خبرگزاری شبستان _نوشین کریمی، طبق آمارها، یکی از خسارت‌بارترین بلایای طبیعی در جهان طی چند سال اخیر«سیل» است و با گذشت یکماه از شروع سیل خروشان در ایران، هنوز این ویرانی، تمام نشده است. سیلی که مناطق وسیعی از استان‌های گلستان، مازندران و خراسان شمالی، لرستان، ایلام، کرمانشاه و خوزستان و ... را درنوردید و همراه با به کام مرگ فرستادن عده‌ای از هموطنانمان، صدها مصدوم و چندین هزار میلیارد تومان خسارت اقتصادی بر جای گذاشته است.
به گواه شواهد موجود و آمارهای ارائه شده وقوع سیل در دهه‌های اخیر شدت گرفته است.
جاری شدن سیل، نه تنها موجب تلفات انسانی شده، بلکه آسیب‌های گسترده زیست محیطی و از بین رفتن کشاوزی را در پی داشته و خانه و کاشانه و هستی مردم را ویران می‌کند.
شاید نگرانی که بعد از اینگونه بلایا به سراغ آدمی می‌آید پیدا شدن لاشه حیات وحشی است که دچار جریان همین سیل شده‌اند و بدون شک شیوع بیماری‌های مختلفی را در بین سیل زدگان همراه خواهد داشت که عمق فاجعه را چندین برابر می‌کند.
تا کنون پنج محموله کمک‌های مردمی از استان گیلان با مشارکت کمیته امداد، سپاه قدس، بهزیستی و استانداری و همراهی تعدادی از سازمان‌های مردم نهاد به مناطق سیل زده کشور ارسال شده است و این کمک‌ها تا شرایط مساعد وضعیت استان‌های سیل زده ادامه دارد.
اما علاوه بر ارسال کمک‌های مردمی و همت مسئولین باید نگاه و توجه ما به مسائل دیگری هم باشد، مسائل بهداشتی و محیطی که به لحاظ عمق بلایای رخ داده باید نسبت به آن هوشیار باشیم.
به همین دلیل به سراغ یکی از دوستانم رفتم که علاوه بر علم، تجربه خوبی نیز پیرامون اینگونه مسائل دارد.
«الهه دستینه» که نجاتگر هلال احمر جمعیت هلال احمر شهرستان رشت است و سابقه 14 سال مربی‌گری امداد و نجات هلال احمر استان گیلان را در کارنامه خود دارد به خبرنگار خبرگزاری شبستان می‌گوید: مربی تخصصی حمایت روانی در بلایا، ماما و کارشناس مدیریت امداد و سوانح طبیعی هستم و علاوه بر اینها سابقه حضور در زلزله بم، زلزله کرمانشاه و سرپرست کمپین سرپناه در کرمانشاه، سرپرست کمپین مدادرنگی جهت کمک به دانش آموزان و اکنون سرپرست کمپین مدادرنگی کمک به سیل زدگان هستم.
این مربی جمعیت هلال احمر گیلان در خصوص اولین نکته در مورد سیلاب، اظهار کرد: سیلاب از لحاظ علمی یکی از شایع‌ترین سوانح طبیعی در دنیاست که در تمامی کشور های جهان اتفاق می‌افتد که نمونه‌اش را هر ساله در سیلاب‌های هند و بنگلادش می‌بینیم که باعث مرگ و میر زیادی می‌شود.
وی با اشاره به اینکه جریان سیل در موقع جابه‌جایی، مقدار زیادی رسوبات را با خودش حرکت می‌دهد که تخریب و اثراتش چندین برابر زمانی است که سیل فقط حاوی آب باشد، گفت: در واقع از لحاظ علمی سیلاب‌ها را به دو دسته سیلاب‌های طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌کنند.
دستینه، تصریح کرد: سیلاب‌های طبیعی مثل بارش‌های شدیدی است که اتفاق می‌افتد و پیامد آن بالا آمدن سطح آب است و سیلی که اتفاق می‌افتد مثل سیل در خوزستان است اما، سیلی مثل سیل شیراز و ماسوله سیل مصنوعی هستند. یعنی یک آب در جایی مثل سد ذخیره می شود و شکستن دیواره های حفاظتی حاشیه رودخانه‌ها شکسته شده و در نهایت سیلاب جاری می‌شود، که این اتفاق حتی ممکن است در یک روز آفتابی صورت بگیرد که به چنین سیل‌هایی، مصنوعی می‌گویند.
دستینه در ادامه اذعان کرد: اکنون موردی را که ما در کشورمان با آن روبرو هستیم البته به غیر از سیل‌های رودخانه‌ای، سیل شهری است که ما را درگیر خود کرده و بیشترین عامل سیل شهری به غیر از دو عامل بارش و شکستن سد، بخاطر تغییر کاربری مزارع، ساخت و سازهای بی‌رویه است که باعث می‌شوند آب گرفتگی‌های زیاد و آسیب‌های اولیه مثل خفگی و غرق شدن را داشته باشیم.
وی همچنین به ملاحظات پزشکی در سیلاب‌ها اشاره و بیان کرد: در این خصوص ما دو شرایط داریم که یک مورد آن اقدامات اولیه است که چهار موضوع امدادی افراد را درگیر می‌کند، که آنها؛ «هیپوترمی»(دمای عمومی بدن کاهش می‌یابد)، ضایعات نخاعی، نداشتن تنفس و خفگی‌ها هستند.
دستینه ادامه داد: این چهار عامل امدادی در مواقع سیلاب وجود دارند اما چیزی که ما نگرانش هستیم این است که سیلاب منتقل کننده بیماری‌ها، فاضلاب و شرایط آلوده کننده به‌خصوص در مناطق مسکونی است.
وی گفت: اگر شرایط بهداشتی در مناطق سیل زده رعایت نشود و ملاحظات لازم را در نظر نگیرند، ممکن است بیماری‌ها اپیدمی پیدا کرده و در کل منطقه و حتی در خارج از آن وسعت جغرافیایی، حتی کسانی که در آن منطقه زندگی نمی‌کنند، گسترش یابد.
دستینه اظهار کرد: به طور کل در محدوده شهری اغلب با آلودگی‌هایی مثل مدفوع انسانی و حیوانی، باکتری‌ها، بیماری‌های واگیری که از طریق آب آلوده انتقال پیدا می‌کنند و یا اسیدها و مواد دیگری که نشت پیدا می‌کنند مانند مواد شیمیایی مثل حشره کش‌ها و سموم گیاهی مزارع و زباله‌های غیر قانونی مواجه بوده که در حین سیلاب انتقال پیدا کنند.
وی با بیان اینکه جریان سیلاب می‌تواند این آلودگی‌ها را انتقال دهد، گفت: جنازه‌های انسانی و حیوانی، مواد شیمیایی خانگی که داریم، سوخت‌های فسیلی مثل بنزین و نفت و گازوئیلی که در انبار نگهداری می‌شوند یا ممکن است در منطقه وجود داشته باشد و... از جمله خطرها و آسیب‌هایی هستند که انسان‌ها را درگیر می‌کند.
دستینه تاکید کرد: در سیل‌های شدید در واقع بیماری‌هایی که از طریق صنعتی، کشاورزی، درمانی و.. ایجاد می‌شود، موجب خطر و آلودگی برای انسان‌ها می‌شود.
وی یادآور شد: بعضی بیماری‌ها ممکن است ویروسی، انگلی، باکتریایی و... باشند که ما باید انتظار انواع تب‌ها را داشته باشیم.
دستینه در ادامه گفت: در وضعیتی مثل سیل ما نگران هپاتیت A هستیم که به راحتی قابلیت انتقال دارد و بیماری‌هایی مثل مالاریا و تب زرد و... را نباید نادیده گرفت.
وی اضافه کرد: بعضی بیماری‌ها خوش‌خیم هستند مثل اسهال و استفراغ که در اثر عفونت و آلودگی منتقل می‌شوند و خیلی از بیماری‌های دیگر که در نهایت به تناوب آلودگی آب‌ها ممکن است وارد آب‌های شرب شود، پس بنابراین ما نیاز به یک کمک بسیار بزرگ مردمی در کنار کمک‌های دولت داریم تا بتوانیم از آسیب‌های بعد از این مسئله، جلوگیری کنیم.
دستینه به دسته بندی بحران‌های آسیب زا در امداد اشاره کرد که به سه مرحله «حادثه» و «سانحه» و مرحله «بلا یا فاجعه» از نظر علمی disaster به معنی لغوی بخت شوم، تقسیم می‌شود، بیان کرد: بحران(یعنی تغییر شرایط عادی فرد از زندگی‌اش) و در حال حاضر موردی که خیلی مورد تاکید است این است از نظر این بحران آسیب زا، در وضعیت «بلا» هستیم چون در این اتفاق، افراد، امدادگر و ارگان‌های زیادی درگیر و در نهایت وسعت جغرافیایی بسیار بزرگی را دربر گرفته است.
دستینه که در زلرله کرمانشاه به عنوان مربی حمایت روانی در کنار تیم سحر سازمان جوانان استان گیلان به سرپل ذهاب اعزام شد و در منطقه به انجام وظایف تیم حمایت روانی در بلایا پرداخت، در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چگونه کمک‌های مردمی به دست مردم آسیب دیده می‌رسد، اظهار کرد: چیزی که تا کنون دیده شده و با توجه به اینکه در رشته مدیریت امداد سوانح طبیعی تحصیل کردم نشان می‌دهد که ما در کشور حادثه خیز زندگی می کنیم و از ۴۳ نوع بلایی که در کل دنیا اتفاق می افتد ۳۲ نوعش در کشور ما اتفاق میوفتد پس ما در وضعیت بحران هستیم و از این رو نمی توانیم انبارهای امدادی خود را خالی کنیم و همه تجهیزات را در روزهای اولی که مردم در اوج احساسات و انتقال وسایل به انبارها هستند، به مناطق آسیب دیده انتقال بدهیم.
وی ادامه داد: افراد در مناطق آسیب دیده طبیعتا برای خروج از این بحران مدت زمان زیادی را در پیش خواهند داشت بنابراین باید آهسته و پیوسته و با مدیریت این تجهیزات به مناطق ارسال شود.
دستینه همچنین گفت: مورد دیگری که باید بدانید این است که ما یک بحران به اسم «بحران ثانویه» داریم یعنی در منطقه افراد آسیب پذیر داریم و علاوه بر این، NGOو کمک‌های مردمی غیرقابل کنترلی داریم که هم در جاده‌ها ایجاد ترافیک می‌کنند و بخاطر عدم آشنایی با محیط، بدون مدیریت کمک‌های مردمی را به منطقه سیل زده تزریق می‌کنند، از این رو اگر این کمک‌ها به طور صحیح در سیستم جمع‌آوری، ارسال و توزیع تزریق نشود موجب «بحران ثانویه» شده و خود این افراد حضورشان باعث آسیب خواهد شد.
وی اضافه کرد: همین نیروهایی که بدون هماهنگی وارد مناطق می‌شوند از لحاظ روان‌شناختی، امدادی و انسانی نیاز به خوراک و مکان دارند و بنابراین به شخصه تقاضا دارم اطلاع‌رسانی درست صورت بگیرد و مردم از طریق نهادهایی که اعلام شده و کمپین‌ها و NGO هایی که می‌شناسند کمک‌های خود را به هموطنانشان ارایه دهند.
دستینه در ادامه با ابراز تاسف از سیل‌های اخیر و حال و روز بد مردم کشور گفت: در کمپین«مدادرنگی» که برای کمک به سیل‌زده ها تشکیل دادیم بخش کوچکی از سهم ملی خودمان را بردوش می‌کشیم و می‌دانیم که بازگشت مردم آسیب دیده از بحران توسط مسئولان انجام خواهد شد و خوشحالیم که در کنار این افراد وظیفه انسانی و ایرانی خودن را بجا می‌آوریم و این کار کاملا داوطلبانه است .
وی اضافه کرد: به یاد دارم که در زمان زلزله رودبار تعدادی از آسیب دیدگان را به مدرسه‌ای نزدیک منزل ما انتقال داده بودند و مردم محله برای آنها غذا درست می‌کردند و ما که کوچکتر بودیم همبازی کودکان زلزله زده بودیم.
دستینه گفت: ما در جنگ ایران و عراق قلک‌هایمان را پر می‌کردیم و همراه نامه برای رزمندگان می‌فرستادیم و از این رو با این خاطرات همدلی و همبستگی، اعلام می‌کنم که ما با افتخار همیشه ایرانی خواهیم ماند.
گفتنی است، داستان سیلاب‌ها در ایران هنوز به سرانجامی نرسیده است و نگاه مدیریتی ستاد بحران و مسئولین کشوری را می‌طلبد تا با نگاه دلسوزانه‌تری نسبت به طبیعت و احترام به انسان‌ها، جواز ساخت و سازها و تغییر کاربری اراضی و سد سازی های غیر ضروری و ... را صادر کنند. لبخند کودکان این سرزمین را با سیل سازندگی مرمت کنیم.
نظر شما