مسجد جامع بروجرد، شاهکار معماری ایرانی و اسلامی

خبرگزاری شبستان_ خر آباد؛مسجد جامع بروجرد، در قرن دوم تا سوم هجری در شهر بروجرد بنا نهاده شده که به عنوان یکی از نخستین مساجد بنا شده در ایران نیز بوده است.

این مسجد یکی از بزرگ‌ترین مساجد تاریخی کشور است، بعد از ورود اسلام به ایران و رسمی شدن آن، به‌طور طبیعی بسیاری از مکان‌های مذهبی زرتشتی و آتشکده‌ها تبدیل به مسجد شد که ممکن است مسجد جامع بروجرد نیز یکی از آن‌ها بوده باشد.

معماری مسجد جامع بروجرد، به عنوان شاهکاری معماری ایرانی و اسلامی شناخته شده است.

مسجد دارای دو درب غربی و شرقی است که به صورت غیرمستقیم به صحن اصلی باز می‌شوند، بنای مسجد جامع از نظر شکل از نوع مساجد تک ایوانی است که دارای دو در ورودی در قسمت‌های شرقی و غربی است.

بنا شامل یک حیاط مرکزی، ایوان، فضای گنبد خانه و شبستان‌های اطراف آن و یک شبستان وسیع زمستانی در طرف شمال حیاط مرکزی است. بنا بر شواهد موجود، صفویان، زندیان و قاجاریان تعمیرات بنیادی در مسجد انجام داده و بخش‌هایی به آن افزوده‌اند.

 یکی از درب‌های این مسجد به کوچه‌ای در میدان جعفری که محل اجتماع اصلی مردم و آمد و شد شهروندان در گذشته بوده است، باز می‌شود و این نگاه گذشتگان در اهمیت ادای فرایض واجب را می‌رساند که در هر محله شلوغ و پر رفت و آمدی مسجدی به این سبک بنا نهاده شده است.

گنبد خانه این مسجد در ضلع جنوبی واقع شده که از بخش‌های قدیمی‌تر بنا است و معماری این بخش، مشابه چهارطاق‌ های دوران ساسانی است.

در جنوب صحن، گنبد و ایوان اصلی مسجد قرار دارد که قدیمی‌ترین بخش این مسجد است و در ضلع شمالی نیز شبستان مسجد با ارتفاعی کمتر از سایر بخش‌ها قرارگرفته که در تابستان فضای خنکی را ایجاد می‌کند. ایوان جنوبی دارای دو گلدسته است که بعدها به مجموعه افزوده شده است.

طبق شواهد تاریخی  بنای اولیه این مسجد به صورت مجموعه‌ای شامل مسجد، حمام، آب انبار، ساختمان غـریب خانه، میدان و سایر متعلقات بوده که امروزه برخی از این آثار از بین رفته است.

این بنای تاریخی در طول تاریخ با آسیب های مواجه بوده است که پس از خسارت های که در جنگ ایران و عراق به این مسجد وارد شد، این بنا از زلزله سال 85 در شهرستان بروجرد خسارات های زیادی را متحمل شد.

به رغم مرمت های که پس از زلزله انجام شد، اما به نظر می رسد با توجه به عمق خسارت ها ضرورت بازسازی و ساماندهی این بنای کم نظیر همچنان وجود دارد.

عطا حسن پور، کارشناس میراث فرهنگی استان لرستان، با اشاره به اینکه اقدامات متعددی در جهت مرمت این بنا انجام شد، افزود: صیانت از آثار باستانی نیازمند توجه و اختصاص اعتبار مناسب است.

حسن پور خاطرنشان کرد: برای مرمت بنا های تاریحی از توان و ظرفیت مشاوران با تجربه بهره گرفته می شود.

این کارشناس در ادامه با اشاره به اینکه مسجد جامع بروجرد، از نوع مساجد تک ایوانی است، ابراز کرد: ین بنا دارای دو در ورودی در قسمت‌های شرقی و غربی است. بنا شامل یک حیاط مرکزی،‌ ایوان، فضای گنبد خانه و شبستان‌های اطراف آن و یک شبستان وسیع زمستانی در طرف شمال حیاط مرکزی است که بنا بر شواهد موجود، صفویان، زندیان و قاجار تعمیرات بنیادی در مسجد انجام داده‌اند و بخش‌هایی به آن افزوده‌اند.

وی با اشاره به اینکه قدیمی‌ترین کتیبه یافت شده در مسجد جامع بروجرد مربوط است به اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هجری، ادامه داد: طبق شواهد تاریخی در دوره‌های بعد متناسب با نیازهای جامعه این مسجد توسعه یافته است.

حسن پور، ادامه داد: در دوره سلجوقیان این بنا آباد و از اعتبار کافی برخوردار بوده و تزئیناتی به آن افزوده‌ شده که کتیبه آجری باقیمانده به خط کوفی در دیوار جنوبی گنبد خانه و بالای محراب گواه این مطلب است.

استان لرستان دارای جاذبه های تاریخی بیساری است که ثبت بیش از پنج هزار اثر تاریخی  شاهدی بر جاذبه های گردشگری تاریخی این استان است.

وجود آب و هوای کوهستانی و تنوع آب و هوایی در نقاط مختلف استان همچنین آبشار ها، پل های تاریخی، دشت های پرگل، رودخانه ها و دریاچه های طبیعی از دیگر جاذبه های گردشگری استان لرستان است.