خبرگزاری شبستان- رشت، مائده اسفندمز: با شروع فصل بارش، نگرانی‌ها درباره‌ی بحران تکراری زباله در استان‌های شمالی مجددا شدت پیدا کرده است. با بارش باران و سرازیر شدن شیرابه‌های انبوه زباله در جای جای سه استان شمالی، این بیم می‌رود که منابع آب‌های سطحی، رودخانه‌ها، تالاب‌ها و در نهایت دریای کاسپین به شیرابه‌های عفونی مراکز دفن زباله آلوده شوند و در نهایت بهداشت، سلامت و محیط زیست نیمه‌ی شمالی کشور در تهدید جدی قرار گیرد. هرچند این تهدیدها در نیمه نخست هر سال و فصول گرم نیز به نوعی دیگر پابرجاست و بیماری‌های متعدد و آلودگی‌های مشابهی را برای ساکنان و محیط زیست منطقه به همراه می‌آورد.
در استان گیلان که وسعت آن نسبت به استان‌های دیگر کشور کمتر است و عرصه‌ی لازم برای دفن زباله‌ها وجود ندارد و در طول سال شاهد بارش‌های مکرر است، نگرانی‌ها و تهدیدها و تخریب‌ها شدیدتر احساس می‌شود.
با اینهمه، با اینکه به درستی در گیلان کسی نمی‌داند که چقدر زباله به طور دقیق در روستاها و شهرهای استان در طول شبانه روز تولید می‌شود اما هنوز که هنوز است با وجود همه‌ی نگرانی‌ها، راهکار و زیرساختی برای رفع تهدید انبوه زباله‌ها در این استان سرسبز اندیشیده نشده است.
یکی از دلایل این بی‌توجهی به بحران پسماند در گیلان از سوی مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری‌های تابعه استانداری گیلان، محدود بودن مدیرانی که طی سالیان سال دغدغه‌ی این موضوع را داشته باشند، عنوان می‌شود. اگرچه پویا شهشهانی معتقد است کارشناسان با دانش کافی و البته دلسوز نیز در این حوزه در استان محدودند و عملا عدم بهره‌گیری از آنها از سوی نهادهای مختلف از جمله شهرداری‌ها نیز عامل دیگری در تبدیل انبوه پسماند به یک بحران، تاثیرگذار بوده است.
حال با وجود چنین پیشینیه‌ی بدون اتکایی در حل زیرساختی یک معضل، برای وضعیت موجود و مدیریت پسماندهایی که در مرکزی چون لندفیل سراوان به عمر 40 سال بر روی هم انباشته شده‌اند، راهکارهایی از سوی شهشهانی ارائه می‌شود که شاید بتواند این بحران را تا سال 1420 تا حدودی مدیریت کند.
به گفته‌ی مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری‌های گیلان، طرح جامعی برای این موضوع در استان تدوین شده که پنج پهنه مختلف گیلان را برای مدیریت پسماند تقسیم‌بندی می‌کند تا بتوان با راهکارهایی نسبت به مدیریت بحران زباله‌ها در گیلان اقدام کرد. هرچند راهکارهایی مانند احداث کارخانه‌های کمپوست به عنوان یکی از این راهکارها از سال‌ها پیش در استان آغاز شده اما نتایج قابل توجهی در این حوزه نداشته به طوری که شهشهانی درباره ی کارخانه کمپوست انزلی معتقد است متناسب با شرایط و اقلیم گیلان ساخته نشده و کارخانه کمپوست رودسر نیز به دلیل عدم نظارت و رصد، مشکل محیط زیستی دارد و عملا کار نمی کند.
راهکار بعدی که در این حوزه چندسالیست مطرح شده به‌کارگیری زبالهسوزها و تولید برق از زباله‌هاست. این مهم نیز با چالش‌های متعددی همراه است حتی اگر مسائلی مانند آلوده‌تر کردن و مسموم کردن هوای منطقه‌ای که زباله‌سوز در آن مستقر خواهد شد را نادیده بگیریم، هنوز زباله‌سوزی که قرار بود برای شهری چون رشت با لندفیل مشهور سراوان بکار گرفته شود با وجود گذشت چند سال از خرید آن به این شهر نرسیده و تغییر مکرر شهرداران این شهر نیز باعث شده که عملا گزینه‌ی زباله‌سوز رشت در هاله‌ای از ابهام باقی بماند.
اما با اینهمه احداث نیروگاه زباله‌سوز و تولید برق از آن و خرید برق تولیدی از سرمایه‌گذار گزینه‌ای است که همچنان در استان‌های شمالی به‌عنوان یک راهکار دنبال می‌شود. هرچند به گفته‌ی اغلب سرمایه‌گذاران این حوزه، قیمت خرید تضمینی برق از سرمایه‌گذاران این حوزه نسبت به هزینه‌هایی که برای آن می‌شوند، بسیار ناچیز است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری‌ها رقم پیشنهادی سرمایه‌گذاران را به ازای هر مگاوات 1900 تومان اعلام می‌کند در حالی‌که هم اکنون این رقم کمتر از 400 تومان است.
اما از سوی دیگر نقش شهرداری‌ها نیز در این حوزه بی بدیل است. اگرچه شهرداری‌ها به‌نوعی ناخواسته وامدار بحران مراکز دفن زباله هستند اما با وجود وظایف متعددی که از آنها انتظار می‌رود برای حل بحرانی به این وسعت، با چالش‌های بسیاری رو به رو هستند.
اگر نبود دانش کافی و بی‌توجهی به این معضل را در شهرداری‌های کوچک نادیده بگیریم، در شهری چون رشت با جمعیت بالای یک میلیون در طول روز و انبوه مسافرانی که همواره در طول سال به رشت ورود می‌کنند و بر حجم زباله‌ها می‌افزایند، عدم ثبات در مدیریت شهری موجب کندی بدنه شهرداری شده و به نوعی نه تنها مشکلات مالی متعددی را بر دوش می‌کشد بلکه گرفتن عوارض‌هایی برای مدیریت زباله از شهروندان در اوضاع اقتصادی نامناسب کنونی را نیز به چالشی جدید برای شهرداری‌ها مبدل می‌کند.
با اینهمه به نظر می رسد برای برون رفت از وضعیت موجود هیچ اتکایی به جز اتکا به دولت نیست.
در همین راستا، در آخرین سفر ریاست جمهوری به گیلان، مصوبه‌ی اعتباری 314 میلیارد تومانی برای سال 1398-1400 در حوزه مدیریت پسماند گیلان پیش‌بینی شد که البته هنوز تخصیص نیافته است که مطمئنا اختصاص آن به گیلان می تواند کورسوی امید برای حل بحران زباله در گیلان و شهرها و نقاط به‌شدت آلوده‌ی استان را همچنان روشن نگاه دارد.
به‌تازگی به دستور رییس سازمان برنامه و بودجه نیز کارگروه مدیریت پسماند استان‌های شمالی تشکیل شده است. محمدباقر نوبخت که خود فرزند گیلان است تشکیل این کارگروه را کلید زده تا شاید بتوان تا پیش از پایان دولت کنونی، راهکارهایی برای مدیریت بحران موجود در نیمه‌ی شمالی کشور یافت. از سوی دیگر وزیر کشور نیز با تشکیل نشستی با مدیران استان‌های شمالی تا نیمه‌ی آبان ماه فرصتی برای یافتن راهکارهای عملی برای برون‌رفت از این بحران داده است تا بتوان با طرح‌های اقتصادی و حتی کمک گرفتن از استارت‌آپ‌ها و شرکت های دانش بنیان این بحران را تا حدودی حل کرد.
رحمانی فضلی در جلسه‌ی فوق تاکید کرده است: لایحه بسیار خوبی را در دولت تدوین کردیم و به مجلس ارائه دادیم که در آنجا مشوق‌ها و امتیازات خوبی از جمله بخشودگی‌های مالیات، سهم شهرداری‌ها و سهم دولت در نظر گرفته شده تا بتوانیم در بحث زبالهسوزها و تبدیل آن به انرژی با اعمال این امتیازات این فرآیند را تسریع کنیم.
به نظر می‌رسد پس از سال‌ها هشدار جدی فعالان محیط زیستی، این‌بار اهتمام دولت برای حل بحران انبوه پسماند و زباله‌های انباشت شده در استان‌های شمالی بیش از گذشته است. اگرچه آژیر زنگ خطر انباشت زباله سال‌هاست در استانی چون گیلان به صدا درآمده اما شاید این‌بار بتوان با پیگیری مدیران بومی و نمایندگان مجلس اقدامی واقعی برای حل این بحران انجام داد.
شاید دولت پذیرفته که باید در این حوزه به استان‌های شمالی به صورت ویژه نگاه کند و حتی مجلس شورای اسلامی با وضع قوانینی جدید در حمایت از سرمایه‌گذاران حوزه زباله‌سوز یا شهرداری‌ها، سایه‌ی سنگین و متعفن زباله از استان‌های شمالی را یکبار برای همیشه کوتاه و کوتاه‌تر کنند. با اینهمه باید منتظر ماند و شاهد عملکرد مدیران و سیاستگذاران بومی و غیربومی در حل بحران مدیریت پسماندها در استان‌های شمالی از جمله گیلان شد.
نظر شما