خبرگزاری شبستان، زیر گروه سیاست خارجی-پریسا رهنما: ترکیه این روزها در منطقه روزگار پر تنشی را تجربه می کند. از سویی در لیبی، تنش میان ترکیه و امارات و عربستان بالا گرفته و از سویی دیگر آنکارا یگان های زرهی خود را به مرز با سوریه اعزام کرده تا با تروریست های مورد حمایت عربستان مقابله کند. از طرفی دیگر هم ترکیه با غرب در خصوص خرید سامانه اس 400 دچار اختلاف است. مجموع این وضعیت باعث شده تا ترکیه تمایل خود به سمت ایران و روسیه افزایش دهد و برای تحلیل این وضعیت ترکیه با «محمد قاسم محب علی» مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه گفت و گو کرده ایم که مشروح این مصاحبه را در زیر می خوانید:
سوال: تنش میان ترکیه و عربستان و امارات در لیبی بالا گرفته است. علت افزایش این تنش ها چیست؟
این تنش نتیجه اختلافات دو جریان فکری اسلامی در جهان عرب و اهل سنت است. جریان اخوان و سلفی ها دچار اختلافات بسیاری با هم هستند و عربستان و امارات از وهابی ها و سلفی ها حمایت می کنند و ترکیه و قطر حامی جریان اخوان المسلمین هستند. در لیبی این اختلاف ها زیاد شده است و عربستان و امارات از جریان مخالف دولت و ترکیه از دولت طرابلس حمایت می کنند. این مساله موجب شده با افزایش تنش بین نیروهای مخالف و دولت در لیبی تنش ها میان ترکیه و امارات نیز افزایش یابد.
سوال: این تنش ها به سوریه نیز سرایت کرده است. آیا این مساله موجب می شود بیش از پیش درگیری های میدانی بین عربستان و ترکیه در سوریه افزایش یابد؟
اختلافات میان ترکیه و عربستان در حمایت از اخوان المسلمین و سلفی ها در یمن و سوریه نیز ادامه دارد. در سوریه، ترکیه و قطر از گروه های نزدیکتر به اخوان المسلمین حمایت می کنند و امارات و عربستان از داعش و القاعده حمایت می کنند. این فاصله می تواند افزایش یابد اما چون فشار اصلی در سوریه متمرکز بر دولت سوریه و حامیان آن یعنی ایران و روسیه است طبیعی است که ترکیه سعی می کند از ابزار آن ها هم استفاده کند. ترکیه در کنار جنگ با داعش و جبهه النصره از آن ها برای ابزار خودش در مقابل ایران و روسیه هم استفاده می کند.
مشکل اصلی ترکیه در سوریه با کردها است و در این مساله هم با آمریکا اختلاف دیدگاه دارد و هم با ایران و روسیه دچار اختلاف نظر است. همچنین اخیرا عربستان با آمریکا در شرق سوریه نزدیکتر شده و علیه ترکیه بیش از پیش متحد شده اند. به همین دلیل ترکیه در سوریه روزگار خوشی ندارد.
سوال: آیا مشکلات ایجاد شده برای ترکیه در سوریه و لیبی و یمن باعث نمی شود که آنکارا بیش از پیش به تهران و مسکو متمایل شود؟
در مورد ایران داستان متفاوت است و روابط ایران و ترکیه وجوه مختلف دارد. این دو کشور در سوریه سیاست های متضادی را دنبال می کنند اما در مورد قطر ایران و ترکیه سیاستشان در یک راستا قرار دارد. با توجه به شرایط جدید بین المللی ترکیه یک سیاست چند وجهی دنبال می کند و همزمان روابط با روسیه را توسعه می دهد وبا غرب هم روابطش را حفظ می کند. از سویی دیگر هم در منطقه هم سیاست چند وجهی را می کند در کنار حفظ روابط با ایران، منافع خود را که متضاد با منافع ایران هم است را دنبال می کند.
طبیعی است ترکیه با عربستان در تنش های منطقه ای و مساله قاشقچی دچار مشکل فراوان شده و این مساله فرصتی را فراهم کرده که روابط دو رقیب عربستان یعنی ایران و ترکیه بهبود یابد. البته نمی توان گفت این رقابت ها به یک روابط راهبردی بین ایران و ترکیه منجر شود زیرا هر دو در خاورمیانه مواضع متفاوت دارند.
سوال: آمریکا با ترکیه بر سر مسائل مربوط به سوریه و خرید سامانه اس 400 از سوی روسیه دچار اختلاف نظر است. با توجه به تنش هایی که این روزها میان ترکیه و عربستان بالا گرفته، آیا رویکرد اختلافی آمریکا با ترکیه افزایش می یابد؟
وضعیت جهان تغییر کرده و جبهه بندی ها مشخص نیست و دولت ها سیاست های متناقض را دنبال می کنند. ترکیه هم از این سیاست ها استقبال می کند. آمریکا نیز در کنار این که موافق است که ترکیه در کمپ غرب بماند در سیاست های متفاوت مواضع متفاوت دارد. در مصر و در لبنان و مقابله با اسرائیل آمریکا با ترکیه مخالف است اما در مواضع دیگر با هم موافقت دارند.
ترکیه هم سعی می کند با توجه به شرایط بین المللی که دو قطبی نیست و جهان سیال شده، بازی خود را گسترده کند و با آمریکا همراه شود. از سوی دیگر خرید اس 400 را انجام می دهد تا ابزار مناسب در مقابل آمریکا و اروپا داشته باشد اما از طرف دیگر می کوشد که اروپا و آمریکا را در مقابله با ایران و روسیه از دست ندهد. آمریکا هم نمی خواهد ترکیه را از دست بدهد زیرا در این صورت موقعیت غرب در شرق مدیترانه، دریای سیاه و حواشی ترکیه دچار مشکل خواهد شد./
نظر شما