به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری شبستان، چندی پیش رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرده بود که یکی از مهم‌ترین برنامه‌های سازمان بورس، راه‌اندازی ابزار «فروش استقراضی یا فروش تعهدی» سهام بوده که باید سریعا در بازار عملیاتی شود و طبق پیش‌بینی‌ها نهایتا ظرف دو تا سه ماه آینده این ابزار در بازارسرمایه رنگ‌وبوی اجرایی را به خود می گیرد.
«شاپور محمدی» در توضیح بیشتر درباره این ابزار گفته بود: «هنگامی که بازار مسیر رشد را در پیش می‌گیرد، این ابزار می‌تواند کمک شایانی داشته باشد که در برخی از سهم‌ها عده‌ای این اختیار را داشته باشند که سهم را به صورت تعهدی به فروش برسانند و پس از تعدیل قیمت، بتواندد باردیگر آن سهم را خریداری و جایگزین کنند.»
فروش استقراضی یکی از ابزارهایی است که در حالت متعارف به دو منظور مورد استفاده قرار می‌گیرد: عایدی گرفتن از بازار منفی؛ ثابت نگه داشتن قیمت یا قفل کردن روی آن. فردی که دارای موقعیت مالکیت عینی یا Long است در صورت افزایش قیمت از عایدی برخوردار می‌شود اما در سوی دیگر، فردی که سهم در اختیار ندارد و تصور وی بر این است که قیمت سهم کاهش خواهد یافت، اقدام به استقراض سهم می کند و با فروش سهم در بازار، پس از پایین آمدن اقدام به خرید سهم و بازپس دادن قرض می کند.
در این حالت قرض گیرنده با فروش سهم به قیمت بالاتر و خرید سهم به قیمت پایین‌تر، سود کسب می‌کند. در حالت دیگر نیز، فردی که سهمی در اختیار دارد که قیمت آن را ارزنده می‌پندارد و تمایل به حفظ همین قیمت فعلی در کنار حفظ مالکیت سهم دارد، تعداد مشابه سهمی که در اختیار دارد را به صورت استقراضی می‌فروشد. در این حالت سهامدار خود را در مقابل بالا یا پایین آمدن قیمت پوشش داده است (در صورت بالا رفتن قیمت در موقعیت عینی یا long سود و در موقعیت استقراضی زیان می‌کند و بالعکس اگر قیمت پایین آید در موقعیت عینی زیان و در موقعیت استقراضی سود کسب می‌کند). به این فرایند فروش استقراضی در مالی متعارف اطلاق شده است.
این فرایند معمولاً از طریق کارگزاری‌ها با انعقاد قراردادی به‌عنوان قرارداد مارجین و افتتاح حساب مارجین مدیریت می‌شود. با افتتاح حساب مارجین، کارگزار دو نوع اعتبار در اختیار مشتری قرار می‌دهد: اعتبار به شکل وام نقدی و اعتبار به شکل سهام؛ که یکی خرید اعتباری و دیگری فروش استقراضی (و همچنین وام به شکل سهمی) هستند. لذا خرید اعتباری و فروش استقراضی را می‌توان دو روی یک سکه مفروض دانست.
«میثم حامدی»، مدیر گروه بازارها و ابزارهای مالی مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی درباره مراحل راه اندازی ابزار «فروش استقراضی یا فروش تعهدی» سهام در یادداشتی که در پایگاه خبری بازار سرمایه منتشر شده گفته است: «جلسات متعددی در مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی برای نهایی‌سازی مدل و تبیین نقش برای ذینفعان مختلف برگزار و مقرر شد تا این ابزار با محوریت کارگزاران اجرایی شود.»
وی ادامه داده است: «با تصویب مدل در کمیته فقهی سازمان، حرکت در جهت راه‌اندازی این ابزار تسهیل شده است. پس از نهایی شدن مدل، پیشنویس دستورالعمل در کمیته تدوین مقررات مطرح شده و در حال حاضر دستورالعمل در کمیته تدوین مقررات با حضور بخش‌های مختلف سازمان و نمایندگان شرکت‌های بورس و فرابورس، شرکت مدیریت فناوری، کانون کارگزاران، کارگزاری‌ها و OMSها در حال بررسی است. فعلاً اعضای کمیته نامی که برای این ابزار برگزیده‌اند، «فروش تعهدی» است و پیشنهادهایی هم برای نام‌گذاری این ابزار به‌عنوان «فروش بازگشتی» یا «فروش اعتباری» نیز مطرح شده است اما هیچ یک از نام‌های فوق قطعی نیست.»
مدیر گروه بازارها و ابزارهای مالی مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی توضیح داده است: «در حال حاضر در کمیته تدوین مقررات در حال بحث و بررسی است، اعطای وکالت فروش در ذیل عقد صلح از سوی مالک سهام به متقاضی فروش تعهدی است و تعهد متقاضی بر بازگرداندن مثل سهم درصورت تقاضای مالک یا به صلاحدید خود است. وجه حاصل از فروش تعهدی نیز به سفارش مالک، در گزینه‌های از پیش تعیین شده سرمایه‌گذاری می‌شود. دسترسی به سامانه‌ها و چارچوب‌های تبیین شده در دستورالعمل نیز از طریق انعقاد قرارداد مشتری با کارگزاری حاصل خواهد شد. گرچه مدل ارائه شده از منظر فقهی مورد توافق تمام ذینفعان است اما نکات زیادی وجود دارند که بدون توجه به آنها نمی‌توان راه‌اندازی این ابزار را قطعی دانست. به ویژه اینکه یک طرف استفاده از این ابزار، فعالان حرفه‌ای بازار هستند و اجرایی شدن این ابزار باید با اخذ نظرات آنها دربارۀ اسلوب تبیین شده نهایی شود.»
در ادامه اقدامات برای راه اندازی این ابزار رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از پیشنهاد الگوهای مختلف برای به کارگیری ابزار «فروش تعهدی» یا «فروش استقراضی» خبر داده و گفته است: «این اوراق در آینده نزدیک به ابزارهای بازار سرمایه اضافه می شود. مسئولیت این کار بر عهده شرکت بورس تهران است و تاکنون الگوهای مختلفی از جمله الگوی وکالت، الگوی مبتنی بر اختیار سهام، الگوی مبتنی بر قرار داد آتی برای آن پیشنهاد شده است.»
به گفته سخنگوی سازمان بورس، همه این الگوها مورد مطالعه قرار گرفته و سازو کارهای اجرایی آن تنظیم شده است که در نهایت، یکی از این الگوها مبنا قرار می گیرد.
دبیر شورای عالی بورس با بیان اینکه ابزارهای مالی کلاسیک در کشورهای دیگر هم مورد استفاده قرار گرفته اند، ابراز امیدواری کرد که اوراق فروش تعهدی به سرعت در کشور عملیاتی شود و این ابزار به جمع ابزارهای موجود در بورس بپیوندد.
یادآور می شود: در سه سال اخیر ابزارهای متنوع و کارآمدی به بازار سهام اضافه شده است و به تازگی نیز ابزارهایی چون آتی سبد سهام و اختیار خرید و فروش در بازار سرمایه راه اندازی شد و ابزار فروش تعهدی یا فروش استقراضی هم یکی از ابزارهایی است که به زودی اضافه می شود./
نظر شما