جغجغه‌زنی روستای انجدان اراک آیینی سنتی و کهن است که به مناسبت شهادت سید و سالار شهیدان و یاران با وفایش با حضور گسترده اهالی مومن و ولایتمدار این روستا و دیگر مردم استان و کشور برگزار می شود.
این آیین مذهبی علاوه بر روز یازدهم در صبح روز تاسوعای حسینی نیز برگزار می شود که در این آیین عزاداران دو قطعه چوب را که به زبان محلی به آن «جغجغه» گفته می شود با حالتی خاص بر هم می زنند و اشعاری چون « امام یاور ماست، حسین سرور ماست در کربلا شهید شد شد خاکو بر سر ما» را می خوانند.
در این مراسم سنتی اهالی محله سفلی انجدان در قالب هیئت عزاداری در صفوف منظم به سمت محله بالا حرکت کرده و دو چوب را بر هم می کوبند و با این کار اعلام می کنند اگر چه از قافله کربلا و روز عاشورا جا مانده اند اما ادامه دهنده راه حسین ابن علی (ع) و یاران با وفایش هستند.
عزادران با عبور از کوچه های روستا وارد محله اولیا شده و در تکیه مرحوم حاج آقا سعید از سادات و بزرگان روستای انجدان تجمع کرده و به دعا خوانی و نوحه سرایی می پردازند.
در مسیر حرکت این کاروان اهالی روستای انجدان در جلوی درب منازل خود با اسپند و گلاب از هیئت جغجغه زنی استقبال کرده و به پخش نذورات و خیرات می پردازند.
یک مرشد و رهبر در این مراسم به قرائت نوحه پرداخته و عزاداران نیز اشعاری را با غم و اندوه در پاسخ به نوحه مرشد می خوانند و به سمت مسجد و حسینه محله علیای حرکت می کنند و در مسیر حرکت با توقف جلوی منزل اهالی طلب رحمت و مغفرت برای درگذشتگان آنها می نمایند.
در عصر روز یازدهم محرم نیز مردم محله اولیاء در قالب کاروان غم با در دست داشتن جغجغه هایچوبی از دامنه کوه به سمت محله پایین حرکت کرده و با قرائت اشعاری موزون همچون « در کربلاو گفتا زینب به آه و زاری/ هنگام رفتن شام وقت شتر سورای امام یاور ماست، حسین سرور ماست/ در کربلا شهید شد، شد خاک و بر سر ما» به سمت محله سفلی حرکت کرده و با حضور در حسینیه های این محله و حسینیه دیلم آباد به عزاداری در غم شهادت سید و سالار شهیدان می پردازند.
جغجغه ابزاری چوبی و خراطی شده است که در انتهای آن تکه چرمی برای نگهداشتن آن با انگشت تعبیه شده و با بر هم کوبیدن آنها آهنگی موزون تولید می‌شود.
قدمت آیین جغجغه زنی روستای انجدان به دوره صفوی می‌رسد و این آیین معنوی سینه به سینه و نسل به نسل به همان شکل و شمایل اولیه منتقل شده و امروز نیز این مراسم با شور و شکوه خاصی در روستای دارالمومنین انجدان برگزار می شود.
به گفته اهالی روستای انجدان این آیین برگرفته از واقعه کربلا است، بعد از واقعه کربلا شیعیانی که خبر شهادت امام حسین (ع) و یارانش را شنیدند، با غم و اندوه خاک بر سر خود می ریختند و با برگزاری مراسم عزداری و سنگ بر سنگ می زنند كه با گذشت زمان ابزار این نوع عزاداری به تماس دو قطعه چوب و با نام جغجغه زنی تغییر یافته است.
در این آیین افراد همراه با نوای تك خوان، جغجغه ها را یك بارخم شده و جلوی زانو خود می زنند و یك بار بلند شده و جغجغه ها را بالای سر به هم می زنند.
این آیین معنوی به‌دلیل اصالت و آرایه‌های آیینی و معنوی قوی در فهرست آثار معنوی کشور با نام انجدان اراک به ثبت رسیده است.
آیین جغجغه‌زنی علاوه بر روستای انجدان اراک در یک روستای استان کرمان نیز برگزار می‌شود اما، قدمت این مراسم عزاداری در روستای انجدان اراک بیشتر است.
هرساله با آغاز ماه محرم انجدانی های از محل زندگی خود در دیگر شهرها و کشور ها خود را برای عزاداری سید وسالار شهیدان به این روستای تاریخی و مذهبی رسانده و همراه با اهلی ساکن در انجدان از شب اول ماه محرم به برگزاری آیین های مختلف مذهبی و طبخ و توزیع نذورات می پردازند و با شور و عشق به اباعبدالله الحسین به عزداری می پردازند.
لازم به ذکر است، آیین جغجغه زنی روستای انجدان یکی از 12 میراث معنوی مرتبط با محرم است که در استان مرکزی به عنوان آیین عاشورایی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
نظر شما