به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، تاثیر عاشورا بر نقاشی پشت شیشه و عمق واقعه عاشورا به اندازه‌ای است که تاثیر مستقیم آنرا در سطوح مختلف جامعه از جمله هنرمندان به وضوح می‌بینیم. نقاشی قهوه‌خانه‌ای و نقاشی پشت شیشه از جمله هنرهای سنتی هستند که خط سرخ شهادت در آنها نمایان است.تاثیر واقعه عاشورا بر نقاشی پشت شیشه را با «سعید رضاخان» هنرمند نقاش پشت شیشه به گفتگو نشسته‌ایم که در زیرمی آید:
آیا شباهتی میان نقاشی پشت شیشه (شمایل نگاری) با دیگر هنرها از جمله تعزیه وجود دارد؟
در شمایل نگاری اولیاء خدا با چهره‌هایی سفید، خال های هاشمی و حاله هایی از نور در اطراف سر روبرو می‌شویم. همچنین لباس های سبز یا آبی در تن اولیا به چشم می‌خورند و نقطه مقابل اشقیاء هستند که دارای چهره‌هایی قبیح، تیره و لباس هایی سرخ هستند. همین موضوع را در شبیه خوانی مشاهده می‌کنید. به این معنی که صورت امامان، اصحاب و دوستداران ائمه در کمال زیبایی و مقبولیت است و صورت دشمنان آنها بسیار زشت به مخاطب عرضه می شود.
بیشترین موضوع در نقاشی پشت شیشه سهم کدامیک از شخصیت های حاضر در واقعه کربلا است؟
بیشترین تصویر به حضرت عباس در کنار نهر فرات باز می‌گردد. آنجا که به آب می‌رسد و اسب ایشان نیز در کنارش قرار می‌گیرد. موضوع دیگر به شهادت حضرت قاسم می پردازد. آنجا که سر بر بالین حسین بن علی علیه‌السلام گذاشته است و از فرق ایشان خون روان است و فاصله‌ای نچندان دور تعدادی از زنان حرم با صورت هایی پوشیده به نظاره ایستاده‌اند.
موضوعات در نقاشی پشت شیشه بیشتر بصورت تک شخصیتی هستند یا اینکه مانند نقاشی قهوه‌خانه‌ای چند موضوع را در بر می‌گیرد؟
هر دو مورد را داریم. در برخی آثار با تصویرهایی بصورت تک موضوع روبرو می‌شویم و در برخی دیگر چند روایت را در یک اثر می‌بینیم. بصورتی که شباهتی خاص به آثار پرده‌های قهوه‌خانه‌ای احساس می‌شود. یعنی موضوع اصلی در وسط و تا حدی بزرگتر از دیگر طرحها دیده می‌شود و در اطراف آن نقش هایی کوچکتر، روایتگر نقل هایی دیگر هستند و موضوع یاد شده تا حدی نقطه اشتراک هنرمندان این دو رشته است.
آیا می‌توانیم نتیجه بگیریم که نقاشان پشت شیشه و نقاشان قهوه‌خانه‌ای یکی بوده‌اند؟
بصورت تقریبی این دو هنر با یکدیگر پیش رفته‌اند و با هم رشد و گسترش یافته‌اند. بسیاری از پرده نگاران یا نقاشان قهوه‌خانه‌ای بودند که به نقاشی پشت شیشه می‌پرداختند و از قضای روزگار به جایگاه استادی این رشته نیز دست یافتند. در این میان نقاشان پشت شیشه‌ای هم وجود داشتند که سفارش پرده‌های نقالی می‌گرفتند اما این بصورت عام نبوده و برخی افراد بودند که تنها در حیطه تخصصی خود فعالیت می‌کردند.
در پایان اگر کلامی مانده بفرمایید؟
ظهر عاشورا تمام خوبی ها و تمام بدی ها مقابل یکدیگر ایستادند و حماسه‌ای رقم خورد که قرنها است در دل آزادگان جهان غوغایی وصف نشدنی به پا کرده است. در این میان هنرمندان نیز آتش درون خود را با زبان خویش به مخاطبانشان انتقال داده‌اند. نقاشان پشت شیشه هم در کمال سادگی، صفا و صمیمیت همراه با دیگران سعی کردند ما نقشی در این میان داشته باشند و اینگونه شد که آثار آنها زینت بخش سقاخانه ها، تکیه‌ها، امامزاده‌ها و مسجدها شد. هنگامی که به زندگی این استادکاران نگاه می کنیم سادگی عجیبی را می‌بینیم. با این وجود عشق به اهل بیت باعث شد تا دستی بخشنده داشته باشند و آثارشان را در مقابل بهایی اندک یا حتی رایگان در اختیار دیگران بگذارند. با این امید که سهمی در اقامه عزای سید و سالار شهیدان داشته باشند.
نظر شما