خبرگزاری شبستان-اصفهان: «تورنادو» اثر سیدجواد هاشمی در حوزه سینمای کودک و نوجوان است. هاشمی از معدود چهره های شناخته شده سینمای ایران است که از فعالیت در حوزه مهجور و کم رمق کودک و نوجوان ابایی ندارد و انرژی، وقت و بودجه‌ی خود را صرف آن میکند. از این جهت کار وی قابل تحسین و قدردانی است. این اثر در سی و دومین جشنواره بین المللی فیلم های کودکان و نوجوانان به روی پرده رفت اما به دلیل حضور سیدجواد هاشمی در هیات داوران این فیلم از رقابت خارج شد.
داستان فیلم:
هاشمی در این فیلم روایتگر داستان نوجوانی باهوش و محقق به نام «هامون» است. او دستیار دانشمندی به نام «پروفسور اندیش» است که قصد ساخت سفینه ای به نام تورنادو در پوشش یک رستوران را دارد. هامون و سه نفر از همسن و سالانش به صورت اتفاقی سفینه را روشن کرده و سفری هیجان انگیز به فضا را تجربه می‌کنند.فیلم با خوابِ پروفسور اندیش شروع می شود. این خواب و شخصیت هایی که در آن به نمایش گذاشته می شوند تمهیدی اولیّه برای نشان دادن قراردادهایی است که بر دنیا اثر گذاشته شده است.
پروفسور اندیش در محوریت درام به دنبال آن است که تورنادو به فضا بپرد و به جزیره ای که امکان حیات در آن وجود دارد برود تا بتواند اشتباهات گذشته اش را هم جبران کند. هامون که پسربچه ای فیزیکدان است می خواهد آزمایشات خودش را کامل کند و با انگیزه ی کنجکاوی که بداند در سفینه پروفسور چه خبر است، وارد سفینه می شود و به دنبال او ماهان و دو کاراکتر خواهر و برادر هم وارد ماجرا می شوند و با عامل برهم زننده تعادل که در اینجا بلند شدن سفینه از روی زمین است حوادث اصلی درام آغاز می شود. سوال مهمی که در اینجا باید پرسید این است که آیا حضور همه کاراکترها در سفینه الزام دراماتیک داشته است؟
ساختار فیلم:
«تورنادو» فیلمی فانتزی و دارای هیجانات مثبت است. طراحی فضا و گریم ها ما را به جایی غیر از زمان و مکانِ واقعی می برد و در واقع ما متوجه می شویم فیلم دارای لحن و قراردادی فانتزی است، هر چند که خالق اثر به طور کامل به این قراردادها پایبند نیست و از مکان های واقعی که برای مخاطب آشنا هستند هم استفاده می کند که این امر باعث می شود باورپذیری اثر کم شود.
این نکته در دیالوگ ها هم وجود دارد، دیالوگ هایی که بین شخصیت ها رد و بدل می شود دارای قراردادهای متفاوتی است؛ یعنی یک جا زبان ویژگی های منحصر به فرد خودش را دارد (اوج این قضیه در صحنه هایی است که با زبان اختراعی بر روی ریتم ترانههای معروف به خواندن میپردازند) و در جایی دیگر زبان بین زبان معیار که در اینجا فقط وظیفه انتقال اطلاعات را دارد و زبان مخصوص اثر معلّق می ماند و در واقع اثر نمیتواند زبان خاص خودش را نشان دهد.
استراتژی مناسبی که فیلم برای قسمت بدنه اش دارد این است که می داند بعد از اینکه محوریت اولیه درام که پریدن تورنادو به فضا بود تغییر میکند، محوریت بعد از آن چگونگی بازگشت تورنادو به زمین میشود که در روند آن مدام با اخلال هایی رو به رو می شویم که برای تماشاگر موقعیت بازی خلق می کند.
این اخلال ها که مدام در مسیر سفر قهرمان به وجود می آید همان حلقه های زنجیری هستند که با رابطه علت معلولی به هم متصل شده اند. بعد از زندانی شدن هامون ما با جریان فرعی بین امید و دختر پادشاه رو به رو می شویم که میتوانست در همین درام هم به نتیجه برسد ولی ترجیح داده شده با گذاشتن اخلالِ سوار نشدن امید بازی ادامه پیدا کند. در اینجا فقط اشاره ای به این داستان فرعی می شود تا در سری 2 «تورنادو» محوریت درام به کلی مربوط به این قضیه باشد.
تورنادو و مخاطب خانواده:
در این فیلم از کلمات منفی، لحن بد و خشونت استفاده نشده و کاملا مناسب برای مخاطبین کودک و نوجوان و جذاب برای بزرگسالان و مناسب با استانداردهای دنیای سینما می باشد. این فیلم دارای متنی کاملا شاد و پر انرژی می باشد و به طور ناخودآگاه مخاطب را مجذوب خود می کند، این را میتوان در چهره حضار داخل سالن مشاهده کرد و لبخند زیبایی که بر لبان تک تک بچه ها مشاهده می شود به همراه صدای دست زدن هایی که با ریتم آهنگین کلمات و موسیقی متن به گوش می رسد .
«تورنادو» جزو آن دسته فیلم هایی است که می تواند خانواده ها را ترغیب کند تا با خیال راحت فیلم را همراه با فرزندان خود مشاهده کنند و حدودا دو ساعتی از زندگی شیرین خود را نیز در دنیای سینما به یادگار رقم بزنند .
سعیده شادمان، کارشناس گرافیک در یادداشتی پیرامون ویژگی های مثبت تورنادو نوشته است:
«ترنادو» ویژگی های مثبتی دارد که مخاطب جذب آن ها می شود. از جمله این ویژگی ها، ایده ی جذاب فیلم و زمان و مکان نا مشخص آن است که تقریبا سعی شده با وجود واقعیت های موجود در جهان ، همه چیز حالت فانتزی و خاص داشته باشد.
فیلم دارای فضای رئال می باشد ولی بیشتر جنبه ی فان و فانتزی گونه دارد و این مشخصه را تقریبا در بیشتر قسمت های فیلم می توان مشاهده کرد از جمله در لباس ها، گریم، کلمات استفاده شده، سفینه و دکور، آکسسوار و حتی آلات موسیقی که در فیلم نشان داده شده و دست ساز هستند که فرم فانتزی گونه دارند.
نکته ای دیگر انتخاب موسیقی نوستالژیک مربوط به دهه های ۵۰ و ۶۰ است که البته مورد علاقه ی اکثر افراد بزرگسال و کودک هستند و این خود موضوعی برای برقراری ارتباط هر چه بهتر با فیلم می شود و حس خوبی به بیننده ها منتقل می کند چون قطعا بیشتر افراد این موسیقی ها را شنیده اند و با آن خاطراتی خوش دارند اما شاید اگر از زاویه ای دیگر به این موسیقی ها نگاه کنیم کمی با محتوای فیلم تناقص داشته باشد چرا که این موسیقی ها ما را به دهه های شناخته شده و خاصی می برد در صورتی که ابتدای فیلم اشاره شده که فیلم دارای زمان و مکان خاصی نیست .
این تناقض ممکن است برخی از مخاطبین را به طور ناخودآگاه درگیر کند ولی کلیت فیلم طوری برنامه ریزی شده که حتی مخاطب از این تناقض نیز لذت ببرد چرا که در کنار تمامی این اتفاقات شیرین شما شاهد بازیگرانی هستید که کاملا درست و به جا انتخاب شده اند و قطعا محبوب همه ی مخاطبین فیلم هستند.
فیلم دارای رنگ و لعاب زیبا و جذابی است و به راحتی می تواند مخاطبین خود را جذب کند، همچنین کادربندی های مناسب، تدوین خوب به همراه کارگردانی فوق العاده و بسیاری از دیگر عوامل که باعث شدند مخاطبین لحظاتی بسیار جذاب و شاد را در دفترچه ی خاطرات خود رقم بزنند.
معین مهرعلیان، کارشناس روانشناسی در تحلیل فیلم ترنادو آورده است:
به واسطه‌ی ژانر این اثر که علمی-تخیلی و فانتزی است، مخاطبین آن کودکان شش سال به بالا هستند؛ زیرا پیش از این سن کودکان قادر به تمایز واقعیت و خیال از یکدیگر نیستند و به همین سبب ممکن است با تماشای شخصیت‌های فیلم که از گریم خاصی بهره می‌برند دچار اضطراب و یا وحشت شوند.
بزرگترین ترس کودک در سنین 4 تا 6 سالگی، موجودات فضایی، جن ها، دیوها و امثالهم هستند که در این فیلم وجود دارد و بنابراین احتمال ترسیدن در این سنین از کاراکتر های فیلم وجود دارد. اما کودکان و نوجوانان به خوبی با شخصیت‌های فانتزی و خیال‌پردازانه این فیلم ارتباط برقرار می‌کنند.
کودکان بسیاری از مفاهیم لازم را از از طریق مشاهده فراگرفته و از این طریق جهان ذهنی خود را گسترش می‌دهند. سینما در این میان به عنوان یک رسانه تصویری جذاب و فراگیر اثر زیادی بر کودکان نسل امروز دارد. از همین رو ارائه تصاویر خیال‌پردازانه در فیلم‌های سینمایی از طریق طراحی صحنه و لباس متفاوت و همچنین کاراکترهای غیرعادی می‌تواند سبب غنی شدن خزانه تصویری و افزایش قدرت تخیل و در نتیجه افزایش هوش و خلاقیّت آنها شود. «تورنادو» به خوبی از پس این امر بر می‌آید و بنابراین تماشای آن برای کودکان مفید خواهد بود.
لازم به ذکر است; گریم کاراکترها و کنش‌های آنها به گونه ایست که اگر احیانا ترسی توسط آنها به کودک بالای شش سال وارد شود بهنجار و نامخرب است. گریم های ترسناک و سایر مؤلفه‌های وحشتزا سبب می شوند کودکان هیجانات منفی کاذب تجربه کرده و دچار اضطراب‌هایی شوند که مدت ها آنها را درگیر کرده و حتی آسیب‌های روانشناختی بلندمدت برای آنها در پی داشته باشد. اختلالات خواب و شب ادراری و انواع ترس های مرضی (فوبی ها) نیز از جمله عوارض این موضوع هستند.
شخصیت‌های اصلی فیلم «تورنادو» کودکان و نوجوانان عادی هستند به همین علت مخاطب کم سن و سال به خوبی می تواند با آنها همذات پنداری و همدلی کرده و از طریق قوّه تخیّل در تجربیّات آنها سهیم شود. این امر سبب می شود کودک بتواند خود را جای قهرمانان فیلم گذاشته و عزّت نفس و احساس توانمندی را تجربه می کنند. اینجاست که لزوم غلبه خیر بر شر در داستان ها و فیلم های کودکان و نوجوانان مطرح می شود و البته این مسئله در تورنادو لحاظ شده است.
هامون، شخصیت اصلی فیلم، دارای صفاتی مانند صداقت، مهربانی، تیزهوشی، درسخوان بودن و… است که همه آنها برای خلق یک قهرمان کودک مطلوب و مناسب است. تعارض‌های هامون و سایر شخصیت‌ها همان تعارضات و دغدغه‌های معمول هستند. دروغ، دوستی، نجات دادن دیگران، سفر به مکانی ناشناخته و البته عشق مفاهیمی جهان شمول بوده و کودک به خوبی می تواند با آنها ارتباط برقرار کند و البته درس بگیرد.
در یکی از سکانس‌های قابل توجه فیلم (از نقطه نظر روانشناسانه) هامون از این گله میکند که چرا در فضا هم بدی هست. کودکان در ابتدای زندگی به دنیا به صورت لذت گرایانه نگاه می‌کنند و رفته رفته با مواجهه با محدودیت‌های جهان پیرامون و البته رشد شناختی و عصبی ، نگاهی واقع بینانه به جهان پیدا می‌کنند.
رسانه می‌تواند با آموزش این مفاهیم نقش مؤثری در تربیت کودکان ایفا کند و به گونه ای به موضوع پرداخته می شود که هامون متوجه واقعیات دنیا میشود اما در عین حال به این مهم که خوبی و بدی چیست و باید آنها را تمییز دهد نیز اشاره میشود. از همین رو این قهرمان کوچک، خوبی را ارزش قرار داده و در رفتار آدمی در سیاره‌ای دیگر نیز آن را جستجو میکند. حاصل این جستجو فهم این است که آدم همه جا آدم است، با تمام خوبی ها و بدی هایی که در سرشت خود دارد.
در مجموع «تورنادو» فیلمی خانوادگی و خوش ساخت است که نه تنها به خوبی از پس هدف خود که سرگرم کردن کودکان و نوجوانان است بر می آید بلکه از جنبه های مختلف روانشناختی و تربیتی نیز برای مخاطبین کم سن و سال خود مفید است./
نظر شما