به گزارش خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، مسجد جامع اردستان نه تنها شاخص‌ترین اثر تاریخی اردستان است، بلکه یکی از مهم‌ترین مساجد ایران به شمار می‌آید. اهمیت این مسجد دست‌کم دو علت دارد: یکی اینکه چهار دوره تاریخی مختلف را در برمی‌گیرد و دیگر آنکه بسیار بکر باقی مانده و از دخل و تصرفات دوره معاصر که معمولا توأم با کج‌سلیقگی‌های فراوان است، برکنار مانده. به باور پژوهشگران معماری ایران، این مسجد روی آتشگاهی از دوره ساسانی ساخته شده و پیشینه آن به دوران پیش از اسلام می‌رسد.
در سده‌های نخستین اسلامی مسجد جامع اردستان گسترش پیدا کرد و در سده پنجم یعنی در دوره سلجوقیان به ساختار امروز خود که ساختاری با یک صحن مرکزی و چهار ایوان است، رسید.
از این جهت مسجد جامع اردستان را می‌توان هم دوره و شبیه مسجد جامع عتیق اصفهان دانست؛با این تفاوت که تزئینات مسجد جامع اصفهان زیر تزئینات دوره‌های بعدی پنهان شده یا از میان رفته اما تزئینات سلجوقی مسجد جامع اردستان تا به امروز به همان حالت اولیه حفظ شده است. این مسجد دارای پنج در برای ورود و خروج است و این نشان می‌دهد که در گذشته از نظر ارتباطی اهمیت فراوانی داشته و معابر مختلف شهر اردستان را به یکدیگر وصل می‌کرده است.
فضاهای مسجد آنقدر متنوع و زیبایی‌هایش زیاد است که نمی‌توانیم همگی را برای شما برشماریم اما از این میان می‌توانیم به چند بخش جالب توجه اشاره کنیم. یکی ایوان جنوبی مسجد است که به خاطر تزئینات فاخر و دلنواز، چشم و دل بازدید کنندگان را تسخیر می‌کند و دیگری محراب مسجد است که یکی از شاهکارهای هنر گچ بری ایران به شمار می‌آید. بخش سوم نیز گنبدخانه‌ای است که این محراب زیبا را در میان گرفته است.
این مسجد در زمان ساسانیان یک آتشکده یا معبد بوده که بعدها به مسجد شبستانی تبدیل شده است که این بنا دارای یک صحن در مرکز، شبستان‌های ستون‌دار در چهار طرف حیاط، دیوار خشتی محصور کننده و سر در بوده است. ولی هلاکوی مغول در جریان قتل و غارت قرن هفتم هجری قمری اردستان، بنا را به صورت نیمه ویران درآورد.
مسجد جامع اردستان به سبک مسجد جامع اصفهان بنا شده و اکنون مسجدی چهار ایوانی است. این مسجد ورودی‌های متعددی دارد. ورودی اصلی که دالان طویلی است، در گوشه جنوب غربی مسجد قرار دارد که از یک سو به محله فهره و از سوی دیگر به دشت محال راه دارد. نمای این ورودی از یک قوس، دو طاق نمای محرابی شکل،دو لچکی،دونیم ستون آجری، دو قاب تزیینی و دو سکوی آجری تشکیل شده‌است.در قسمت شمالی مسجد دو ورودی قرارگرفته، یکی به مدرسه علمیه متصل است و دیگری به فاصله اندکی، گذر شمالی را به داخل مسجد مرتبط می‌کند. این ورودی‌های متعدد عامل ارتباط فضاهای اطراف با مسجدند.
این گنبدخانه با آجرکاری‌ها و کتیبه‌های ظریف خود نوعی سادگی توأم با شکوه را به نمایش می‌گذارد. طبق کتیبه موجود در گنبدخانه، مسجد جامع اردستان در شکل کنونی خود به سال 553 هجری قمری و به همت شخصی به نام «ابوطاهر حسین بن غالی» ساخته شد و معمار آن «محمود اصفهانی» بود. در عظمت گنبدخانه مسجد جامع اردستان همین بس که سطح آن با بیش از 500 نقش مختلف تزئین شده است. اهمیت این مسجد به اندازه‌ای است که در سال 1311 خورشیدی در زمره نخستین بناهای تاریخی ایران در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
منبع:سایت میراث فرهنگی و سایت گردشگری ایران
نظر شما