آیین ها و سنن مردم هرمزگان در عزای سالار شهیدان

خبرگزاری شبستان //هرمزگان

مراسم ویژه ماه محرم یکی از سنت های ارزنده است که از دیرباز همواره مورد توجه مردم هرمزگان بوده و هرساله در اقصی نقاط این استان با شکوه هرچه تمام تر برگزار می شود.

برگزاری مراسم‌ و آیین های ویژه و منحصر به فرد در برخی از مناطق استان، جلوه های ویژه ای را از ارادت شیعیان و دوستداران به ساحت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) را به نمایش می گذارد.
 

یکی از این آیین ها، علم گردانی است که همه ساله در روز پنجم محرم با استقبال گسترده مردم استان، استان های همجوار و عاشقان اهل بیت(ع) در برخی از کشورهای همجوار از جمله بحرین و امارات در استان هرمزگان به ویژه شهرستان میناب برگزار می‌ شود.
 

با نگاهی گذرا شما را با گوشه هایی از این آیین ها آشنا می سازیم.

علم گردانی

اکثر حسینیه های هرمزگان به ویژه در بندرعباس و میناب با آغاز ماه محرم به نام یکی از معصومین(ع) علم می بندند و آن را در محله ها همراه با دسته های سینه زن می گردانند که این گردش علم را پرسه می نامند.

علم حضرت ابالفضل(ع)، دو علمان، امام رضا(ع)، زین العابدین(ع)، امام حسن(ع)، علم رسول الله(ص) و علم صاحب الزمان(عج) از علم های مشهور در آیین علم گردانی هستند.

پرسه تابوت یکی دیگز از آیین های این ماه است، اهالی هرمزگان از روز هفتم محرم بعضی از حسینیه ها تابوت را با پارچه های رنگین نذری و آیینه و گاه شمشیر تزئین می کنند و همراه با علم در محله ها می گردانند که حرکت تابوت در این آیین بسیار دیدنی است. علاوه بر دسته سینه زن نوازندگانی با سرنا و دهل، تابوت را همراهی می کنند.

حجله گردانی

حجله قاسم از نظر ظاهر شبیه به تابوت است با اندکی اختلاف در سقف آنها، اتاقکی چوبی با ابعادی حدوداً 2*1.5 متر که با آیینه های بزرگ، قالیچه، پارچه های رنگین و انواع وسایل تزئینی آراسته می شود.

مراسم حجله گردانی در شب نهم محرم در بیشتر مناطق استان برگزار می شود، این حجله در روز عاشورا به خون حضرت قاسم(ع) آغشته می شود.

سنگ زنی

این مراسم همراه با علم گردانی است، دسته سینه زن دایره وار علم حضرت عباس(جریده) را درمیان می گیرد و همراه با نوحه خوانی به جای سینه زدن دو قطعه سنگ کوچک را همراه با چرخش موزون به هم می زنند.

سنگ زنی امروزه فراموش شده، گاهی در بعضی از حسینیه های هرمزگان اجرا می شود.

مراسم ویژه علم پیغمبر در شهرستان میناب

در روز پنجم محرم در میناب دو علم در دو حسینیه جداگانه همزمان بسته می شود. علم پیغمبر(ص) و علم صاحب الزمان(عج). این دو علم بسیار مورد توجه مردم میناب است به گونه ای که عصر روز پنجم محرم اکثر مردم این شهر در این مراسم شرکت می کنند و برای علم ها گوسفند قربانی کرده نقل و گل و سکه و گلاب بر آنها می پاشند.

مراسم ویژه عاشورا، در تمامی شهرهای هرمزگان این روز با حرکت دسته های سینه زنی همراه با علم، تابوت و حجله آغاز می شود.

در بندرعباس و میناب روز عاشورا شکوه خاصی دارد، شبیه سازی اصلی ترین بخش این مراسم است. شمر، ساربان، شیر، کاروان اسرا، نیزه داران خشن و ذوالجناح همراه با کبوتران خونین بال فضایی دردآلود می سازند.

اوج این عزاداری با آتش زدن خیمه های اهل حرم و به اسارت بردن اهل بیت(ع) به پایان می رسد.

آیین تعزیه خوانی

از دوره قاجاریه به این سو همواره تعزیه در هرمزگان مورد توجه بوده خاستگاه اصلی آن نیز میناب است. مرحوم حسینعلی قضایی مرثیه سرای بزرگ جنوبی اکثر مجالس تعزیه را سروده یا تنظیم کرده است. مهمترین مراکز اجرایی تعزیه خوانی در استان میناب، بندرعباس، فین، رضوان، گهره و جزیره هرمز است.

سینه زنی

به شیوه سنتی از دیگر برنامه های آیین های عزاداری سالار شهیدان است، مرزداران خطه خلیج فارس در 10 روز اول ماه محرم سینه زنی به دو صورت نشسته و ایستاده برگزار می شود.

در سینه زنی نشسته مردان یا زنان دایره وار نشسته همراه با نوحه خوان به سینه و گاه به زانوی خود زده بیتی از نوحه را گروهی پاسخ می دهند.

در سینه زنی ایستاده مردان به شکل دایره می چرخند و درحالیکه با دست چپ کمربند یکدیگر را گرفته اند با دست راست بر سینه ی خود می کوبند، اوج این سینه زنی وقتی است که نوحه خوان، واحد می خواند.

روضه خوانی

یکی از مراسم سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) در هرمزگان است. در ماه های محرم و صفر، روضه خوان های محلی( زنانه و مردانه ) مصائب اهل بیت را همراه با اشعار مرثیه سرایان بزرگ برای مردم بازگو می کنند.

روضه خوان ها (معمولا زنان) گاه در بیان موضوعی، چون تعزیه از حرکت و اجرای نقش سود برده به گرمی مجلس می افزایند. روضه خوانی از رایج ترین مراسم عزاداری هرمزگان در طول سال است.

حنابندان

مراسم حنابندان حضرت قاسم(ع) اگرچه گوشه ای از مجلس تعزیه حضرت قاسم است، اما گاه حنابندان جداگانه و در مجلس روضه خوانی شب نهم محرم اجرا می شود.

اشعار سوزناک که به شکل همسرایی خوانده می شود همراه با سینی های حنا، شیرینی و شمع مراسم را بسیار حزن انگیز می سازد.

شام غریبان

در شب یازدهم ماه محرم مانند سایر نقاط کشور دسته های سینه زن درحالیکه شمع روشنی در دست دارند به راه می افتند و به عزاداری می پردازند.

آیین آمدن بنی اسعد

در شب دوازدهم ماه محرم در میناب گروهی که خود را بنی اسد می نامند، با بیل و کلنگ در حالیکه به سر و سینه می زنند در حسینیه ها می گردند و با ناله و زاری می گویند که برای دفن شهدا آمده اند.

این مراسم امروزه کمرنگ شده و کمتر برگزار می گردد.

عزاداری حضرت سیدالشهدا در هرمزگان با گرامیداشت اربعین حسینی آرام آرام به پایان می رسد، اگرچه در طول سال و در مناسبت های مختلف همچنین شب های دوشنبه و جمعه، مراسم روضه خوانی همواره برپا می شود.
 

پایان پیام/