به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری شبستان، برپایی سی و دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بهانه ای شده است تا نگاهی به انتشار کتاب آموزشی بویژه کتاب ای آموزش هنری داشته باشیم، اگرچه با فراگیر شدن اینترنت و توسعه شبکه های اجتماعی کتاب و کتابخوانی دیگر آن کارکرد سابق را برای مخاطب عجول ندارد و هر فرد نیاز به خواندن اش را از طریق شبکه های اجتماعی رفع خواهد کرد اما در حوزه کتاب های آموزشی وضعیت متفاوت است انتشار کتابهای آموزشی در هر رشته هنری بر اساس نیازهای هنرجویان و دانشجویان صورت می گیرد اما اینکه آیا این کتاب ها بروزترین کتاب ها در هر حوزه هستند و درست ترجمه شده اند موضوعی است که با « محمد الهیاری فومنی » مدیرکل دفتر آموزش و توسعه فعالیتهای فرهنگی هنری معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به گفتگو نشسته ایم که در زیر می آید:
آیا منابع آموزشی هنری ما به روز هستند؟
کتاب های هنری بخشی از کتاب ها، کتاب های درسی دانشگاهی است که معمولا در دانشگاه ها بعد از چندسالی کتاب ها اگر تالیف باشد بازنگری می شود و اگر ترجمه باشد معمولا چون در کشورهای عموما غربی کتاب ها به ویراست جدید می رسد ویراست های جدید اینجا ترجمه و منتشر می شود اما در حوزه عمومی کتاب های هنری که در حوزه عمومی است برخی طرح درس ها یا برخی مباحث آموزشی طبیعی است که کهنه نمی شود وسال های سال مورد استفاده قرار می گیرد؛ یا در حوزه هنر با حجمی از کتاب های دایره المعارفی مواجه هستیم کتاب هایی هستند که مورد رجوع هنرجویان و مردم در کتابخانه های عمومی در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی هستند که مرجع هستند و به عنوان رفرنس استفاده می شود.
در حوزه هنر با یکسری کتاب های بازنویسی شده از کتاب های مرجعهم مواجه هستیم که همین ها عموما دارای اشکال هستند؟
بله؛ با یک پدیده در کتاب های هنری مواجه هستیم و آن هم بازنویسی است که نسبت به برخی از کتاب های اصلی یا کتاب های مرجع صورت می گیرد و بعضا بازنویسی ها به نام تالیف در بازار موجود است، در حالیکه بیشتر جنبه گردآوری دارد یا کوششی از یک نویسنده واسط است و جنبه تالیف ندارند؛ مثلا با کتاب هایی که در حوزه موسیقی به آموزش نت خوانی می پردازد مواجه هستیم که دارای اشکال هستند و این اواخر به دفعات نظرات اساتید حوزه موسیقی را می شنویم که این کتاب ها دارای اشکال است و لازم است که اصلاح شوند؛ امیدواریم بتوانیم به کمک اساتید محتوای فنی آنها را اصلاح کنیم که این کتاب ها مناسب تر برای مخاطبان باشد.
یک چالشی در ترجمه و بویژه ترجمه کتاب های جدید وجود دارد این است که مترجم اشراف کافی به اصطلاحات جدید ندارد و گاها مترجم همان اصطلاح اصلی را در کتاب می آورد که این برای مخاطب امری غریب است و نمی تواند معنی را بفهمد؟
این مشکل نه تنها در حوزه کتاب های هنر بلکه در سایر حوزه ها وجود دارد؛ دو گونه مترجمین با موضوع برخورد می کنند برخی مترجمان ترجمه تحت الفظی را بکار می گیرند و شروع می کنند به ترجمه تحت الفظی کتاب و گاها ممکن است آنچه ترجمه می شود و در اختیار خوانندگان قرار می گیرد خیلی از لحاظ معنی مانوس نباشد اما خیلی از مترجمان که چیره دست تر هستند علاوه بر اینکه سعی می کنند کتاب را کامل ترجمه کنند بلکه تلاش می کنند بومی اش کنند که به فضای فکری خواننده بیشتر بخورد و این به معنای وفادار نبودن به متن اصلی و خروج از آن نیست؛ این مترجمین با افزودن پی نوشت ها و پا نوشت ها به فهم بهتری از کتاب به خواننده کمک می کنند.
در کتاب های هنری ترجمه شده اصطلاحات پیچیده و غیر قابل فهم برای مخاطب زیاد دیده می شود؟
به صورت عمومی در کتاب های ترجمه ای در سال های گذشته با این مشکل بودیم که از یک کتاب گاها چند ترجمه در بازار موجود بوده است؛ این مسئله برای کتاب های هنری همین صدق می کند؛ برخی ترجمه ها مغلط و پیچیده و احیانا خیلی تحت الفظی است ممکن است خود مترجم هم تسلط به صورت کافی به برخی اصطلاحات نداشته است و ترجمه کرده است، اما برخی از ترجمه همان عنوان کتاب با استقبال گسترده تری از سوی خوانندگان مواجه شده است چون که ترجمه سلیس تری داشته است.
دفتر آموزش و توسعه فعالیتهای فرهنگی هنری معاونت امور هنری چه حمایت هایی می تواند از ناشران هنری برای تربیت مترجمین جوان داشته باشد؟
تعدادی از اساتید حوزه هنر در مراجعاتی که به دفتر آموزش دارند تقاضایشان این بود که ما با اداره کل کتاب در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارتباط بگیریم و اعلام آمادگی کنیم برای اینکه می توانیم در ارتباط با کتاب هایی که به صورت فنی به حوزه های هنری می پردازد از توان این اساتید کمک بگیریم برای اینکه این کتاب ها به لحاظ فنی کتاب های پاکیزه تر و آراسته تری باشد نه به جهت محتوایی؛ در حال پیگیری این موضوع از معاونت امور فرهنگی و اداره کل کتاب هستیم.
وظیفه دفتر آموزش شناسایی و معرفی کتاب های در حئوزه هنر است چقدر به این مسئله توجه کرده است؟
دفتر آموزش و توسعه فعالیتهای فرهنگی هنری به عنوان دفتری که در ارتباط آموزش هنر مسئولیت دارد گرچه پیش از این این وظیفه را ایفا نکرده اما جزو برنامه های دفتر در سال 98 است و در یک افق دوساله است که بتوانیم اول کتاب های موجود در حوزه هنر را شناسایی کنیم وسپس دسته بندی تالیف و ترجمه داشته باشیم و در همین راستا به کمک دانشگاه ها و مراکز پژوهشی برویم و از ناشران در رونمایی آثار و معرفی آثار بهتر به جامعه مخاطبان کمک بگیریم، امیدوارم بتوانیم این بخش از وظیفه مان در حوزه نشر و ترجمه کتاب های هنری را به خوبی ایفا کنیم.
آیا دفتر آموزش و توسعه فعالیتهای فرهنگی هنری معاونت امور هنری تاکنون کتابی در زمینه هنر منتشر کرده است؟
در سال های گذشته به صورت موردی حمایت هایی بوده است اما به شکل سامان مند نبوده است،ضمنا دفتر آموزش خودش چون بخش دولتی است طبیعی است که وظیفه انتشار ندارد اما حتما از ناشرانی که در حوزه آموزش هنر فعالیت می کند باید حمایت کند همچنین باید کمک کنیم به معرفی نویسندگان و مترجمینی جوانی که در حوزه آموزش هنر فعالیت می کنند، یکی از برنامه هایمان این است که «سرای اهل هنر» را راه اندازی کنیم که این سرا مامنی برای نویسندگان و ناشران حوزه آموزش هنر در کشور باشد .
نظر شما