان، هزینه شده است.
شکوه تخت جمشید
از شکوهی که روزگاری تخت جمشید را زیباترین کاخ جهان کرده بود، امروز سرستون ها، نقوش برجسته و گوردخمه هایی به جا مانده است که همچنان به عنوان الگوهای شاخص معماری مورد توجه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرد و همین شکوه باعث شده است که این میراث کهن در شمار آثار جهانی یونسکو نیز به ثبت برسد. فارس با برخوراری از آثار شاخص تاریخی، همواره مقصد سفر بسیاری از گردشگران بوده است که در این میان، آثار ثبت شده جهانی، سهم بیشتری دارند.
گزارش: مریم شمالیان
نظر شما