خبرگزاری شبستان،گروه فرهنگی -الهام عطائی: کاغذ یکی از اصلی ترین و اساسی ترین کالاهای بازار نشر و مطبوعات در کشور، مدت هاست با بحران های مختلف روبرو است و این بحران تاثیر مستقیمی بر یکی از اصلی ترین ارکان و نشانه های توسعه و پیشرفت یعنی مطبوعات و بازار نشر و کتاب دارد.

در کشوری که در حالت عادی آمارهای مختلف و متفاوت از میزان سرانه مطالعه در ایران نشان می دهند که در بهترین حالت میزان سرانه مطالعه ایرانیان 12 دقیقه در روز است، قطعا بحران کاغذ بر پایین تر آمدن سرانه کتابخوانی و مطالعه موثر است. در شرایط اقتصادی فعلی کشور بسیاری از علاقمندان به کتاب و مطبوعات توانایی خرید آن را ندارند و در پی آن تعطیلی و نابودی بازار نشر رقم خواهد خورد، اتفاقی که با وجود مشکلات مداوم بازار کاغذ و شرایط فعلی محتوم است.

در کنار ماجرای  غم انگیز بحران مطبوعات کاغذی در کشور و تعطیلی بسیاری از روزنامه های سراسری و محلی در کشور که شبستان پیش از این به صورت مفصل به آن پرداخت. ( در خبرگزاری شبستان بخوانید: شرکت های دروغین و یوروهایی که به جیب زدند/ دومینوی تعطیلی روزنامه های محلی) بحران کاغذ در نمایشگاه کتاب امسال تهران که بزرگ ترین اتفاق فرهنگی کشور در حوزه ادبیات و نشر است بیشتر از همیشه به چشم آمد و باعث شد رهبر معظم انقلاب و پس از ایشان تعدادی از مسئولان که از نمایشگاه بازدید کردند در این زمینه صحبت کنند.

وقتی صدای اعتراض مسئولان هم بلند می شود 

مقام معظم رهبری در بازدید از نمایشگاه کتاب در این زمینه گفتند: «صورت‌وضعیت نشان‌دهنده‌ این است که مردم هنوز کتاب میخرند و برای خواندن می خرند. دنیای کتاب دنیای پیچیده‌ای است و این نکته‌ای است که آقای صالحی (وزیر ارشاد)باید توجه کند. باید مسئله‌ کاغذ را حل کرد؛ این‌طور نمی شود. وزیر فرهنگ و وزیر صنعت بنشینند و این مسئله را حل کنند.»

پس از گذشت 5 روز از بازدید مقام معظم رهبری و سخنان ایشان در مورد بازار کاغذ ، خبری روی خروجی سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت که خبر از گفت و گوی محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رییس جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می داد. موضوع این گفت و گو هم مسئله مهم « بررسی و ارزیابی شرایط واردات کاغذ» بود.

در این گفت وگو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه ارتباط ما با صنوف خوب بوده است و همکاری و همراهی صنوف با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم شرایط و جو آرامی را بر فضای نشر حاکم کرده است، افزود: در شش ماهه دوم سال پیش ۲۳ هزار تن کاغذ با ارز دولتی وارد شده است. سید عباس صالحی گفت: فهرستی از دریافت‌کنندگان کاغذ با ارز دولتی را در اختیار سازمان تعزیرات حکومتی قرار داده‌ایم تا علاوه بر نظارت بر نحوه توزیع کاغذ با متخلفان احتمالی برخورد کنند.

معاون اقتصادی رئیس جمهور در سخنانی در این دیدار گفت: قبلا گزارش هایی مبنی بر عدم تخصیص منابع به طور صحیح بین فعالان حوزه نشر در اختیار ما قرار گرفته بود اما آنچه امروز شاهدیم وجود سامانه‌ای متمرکز در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که تمام فعالیت‌‌ها به طور شفاف در آن درج می‌‌شود.محمد نهاوندیان همچنین از برگزاری نشستی ویژه به منظور تزریق ارز دولتی در صنعت چاپ و نشر خبر داد.  

جهانگیری هم که همان روز برای بازدید از نمایشگاه کتاب به مصلی تهران رفته بود در این زمینه سخن گفت . جهانگیری گفت: باید برای تمام حلقه های نشر از مرحله تالیف و ترجمه تا چاپ و نشر برنامه داشته باشیم اما بخش فرهنگ به لحاظ اقتصادی ضعیف تر از بخش های دیگر است و بیشتر تحت تاثیر شرایط سخت اقتصادی قرار می گیرد. دولت اصرار دارد که مسائل اقتصادی بخش نشر را به صورت جدی حل کند و مهمترین مسئله در سال گذشته و امسال که از سوی ناشران در جریان بازدید مقام معظم رهبری هم مورد توجه قرار گرفت، موضوع تهیه کاغذ است.

معاون اول رییس جمهور  ضمن اشاره به اینکه بسیاری از کارخانه های خوب تولید کاغذ در کشور با مشکل مواجه هستند، گفت: اینکه مجموعه یا افرادی با ارز ٤٢٠٠ کاغذ وارد کرده اند اما آن را در شبکه توزیع مورد نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توزیع نکرده اند، تخلفی است که حتما پیگیری خواهد شد

جهانگیری بر رفع بدبینی ها در پرداخت یارانه تاکید کرد و گفت: تصمیم دولت بر این بود که ارز اختصاص داده شده به بخشی از کالاهای اساسی که عمده آن ها در داخل کشور تامین می شود، از ارز ٤٢٠٠ به ارز نیمایی بازگردانده و مابه التفاوت آن به کسانی که استفاده کننده هستند پرداخت شود. این تصمیم نیازمند تدوین برنامه مشخص از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.

دو روز مانده به پایان نمایشگاه کتاب سال ۹۸،‌ حسین انتظامی مشاور ارشد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خبر از توزیع حواله های کاغذ با قیمت مصوب در آینده ای نزدیک داد.

همیشه پای دلالان در میان است 

ظاهرا طبق بررسی های وزارت ارشاد ،‌ برخی از شرکت هایی که با رزدولتی کاغذ دریافت کرده و در انبارها احتکار کرده بودند تا در بازار با ابراز کمبود نمایی قیمت کاغذ را به شکلی غیرمنطقی بالا ببرند هنوز موجودی کاغذ دارند و انتظامی از برخورد قانونی با این شرکت ها خبر داد و اعلام کرد در صورتی که تکلیف کاغذهای وارداتی را مشخص نکنند اقدامات تنبیهی از جمله متوقف کردن درخواست های درجریان این شرکت ها و ابطال کارت بازرگانی آنها را در دستور کار قرار خواهد داد.

 طبق ماده 335 قانون تجارت دلال کسی است که در مقابل اجرت، واسطه انجام معاملاتی شده یا برای کسی که می‌خواهد طرف معامله پیدا کند، طرف پیدا می‌کند". به گزارش شبستان دلالان که نبض بازارهای مختلف را در کشور در دست گرفته اند و یکی از بازیگران غیرحرفه ای و نابلد صحنه اقتصادی کشور هستند هر روز بیشتر کمر همت می بندند تا اقتصاد را به ورطه نابودی بکشانند. دلالی یکی از بزرگ ترین آفت های اقتصادی است که بی ثباتی،‌ بی نظمی و نا امنی اقتصادی را رقم می زند. دلالان در ایران سال هاست که حکمرانی غیرقانونی می کنند و بر بازار بسیاری از کالاها در کشور تاثیرگذار هستند. از طلا و سکه و ارز بگیرید تا کاغذ و جابه جایی بازیکن در فوتبال!

تزریق اندکی امید به بازار نشر و مطبوعات 

حسین انتظامی ، رییس کارگروه کاغذ  ۲ روز بعد از اعلام خبر توزیع حواله های کاغذ با قیمت مصوب در خبری دیگر گفت حدود ۶ هزارتن کاغذ روزنامه و تحریر از گمرک ترخیص شده است. به گفته او حدود ٣هزار تن کاغذ روزنامه‌ای و به همین میزان کاغذ چاپ و تحریر ویژه نشر در حال حاضر از گمرک ترخیص شده که توسط معاونت های فرهنگی و مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توزیع خواهد شد.

پس از انکه مقام معظم رهبری در بازدید از نمایشگاه کتاب تاکید ویژه ای بر حل بحران کاغذ در کشور داشتند ،‌ دستگاهای متولی و مربوطه به شکلی جهادی بیشتر از پیش برای حل این بحران تلاش کردند. انتظامی ابراز امیدواری کرده است با ورود و توزیع این حجم از کاغذ به بازار ، بازار قابل کنترل خواهد بود و نگرانی ها در این حوزه از بین خواهند رفت. 

 واردات بی رویه به بهای نابودی معدود کارخانه های تولید کاغذ کشور

سال گذشته بود که خبری در میان اوضاع بی سر وسامان کاغذ همه را متعجب ساخت. خبر این بود: « تولید کاغذ در کارخانه های داخلی متوقف شد» به دلیل عدم حمایت  و واردات بی رویه همه تولیدکنندگان داخلی کاغذ زمین خوردند تا اوضاع بدتر از قبل شود.

 ابوالفضل روغنی گلپایگانی رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا سال گذشته اعلام کرد: در سال  حمایت از کالای ایرانی تقریبا هیچ کاغذ تحریر و روزنامه ای در داخل کشور تولید نشده است! او گفت اگر از کارخانه های داخلی حمایت و به آنها اعتماد شود قادرند ۶۰ درصد نیاز به کاغذ روزنامه ۴۰ درصد نیاز کل کشور را تامیین کنند. او از اینکه حتی فرصت رقابت با تولیدکنندکان خارجی به این شرکت داده نمی شود گلایه کرده بود. گلایه ای به حق که زنگ خطری برای مسئولان بود.

بدون اندکی تامل هم می شود به این نتیجه رسید که چنانکه مقام معظم رهبری فرموده اند حمایت از شرکت ها و کارخانه های داخلی تولید کاغذ می تواند مرهم شفابخشی بر اوضاع فعلی بازار کاغذ باشد . به نظر می رسد رییس کارگروه کاغذ هم به این نتیجه رسیده اند. سخنان انتظامی در جلسه ۱۴ ادریبهشت کارگروه ساماندهی کاغذ مصوب مردادماه ١٣٩٧ ستاد تنظیم بازار در محل وزارت فرهنگ و ارشاد کمی امیدها را در این زمینه قوی تر می کند. دستیار ارشد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته است :«یکی از تدابیری که از قبل وجود داشت این بود که ما تلاش کنیم که به شرکت‌های تولیدکننده کاغذ که در داخل هستند و عمدتا توسط وزارت صمت تامین می‌شوند کمک کنیم تا ظرفیت‌های تولید خود را افزایش بدهند.«

پس از سخنان مقام معظم رهبری و توصیه اکید ایشان بر حل مشکلات موجود، معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر پیگیری تحقق فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص وضعیت کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه  از توافقاتی با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جهت بهبود وضعیت تولید خبر داد و البته گفت سیاست‌گذاری در حوزه کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه بر عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت نیست. او گفت توسعه تولید و جایگزینی صادرات به جای واردات با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری با جدیت و سرعت بیشتری پیگیری خواهد شد.

این درحالی است که رهبر انقلاب در بازدید از غرفه  مجمع ناشران انقلاب اسلامی در نمایشگاه کتاب امسال  از کمک خود در این زمینه خبر دادند و فرمودند:« در مورد کاغذ و جریان تولید کاغذ داخلی، تنها ارشاد محور عملیات نیست. بلکه وزارت صمت باید ورود کند. ایشان در ادامه از وزیر صنعت به عنوان فردی که اهل کار و تلاش جدی هستند یاد کردند.»

به گزارش شبستان  رهبر معظم انقلاب البته پیش از این بارها بر ضرورت خودکفا شدن در حوزه کاغذ تاکید کرده بودند.« وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید با کمک دولت، این موانع، به‌ویژه موضوع گرانی کاغذ را برطرف کند. تولید کاغذ در کشور از جمله تولیدات امتداددار است،‌ مهم‌ترین تولید ملی، تولید امتداددار است و با برطرف شدن مشکلات کارخانه‌های کاغذ، قطعاً راه برای کتابخوانیِ بیشتر و ارزان شدن قیمت کتاب باز می‌شود.» این بخشی از سخنان مقام معظم رهبری در بازدید از نمایشگاه کتاب در ۷ سال پیش است.

اگرچه پس از این سخنان رهبری برای مدتی تلاش هایی در جهت احیای صنعت تولید کاغذ در کشور صورت گرفت اما عدم استفاده از کاغذ کارخانه های داخلی و روی آوردن مجدد به واردات به جای در پیش گرفتن صادرات صنعت کاغذ را در کشور به نابودی کشاند.

حال باید دید آیا این بار با تدبیر مسئولان بحران کاغذ برای همیشه حل خواهد شد یا اینکه اوضاع همچنان بی سامان خواهد ماند و تنها به حرف و کلام بسنده خواهد شد. فراموش نکنیم در شرایط فعلی، حمایت از کارخانه های داخلی ، قطع دست های بلند دلالان و برهم زنندگان تعادل از بازار کاغذ و صدا البته ‌برخورد با شرکت های متخلف در این زمینه بدیهی ترین اقداماتی است که باید از سوی مسئولان مربوطه پیگیری شود.