به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، سینمای ایران از آن جهت که علاوه بر رویکرد تجاری و عامه پسند، جریان های متنوعی از علاقه مندان به گونه های تجربی و مستند را در دل خود دارد، به طور طبیعی نیازمند نهادی برای سیاستگذاری در این عرصه ها و حمایت و نظارت بر آن هاست. «مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی» به عنوان یکی از نهادهای زیرمجموعه سازمان سینمایی، عهده دار این مسئولیت است.
به تازگی با جایجا شدن «سیدمحمدمهدی طباطبایی نژاد» از مدیریت این مرکز به معاونت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی، «محمد حمیدی مقدم» از سوی «حسین انتظامی» به این سمت منصوب شد تا سکان مدیریت سینمای مستند و تجربی کشور را به دست بگیرد. حمیدی مقدم در روزهای گذشته، نخستین نشست خبری خود را برگزار کرد و در آن به ماموریت های تازه مرکز گسترش و رویکردهای اجرایی خود پرداخت.
یکی از موضوعات مهم در سینمای ایران، تعدد نهادهای سینمایی زیرمجموعه سازمان سینمایی است که هریک در دوره ای به فراخور حال شکل گرفته اند. به طور مثال بنیاد سینمایی فارابی که در دهه شصت برای کمک به فیلمسازان برای تولید اثر شکل گرفت اما در دهه های بعد با تغییر شرایط اقتصادی، تقریبا کارکرد اولیه خود را از دست داد و مسئولیت هایی دیگری را برعهده گرفت. به همین نسبت نهادهای دیگر سینمایی هم به تناسب اقتضائات زمان، تغییر فضای فیلم سازی در ایران و جهان و سیاستگذاری دولت ها در حوزه فرهنگ، رویکردهای متفاوتی در پیش می گیرند. «مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی» هم از این قاعده مستثنی نیست. مثلا این نهاد در دوره ای، مسئولیت حمایت از تولید فیلم های بلند تجربی را برعهده داشت اما در دوره ای دیگر نه.
تعدد نهادهای سینمایی اما می تواند موجب هم پوشانی فعالیت ها و موازی کاری در این عرصه هم شود. به طور مثال وقتی چند نهاد مسئولیت حمایت از فیلمنامه ها و تولید فیلم را برعهده دارند، ممکن است یک فیلم نامه در دایره مسئولیت دو نهاد قرار گیرد و فیلمنامه ای دیگر خارج از دایره مسئولیت نهادها. موضوعی که مورد پرسش شبستان از محمد حمیدی مقدم در نشست خبری او قرار گرفت. حمیدی مقدم در پاسخ به این پرسش که چگونه می توان از موازی کاری میان مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و نهادی چون فارابی در حمایت از فیلم بلند تجربی -که به تازگی بار دیگر به این نهاد سپرده شده- جلوگیری کرد، گفت: مرکز می خواهد در زمینه تولید فیلم های بلند تجربی در کشور جریان سازی کند. وقتی سینمای ما از کمبود ژانر رنج می برد، شرایط ایجاب می کند که مرکز به این حیطه وارد شود تا شاهد شکل گیری و جان گرفتن سینمای بلند تجربی باشیم. همان گونه که پیش از این نیز مرکز گسترش در شکل دادن تعدادی از بهترین نمونه های تجربی سینمای ایران نقش مستقیم داشت. از سوی دیگر از آن جا که تیم کارشناسی مرکز گسترش، فیلمنامه های مناسب را برای حمایت برمی گزیند، از موازی کاری پیشگیری می شود.
هر یک از نهادهای سینمایی برای گسترش فعالیت های خود در سطح کشور، لاجرم نیازمند مجموعه هایی وابسته به مرکز در سایر استان ها هستند تا اهداف و تکالیف نهاد مرکزی را در استان ها پیگیری کند. از جمله این نهادها، انجمن سینمای جوان است که با بهره مندی از دفاتری در استان های مختلف، اهداف آموزشی و حمایتی خود از جوانان علاقمند به سینما را پیگیری می کند. به تازگی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی هم به تاسیس چند مرکز در استان های دیگر اقدام کرده است. مراکزی که گفته می شود علاوه بر حمایت از تولید فیلم، پاتوقی برای اهالی سینمای مستند و تجربی استان ها خواهد بود. حمیدی مقدم درباره احتمال موازی کاری میان فعالیت دفاتر انجمن سینمای جوان و مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به شبستان گفت: تشکیل مراکز استانی ما در واقع پاسخ به یک نیاز در سطح کشور بود. این که برای مستندسازان توانمند استانی دلگرمی ایجاد کند و آن ها را به ادامه فیلم سازی در اقلیم خود امیدوار کند. البته ممکن است تاسیس این نهادها، آسیب هایی هم داشته باشد که پس از دریافت بازخوردها و در زمان متقضی به آن می پردازیم.
«نگاه به درون یا بیرون» موضوع مهم دیگر در سیاست گذاری سینمای ایران است. در سال های پس از انقلاب همواره میان دو دیگاه «جلب توجه جشنواره های خارجی» یا «جلب نظر مخاطب ایرانی» اختلاف نظر وجود داشته است. در دوره هایی مدیریت سینما اولی را در برگزیده و کوشیده از رهگذر ورود سینمای ایران به جشنواره های خارجی، بر کارکرد دیپلماسی فرهنگی سینما تاکید کند و در دوره های دیگر به جشنواره های خارجی به عنوان بازوهای فرهنگ غرب نگریسته و حضور پرتعداد سینمای ایران در آن ها را مذموم تلقی کرده است. این جریان معمولا بر لزوم نگاه سینما و فیلم سازان ایرانی به درون تاکید می کند. اما در این میان رئیس مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی دیدگاهی دیگر دارد. حمیدی مقدم در پاسخ به شبستان درباره اهمیت حضور تولیدات مرکز گسترش در جشنواره های خارجی گفت: ما به طور کلی از حضور و دیده شدن در فستیوال ها استتقبال می کنیم اما باید توجه داشت که حضور در بازارهای جهانی مهمتر از حضور در فستیوال های جهانی است. امروز وضعیت حضور ما در جشنواره های خارجی خوب است اما در بازارهای جهانی جایگاه خوبی نداریم. حتی می توان گفت بازخورد ما از جشنواره ها خوب و رضایت بخش است اما پخش و فروش جهانی حلقه مفقوده ای است که هنوز نتوانسته ایم خلا ان را جبران کنیم. برای مثال با وجود آن که در حوزه بازار انیمیشن و مستند پیشرفت هایی داشته ایم اما هنوز بازگشت مالی قابل توجهی از آن ها کسب نکرده ایم.
وی با اشاره به تلاش های نهاد متبوع خود برای بهبود این وضعیت و حضور پررنگ تر سینمای ایران در بازارهای جهانی گفت: ما از پخش کننده های فعال خصوصی در بخش سینمای کودک، انیمیشن و مستند حمایت می کنیم و می کوشیم تا حد امکان سهم بیشتری را به آن ها اختصاص دهیم.
اما سوی دیگر معنای دیگر «نگاه به درون یا بیرون» در سینمای مستند و تجربی، به اولویت بندی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برای حمایت از تولید آثار بازمی گردد. در این زمینه نیز حمیدی مقدم معتقد است مرکز گسترش باید اولویت خود را به فیلم های با مضامین بومی اختصاص دهد و در نتیجه فیلم هایی که جهان های انتزاعی را دنبال می کنند در درجه دوم و سوم اهمیت قرار می گیرند.
نظر شما