نوعی بی‌تفاوتی را در محیط‌های علمی شاهد هستیم/ مقاله‌محوری مانع انتشار کتاب‌های خوب علوم انسانی نشود

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، دومین نمایشگاه «کتب منتخب علوم انسانی اسلامی» صبح امروز (دوشنبه، 4 آذرماه) در باغ کتاب تهران افتتاح شد.

بر پایه این گزارش، حجت الاسلام والمسلمین «رضا غلامی» در آیین افتتاح این نمایشگاه با بیان اینکه در این نمایشگاه 300 اثر با گزینش انتخاب و ارایه شده است، اظهار کرد: البته نزدیک به 1500 عنوان کتاب به دست ما رسید اما با بررسی های فراوان این تعداد اثر به نمایشگاه راه یافت و امیدواریم شرایطی فراهم شود که عمده فضای باغ کتاب به این آثار اختصاص یابد.

رییس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا افزود: به نظر می رسد هر قدر ادبیات علمی متراکم تری در علوم انسانی اسلامی وجود داشته باشد، فرصت بیشتری برای نوآوری فراهم خواهد شد. رسم پیشرفت های علمی در دنیا آن است که تولید انبوه و متراکم، زمینه ساز شکل گیری نوآوری های مهم در هر دانشی است و نباید تصور کرد که اگر ما صحبت از تولید علمی فراوان می کنیم به افت کیفی و خارج شدن ادبیات علمی از استانداردهای پژوهشی منجر می شود؛ چنین نیست، ما می توانیم استانداردهای علمی را داشته باشیم و زمینه را برای تولیدات فراوان در حوزه علوم انسانی اسلامی فراهم کنیم تا شرایط برای خلق آثار بزرگ در این عرصه بیش از پیش میسر شود.

وی تصریح کرد: در 10 سال اخیر آثار علمی و متنوع خوبی درباره علوم انسانی منتشر شده اما فاصله وضع موجود با وضع مطلوب به جهت کمی و کیفی زیاد است و ظرفیت و استعداد ما برای کار در این زمینه فراوان است اما هنوز آن بخش به میدان نیامده است. از سوی دیگر چند سالی می شود که بحث مقاله محوری در کشور مطرح است و به میدان آمده و از سوی نظام آموزش عالی به آن دامن زده می شود هرچند که مقاله یکی از رویکردها و مسایل مهم در عرصه علمی در جهان محسوب می شود اما نباید مقاله محوری در تولید علم مانع انتشار کتاب های خوب و مرجع در حوزه علوم انسانی اسلامی شود.

حجت الاسلام غلامی در ادامه گفت: در کشورهای غربی نیز تولید مقاله وجود دارد اما معتقدند باید از یک فرد تعدادی مقاله تبدیل به کتاب شود یا اندیشمندان مختلف مجموعه مقالات خود را تبدیل به اثری مرجع کنند. اکنون بسیاری از نظرات مهم در عرصه علوم انسانی اسلامی در این قالب شکل می گیرد. یک نظریه ممکن است در 20 تا 25 صفحه تدوین شود اما تدریجا در مقالات دیگر بسط یافته و تبدیل به یک مرجع شود.

وی تاکید کرد: طراحی و برگزاری نمایشگاه کتاب علوم انسانی اسلامی نشان می دهد با اینکه اول راه هستیم اما ظرفیت ها به ویژه برای گسترش فعالیت های آموزشی در این عرصه کم نیست. ما فاصله چندانی با دایر شدن برخی رشته های علوم انسانی اسلامی نداریم مثلا در علوم سیاسی اسلامی و در بسیاری از شاخه ها و رشته ها بیش از 60 تا 70 عنوان کتاب برجسته ارایه شده است و در بسیاری از رشته ها تکثر منابع داریم، بنابراین معتقدم با این شرایط باید کارهای آموزشی باید جدیت مضاعفی دنبال شود.

رئیس مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا ادامه داد: یکی از اشکالاتی با آن مواجهیم آن است که برخی از استادان علوم انسانی اطلاعاتی از فعالیت ها ندارند مثلا می دانند که صرفاً در فلان عرصه کتابی منتشر شده اما از مجموعه منشورات آن اطلاعاتی ندارند و به نظرم این نمایشگاه می تواند نشان دهد که ما کجا هستیم و فاصله مان با نقطه مطلوب چقدر است، از اشکالات دیگری که با آن مواجه این آن است که منابع جدید و قوی بسیاری وجود دارند که دیر وارد عرصه می شوند و یا در مواردی سلیقه ای وارد آموزش عالی کشور می شوند، مثلا منبعی داریم که 36 سال است به دانشجویان معرفی و در طول تحصیل هم از آن استفاده می شود در حالی که منابع جدیدتری وجود دارد که هنوز وارد چرخه آموزش عالی نشده اند، شاید این ایراد به آنجا برگردد که جریان نقد در کشور ما خشکیده است.

حجت الاسلام غلامی تاکید کرد: در دهه 60 این جریان نبود و اگر کسی کتابی می نوشت همکاران آن شخص عکس العمل نشان می دادند و کتاب مورد توجه قرار می گرفت، می توانم بگویم نوعی بی تفاوتی را در محیط های علمی شاهد هستیم، باید جریان نقد را در حوزه کتاب جدی کنیم چرا که سبب می شود از چرخه آموزش عالی استفاده بهتری صورت پذیرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: سه گانه ای که از حجت الاسلام شریفی منتشر شده امروز به یکی از منابع مرجع تبدیل شده و بسیاری از افراد که می خواهند در مورد علوم انسانی اسلامی نظریه پردازی کنند، به این اثر مراجعه می کنند.