امام موسی کاظم (علیه السلام) اسوه علم، دانش و معارف دین

به گزارش خبرگزاری شبستان از قم،  امام موسی کاظم (علیه السلام) امام هفتم شیعیان است که دوران امامت ایشان از سال 148 هجری قمری آغاز شد که به مدت 35 سال طول کشید. امام موسی کاظم (علیه السلام) بخش زیادی از دوران امامت خویش در مدینه و در 10 سال آخر امامت خویش در زندان‌های بصره و بغداد بودند که آخرین دوره زندانی ایشان در دوران هارون الرشید بود امام موسی کاظم (علیه السلام) در دوران امامت خویش با چهار خلیفه عباسی روبرو بودند، منصور دوانیقی، محمد (مشهور به مهدی)، هادی و هارون‌الرشید از جمله خلفایی بودند که در دوران امامت امام کاظم حکومت می‌کردند..به مناسبت سالروز میلاد آن حضرت گفتگویی انجام داده ایم با حجت‌الاسلام و المسلمین «سیدرضا مودب» مدیر گروه قرآن و حدیث دانشگاه قم که در پی می آید:

آقای دکتر از نقش امام کاظم (علیه السلام) در زنده نگه داشتن اسلام بفرمایید؟

آنچه که نقطه عطف زندگانی امام موسی کاظم (علیه السلام) است پاسداری ایشان از دانش قرآن، تفسیر و فقه است که در دوارن امام صادق و امام باقر (علیهما السلام) توسعه یافته بود.

امام موسی کاظم (علیه السلام) برنامه علمی پدر را دنبال کردند و حوزه وسیعی را تشکیل دادند و شاگردان بزرگی تربیت کردند، به همین جهت می‌توان گفت که شاگردان ایشان در مسیر مکتب دانش جعفری رشد پیدا کردند.

 برجسته ترین ویژگی امام موسی کاظم (علیه السلام) چه بود؟

وقتی به تاریخ زندگی ایشان می‌پردازیم جایگاه علمی ایشان بیشتر مورد توجه قرار گرفته شده است و دانشمندان و شاگردان زیادی در مکتب عملی ایشان پرورش یافتند.

امام موسی کاظم (علیه السلام) اسوه علم و دانش و معارف دین بودند در کنار شخصیت علمی آن حضرت، شخصیت اخلاقی و صفات برجسته ایشان بسیار مهم است، به طوری که روایات و احادیث زیادی از ایشان در کتب احادیث پیشینیان وجود دارد.

امام موسی کاظم (علیه السلام) اسوه اخلاق بودند و در جهت رشد اخلاقی جامعه بسیار تلاش می کردند. بخشی از زندگی امام موسی کاظم (علیه السلام) مصروف به مبارزه با حاکمان ستمگر و خوشگذرانی بود که اغلب جوانانی بودند که از علم، اخلاق و دین اسلام بهره‌ای نبرده بودند.

از مهم ترین اهداف ایشان مبارزه به ظلم بود. در دوران امام صادق و امام باقر (علیهما السلام) شیعیان تا حدودی از شرایط مناسب تری برخوردار بودند ولی با شکل گیری حکومت منصور دوانیقی و پس از آن هارون الرشید ظلم و ستم نسبت به بنی هاشم بیشتر شد و سادات تحت فشار بودند.

در دوران امامت امام موسی کاظم (علیه السلام) تعداد زیادی از سادات و بنی هاشم از مدینه به قسمت‌های ایران آمدند که امروزه مزار آنان پایگاه معنوی شیعیان است. در این دوران و با چنین شرایطی امام موسی کاظم (علیه السلام) به مبارزه با دشمنان پرداختند.

جایگاه معنوی امام موسی کاظم (علیه السلام) مورد توجه مردم بود آن حضرت نفوذ معنوی زیادی در قلوب مردم داشتند به همین دلیل مردم سعی می‌کردند در مسیر آن حضرت باشند.

اگر چه در دوران امامت امامان معصوم (علیهم السلام) حکومت تحت اختیار آنان نبود، اما مردم از نفوذ معنوی آنان برخوردار بودند.

چرا امام موسی کاظم (علیه السلام) تقیه را در پیش گرفتند؟

در تاریخ داریم  که روزی هارون الرشید، امام کاظم (علیه السلام) را در کنار کعبه دید و به او گفت: «تو هستی که مردم به صورت مخفی با تو بیعت کرده و تو را به پیشوایی و رهبری می‌گزینند؟» و امام (علیه السلام) در پاسخ فرمودند: «من بر دل‌ها و قلوب مردم حکومت می‌کنم و تو بر تن‌ها و بدن‌ها».

حاکمان عباسی تلاش کردند که امامان معصوم (علیهم السلام) را از صحنه زندگی مردم دور کنند اما نفوذ معنوی آنان در آن دوران بسیار مهم بوده است.در تقیه انسان برای حفظ جان و مال، به ظاهر از عقاید خود دست برمی‌دارد و رفتاری نشان می‌دهد که با مخالف خود رفتاری هم سو دارد، که امام موسی کاظم (علیه السلام) در دوران امامت خویش برای این که پایگاه شیعیان را حفظ کنند بحث تقیه را در پیش گرفتند.

امام کاظم (ع) در آن دوران خفقان از چه شیوه‌های تبلیغی استفاده می کردند؟

یکی از شیوه‌هایی که آن حضرت برای تبلیغ و گسترش دین به کار بردند این بود که علی بن یقطین را که از شاگردان و یاران برجسته آن حضرت بود به عنوان پوششی از حمایت شیعیان به کارگزاری در دربار هارون الرشید قرار دادند.

در آن دوران، علی بن یقطین وزیر هارون‌الرشید شد در حالی که هارون‌الرشید نمی‌دانست که وی از شاگردان امام موسی کاظم (علیه السلام) است، شیوه‌ای که امام موسی کاظم (علیه السلام) در این مورد به کار بردند، دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) نیز در دوران امامت خود به چنین شیوه‌هایی توجه داشتند.

امام موسی کاظم (علیه السلام) به پرورش و سازندگی افرادی پرداختند که در حکومت بتوانند از شیعیان حمایت کنند و از عقاید خود دست برندارند.

امام موسی کاظم (علیه السلام) به یاران خود که در حکومت وارد شده بودند همواره توصیه می‌ کردند که هیچ گاه مال و حقوق کسی را ضایع نکنند بلکه از حقوق شیعیان حمایت کنند.

امام موسی کاظم (علیه السلام) علاوه بر این که از کارگزاری علی بن یقطین برای حمایت شیعیان کمک گرفت، به بیداری افکار و روشن شدن حقایق می پرداختند و تلاش می کردند که پایگاه تشیع را در بین مخالفان معرفی کنند.

امام موسی کاظم (علیه السلام) نسل پربرکتی داشتند از جمله امام رضا (علیه السلام)، حضرت فاطمه معصومه (علیهاالسلام)، شاه چراغ و امام زاده‌های دیگر که امروزه مزار هر یک از آنان پایگاهی از معارف علمی و دینی برای شیعیان است.

نسلی پربرکت که از تربیت صحیح برخوردار باشد سرمایه‌ای برای خانواده و کشور است و امروزه که در جامعه ما، افزایش جمعیت مطرح است زندگی آن حضرت می‌تواند الگوی مناسبی برای افراد باشد.

تعامل امام موسی کاظم (علیه السلام) با عموم مردم چگونه بود؟

در زمان امامت امام موسی کاظم (علیه السلام) متأسفانه برخی شیعیان دچار برخی انشعابات و تقسیمات مانند اسماعیلیه، فطحیه و واقفیه شدند که دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) به این انشعابات دامن می‌زدند ولی امام کاظم (علیه السلام) مسیر اصلی تشیع را به مردم نشان دادند و به معارضه با این فرقه‌ها پرداختند.

در جلد دوم کتاب بحار الانوار آمده است که روزی یونس بن عبدالرحمن که از شاگردان امام صادق، امام کاظم و امام رضا (علیهم السلام) بود به محضر امام کاظم (علیه السلام) رسید و امام ضمن موعظه‌هایی به وی کرده و فرمودند «ای یونس! با مردم مدارا کن و با هرکس به اندازه معرفت و شعورش صحبت کن».

امام موسی کاظم (علیه السلام) با عموم مردم در سطح معرفت خودشان صحبت می‌کردند که نشانه مردم داری و اسوه اخلاقی بودن آن حضرت است.